Osteofity – przyczyny, objawy, leczenie narośli kostnych

Czym są osteofity? Dlaczego powstają?

Osteofity to wyrośla, grudki kostne. Powstają najczęściej w okolicy kręgosłupa oraz połączeń stawowych, tworzą się przede wszystkim w okolicy stawów dotkniętych chorobą zwyrodnieniową. Osteofity powodują dolegliwości bólowe oraz problemy ze sprawnym funkcjonowaniem.

Objawy osteofitów

Nie zawsze należy się spodziewać, że osteofity kości będą wywoływać objawy, w niektórych przypadkach nie powodują one żadnych dolegliwości bólowych. W sytuacji, gdy występują one w okolicy połączeń stawowych odcinka szyjnego, piersiowego, dolnej części pleców, a ich rozmiary i lokalizacja są niekorzystne, pojawiają się symptomy w postaci:

• nerwobóli wywołanych uciskiem, kompresją na struktury nerwowe,
• drętwienia, mrowienia kończyn,
• dolegliwości bólowych nasilających się podczas ruchu,
• ograniczenia zakresu ruchomości w zajętych stawach,
• zmniejszenia siły mięśniowej,
• lokalnych dysfunkcji w postaci kontuzji ścięgien, mięśni i więzadeł.

Do najczęściej występujących urazów z udziałem narośli kostnych należą: dysfunkcja stożka rotatorów, zapalenie stawów kolanowych, zapalenie stawów biodrowych. Do wyjątkowo uciążliwych sytuacji mogą należeć osteofity palucha. Takie zmiany są bolesne i generują dolegliwości praktycznie podczas każdego kroku. Chód staje się wyjątkowo trudny, a poruszanie w zmienionych warunkach jest wyzwaniem.

Osteofity w obrębie kręgosłupa

Mogą generować silny ból oraz inne nieprzyjemne dolegliwości. Upośledzają zakres ruchu i w zasadzie nie ma możliwości ich przyczynowego leczenia zachowawczego. W zaawansowanych przypadkach stosuje się interwencje chirurgiczne. 

Osteofity w obrębie stawu biodrowego i krzyżowo-biodrowego

Narośla kostne na stawach to także bardzo częste zjawisko towarzyszące chorobom zwyrodnieniowym. Staw biodrowy, a w zasadzie jego chrzęstno-kostna granica, to miejsce powstawania osteofitów. Taki stan towarzyszy zwykle koksartrozie, czyli chorobie zwyrodnieniowej stawu biodrowego. Dodatkowymi objawami tego schorzenia są także: ograniczenia zakresu ruchomości, a w szczególności rotacji oraz osłabienie siły mięśniowej i dolegliwości bólowe biodra.

Osteofity w obrębie stawu kolanowego

Równie częstą lokalizacją osteofitów jest staw kolanowy, a gonartroza dodatkowo sprzyja ich powstawaniu. Widoczne zwężenie szpary stawowej, zmiany degeneracyjne wywołane długotrwałym obciążeniem, nawarstwiającymi się mikrourazami sprzyjają opisywanej osteofitozie. W rezultacie dochodzi do upośledzenia wykonywania czynności, takich jak szybkie, dynamiczne zmiany pozycji, wchodzenie i schodzenie po schodach. Następuje pogorszenie jakości chodu. 

Osteofity w obrębie stawów dłoni i palców (guzki Heberdena i Boucharda)

Osteofity rąk towarzyszą chorobom zwyrodnieniowym. Te zlokalizowane w stawach międzypaliczkowych dalszych określa się mianem guzków Heberdena, wyrośla w obrębie stawów międzypaliczkowych bliższych to guzki Boucharda. W obu przypadkach materiałem budulcowym tych patologicznych narośli są tkanka chrzęstna w połączeniu z tkanką kostną. Poza pojawiającymi się odczynami zapalnymi w okresach zaostrzeń choroby, można spodziewać się także ograniczenia zakresu ruchomości oraz dużych deformacji powodujących defekt estetyczny. 

Osteofity – leczenie i rehabilitacja

Czy osteofity to nowotwór? Nie są to zmiany nowotworowe i nie podlegają takiemu procesowi. Z pomocą badań obrazowych można to zróżnicować. Leczenie w zasadzie sprowadza się do podawania farmaceutyków opóźniających postęp schorzenia i zmniejszających odczyn zapalny. Zaleca się zmniejszenie eksploatacji elementu narządu ruchu, w obrębie którego występuje osteofitoza. Miejscowo stosuje się także maści i żele łagodzące. W przypadku dużej uporczywości i narastania zmian jedynym sposobem jest operacja chirurgiczna, która pomaga usunąć wyrośla z powierzchni kostnych.

Rehabilitację w przypadku osteofitozy cechuje działanie objawowe, nie istnieje interwencja, która mogłaby wpłynąć bezpośrednio na rozmiary osteofitów. Stosuje się zabiegi o działaniu przeciwzapalnym i opóźniającym postęp niekorzystnych zmian. Wśród nich można wyróżnić procedury wykorzystujące ciekły azot, światło laserowe, elektroterapię, ultradźwięki. Rekomendowane są ćwiczenia i aktywności, których zadaniem jest odciążenie i poprawa mobilności segmentów ciała objętych dysfunkcją. 

Osteofity – profilaktyka

W celach profilaktycznych zaleca się zaprzestanie spożycia alkoholu i palenia wyrobów tytoniowych. Ważne jest, aby stosować odpowiednio zbilansowaną dietę, która pozwoli utrzymać masę ciała na odpowiednim poziomie. Należy unikać nadmiernego obciążania stawów, przeciążeń podczas pracy, kontuzji i urazów sportowych. Takie sytuacje sprzyjają przedwczesnej eksploatacji narządu ruchu oraz pojawianiu się zmian zwyrodnieniowych oraz osteofitów.

Regularne uprawianie rekreacji w postaci chodzenia z kijkami czy pływania będą sprzyjały odciążaniu kręgosłupa oraz połączeń stawowych. Wśród domowych sposobów wyróżnia się stosowanie ziół na osteofity, np. naparu z jeżówki o działaniu przeciwzapalnym. Przygotowując potrawy, warto uwzględnić dużą ilość kurkumy. Według badań ona również posiada korzystne właściwości zdrowotne.