Zastrzyki z kwasu hialuronowego – czym są iniekcje dostawowe i kiedy należy je stosować?

W wyniku choroby zwyrodnieniowej stawu pogorszeniu ulegają lepkość i elastyczność mazi stawowej. Dobre rezultaty niechirurgicznego leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów przynosi wiskosuplementacja, czyli dostawowa suplementacja kwasu hialuronowego (HA).

Kwas hialuronowy – jakie ma właściwości?

Kwas hialuronowy jest naturalnym polimerem zaliczanym do polisacharydów (wielocukrów). W 1934 roku wyizolowano go po raz pierwszy z ciała szklistego oczu bydląt. W organizmie ludzkim występuje w formie soli sodowej kwasu hialuronowego, tworząc tkankę łączną. Występuje m.in. w: rogówce, ciele szklistym, płucach, mazi stawowej, chrząstkach oraz płynach ustrojowych. W największym stopniu występuje w skórze, gdzie wraz z kolagenem oraz innymi składnikami współtworzy macierz międzykomórkową i warunkuje właściwe nawodnienie oraz napięcie skóry. Kwas hialuronowy odznacza się znaczną higroskopijnością, czyli zdolnością wiązania wody (jedna cząsteczka kwasu hialuronowego może związać ok. 250 cząsteczek wody). Kwas hialuronowy wykazuje miejscowe działanie hemostatyczne (ograniczające krwawienie), przyspiesza gojenie ran, zabezpiecza śródbłonek rogówki przed mechanicznymi uszkodzeniami przy operacjach wewnątrz gałki ocznej oraz ogranicza odczyny przekrwienne po operacji. Kwas hialuronowy stanowi kluczowy element płynu stawowego. W warunkach fizjologicznych sól kwasu hialuronowego jest wytwarzana i uwalniana do mazi stawowej przez synowiocyty (komórki błony maziowej torebki stawowej). Kwas hialuronowy zapewnia odpowiednią lepkość oraz sprężystość płynu stawowego, co warunkuje właściwe funkcjonowanie stawu. W przypadku osób chorujących na zmiany zwyrodnieniowe masa cząsteczkowa oraz ilość kwasu hialuronowego ulegają obniżeniu.

Produkty z kwasem hialuronowym różnią się przede wszystkim wielkością cząsteczki molekularnej. Wyróżnia się niską i wysoką masę cząsteczkową kwasu hialuronowego. Dodatkowo pomiędzy łańcuchami kwasu hialuronowego mogą występować usieciowane lub nieusieciowane wiązania. Kwas hialuronowy pozyskiwany był dawniej głównie z grzebieni kogucich, obecnie syntezuje się go na drodze fermentacji bakteryjnej. Biofermentacja pozwala uzyskać kwas hialuronowy pozbawiony potencjału alergizującego. Natomiast preparaty pozyskiwane odzwierzęco mogą być obarczone niewielką ilością białek zwierzęcych, które mogę powodować odczyn alergiczny.

Powyższe cechy wpływają na właściwości produktu z kwasem hialuronowym, czasie utrzymywania się go w przestrzeni stawu, a tym samym długości działania, uzyskane efekty oraz ilość powtarzanych wstrzyknięć dla uzyskania oczekiwanego rezultatu.
Na uzyskane efekty wpływa również stężenie kwasu hialuronowego w podawanej dawce.

Iniekcje dostawowe w kolano z kwasem hialuronowym – wskazania i przeciwwskazania

W niechirurgicznym leczeniu artrozy i chorób chrząstki stawowej stosowana jest dostawowa suplementacja kwasu hialuronowego, czyli wiskosuplementacja. Terapia ma na celu zwiększenie elastyczności oraz lepkości płynu stawowego oraz poprawę śliskości chrząstki stawowej. Dowiedziono, że kwas hialuronowy może dodatkowo modulować symptomy choroby zwyrodnieniowej, ponieważ po jego suplementacji dostawowej uzyskiwany jest efekt przeciwbólowy, poprawa ruchomości stawu oraz modyfikacja struktury chrząstki stawowej.

Zazwyczaj iniekcje dostawowe dotyczą stawów kolanowego oraz biodrowego. Niekiedy jest on podawany do stawu ramiennego i skokowego. Kluczowe jest regularne przeprowadzenie serii (3–5) iniekcji dostawowych kwasu hialuronowego, w przerwach około tygodnia. Po serii wiskosuplemetacji kolejną dawkę przypominającą podaje się po okresie 6 miesięcy.

Dostawowe iniekcje (wiskosuplementacja) z kwasem hialuronowym stosuje się:

• w przypadku objawów klinicznych w osteoartrozie, której dodatkowo towarzyszą dolegliwości bólowe,
• podczas występowania zwiększonej wrażliwości na dotyk w obrębie przyczepów mięśniowych, okolicy stawów, torebki stawowej,
• w trzeszczeniu podczas wykonywanego ruchu,
• w miejscowym stanie zapalnym i obrzęku w okolicy stawu,
• w wysięku w obrębie stawu,
• w nieskutecznym leczeniu farmakologicznym (leki) i/lub zachowawczym (zmniejszeniu masy ciała),
• w występowaniu poważnych działań niepożądanych po zastosowaniu farmakoterapii,
• celem ograniczenia bólu w trakcie oczekiwania chorego na operację,
• aby opóźnić termin przeprowadzenia zabiegu endoprotezoplastyki (odroczenie operacji musi być prowadzone ściśle pod nadzorem lekarza, ponieważ zbyt długie odwleczenie terminu może doprowadzić do nieodwracalnych zmian okołostawowych),
• po leczeniu artroskopowym.

Pomimo, że iniekcje z kwasu hialuronowego są bezpieczne i wykazują znaczną skuteczność, istnieją przeciwwskazania do ich stosowania:

• przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych,
• nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu,
• septyczne zapalenie stawów lub infekcja,
• zapalenie skóry,
• zmiany skórne w miejscu podania (np. ropiejące rany w okolicach stawu),
• uszkodzenie skóry lub choroba dermatologiczna w miejscu planowanej iniekcji.

Preparaty do iniekcji dostawowych – co wybrać do wiskosuplementacji?

W aptekach oraz przychodniach dostępne są liczne preparaty do wiskosuplementacji kwasem hialuronowym. Produkty te różnią się usieciowaniem oraz masą cząsteczkową kwasu hialuronowego. Właściwości te wpływają na konsystencję produktu, czas pozostawania substancji czynnej w przestrzeni stawowej, czas trwania jej działania, uzyskane efekty oraz ilość koniecznych do przeprowadzenia zabiegów. Znaczna masa cząsteczkowa (>4000 kDa) kwasu hialuronowego obniża efektywność stymulowania aktywności receptorów do wytwarzania endogennego kwasu hialuronowego, ponieważ w tej postaci kwas hialuronowy nie jest rozpoznawany przez receptory. W celu uzyskania maksymalnej syntezy endogennego kwasu hialuronowego zaleca się stosowanie do iniekcji kwasu hialuronowego o masie cząsteczkowej z przedziału 500–4000 kDa. W zależności od dolegliwości, z jakimi zgłasza się do ortopedy pacjent, indywidualnie powinien zostać dobrany dla niego odpowiedni preparat do podania dostawowego.

Obecnie korzysta się z trzech rodzajów substancji do iniekcji dostawowych:

• kwas hialuronowy (HA), poprawia jakość mazi stawowej, łagodzi dolegliwości bólowe, sprzyja regeneracji ruchomości stawu,
• kolagen, jako jedna z kluczowych substancji budulcowych tkanki chrzęstnej i stawów, wspomaga poprawę sprawności ruchowej oraz regenerację stawów,
• osocze bogatopłytkowe, otrzymywane z krwi pacjenta, wspiera naturalne mechanizmy regeneracyjne  oraz wytwarzanie nowych, zdrowych komórek.

Kolagen czy kwas hialuronowy – który preparat wybrać?

Iniekcje z kolagenem mogą być z powodzeniem stosowane jako terapia wspomagająca regenerację stawów. Alternatywnie dla wiskosuplementacji kwasem hialuronowym ortopeda może zalecić zastrzyki kolagenowe.

Kolagen jest jednym z podstawowych budulców macierzy zewnątrzkomórkowej chrząstki stawowej. Jest kluczowy dla uzyskania w chrząstkach właściwej wytrzymałości na rozciąganie. Podanie dostawowe kolagenu pobudza procesy przebudowy tkanek oraz zapobiega ich dalszym uszkodzeniom. Iniekcja kolagenu wspomaga rozciąganie i zachowanie prawidłowej masy mięśni oraz łagodzi ból w obrębie miejsca wstrzyknięcia.

Zarówno wiskosuplementacja kwasem hialuronowym, jak i kolagenem jest wskazana i przynosi dobre rezultaty w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów. O wyborze właściwej terapii powinien zadecydować lekarz prowadzący.