Guzki Heberdena – przyczyny, objawy, leczenie

Czym są guzki Heberdena?

Guzki Heberdena to narośla kostne pojawiające się w okolicy stawów międzypaliczkowych dalszych, czyli tych, które są w niedalekiej odległości od struktury paznokci. Wizualnie przypominają zgrubienia na palcu, co upośledza nie tylko wykonywanie precyzyjnych czynności, ale także zasadniczo wpływa na estetykę ręki. 

Powierzchnie stawowe kości pokryte są chrząstką stawową i tak jest również w przypadku rąk. Patologie, takie jak choroba zwyrodnieniowa powodują degradację, ubożenie wspomnianej chrząstki stawowej. Wynikiem takiego procesu jest bezpośredni kontakt ze sobą powierzchni kostnych, doprowadza to do tarcia i uszkadza strukturę kości. W rezultacie powstają nowe formacje kostne, narośle na palcu, narośle na dłoni w postaci guzków reumatoidalnych. Takie twory są wytwarzane w zaawansowanych stadiach choroby zwyrodnieniowej stawów.

Guzki Heberdena a guzki Boucharda

Guzki Boucharda również pojawiają się wskutek zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych palców rąk. Klasyfikowane jako osteofity, czyli guzki, grudki, zgrubienia na dłoni, a konkretnie na palcach. Ich lokalizacja jest nieco inna niż guzków Heberdena, bowiem umiejscowione są w stawach międzypaliczkowych bliższych, czyli na środku palców. Obie formy narośli kostnych (guzki Heberdena i Boucharda) są formacją utworzoną z ubożejącej chrząstki oraz tkanki kostnej.

Guzki Heberdena – przyczyny

Przyczyną powstawania wspomnianych formacji kostnych (guzki na palcach) jest zaawansowany proces zwyrodnieniowy, procesy degeneracyjne prowokują tworzenie osteofitów. Czynnikami predysponującymi do pojawiania się tego rodzaju chrzęstno–kostnych guzków reumatycznych mogą być także przebyte poważne urazy w obrębie ręki, palców oraz wrodzone wady upośledzające architekturę tej części narządu ruchu. 

Badania wskazują także na predyspozycje do występowania guzków Heberdena u osób z łuszczycowym zapaleniem stawów lub innymi chorobami o podłożu reumatycznym. Sprzyjać może palenie tytoniu, dna moczanowa, otyłość oraz niewłaściwe nawyki żywieniowe dostarczające zbyt dużej ilości białka, przy braku witamin i składników mineralnych będących naturalnymi antyoksydantami. Mówi się także o genetycznych uwarunkowaniach powstawania tego rodzaju deformacji. 

Guzki Heberdena – objawy

Do najbardziej znamiennych objawów towarzyszących tego rodzaju guzkom na palcach zaliczamy:

• usztywnienie czasowe przeradzające się stopniowo w sztywność stawów (szczególnie odczuwalne po okresie bezruchu, czyli np. w porze rannej),
• widoczne i wyczuwalne twarde guzki na zewnętrznej stronie dłoni,
• odczyn zapalny wokół narośli na palcu ręki (obrzęk, zaczerwienienie, podniesienie temperatury, tkliwość bólowa).

W niektórych przypadkach postępująca deformacja może całkowicie upośledzić funkcje ręki. Wówczas chora osoba może nawet nie mieć możliwości jej używania, co doprowadza do niepełnosprawności. Trudne staje się pisanie, szycie, mycie naczyń czy obsługa telefonu. Niekiedy pojawia się także ucisk na okoliczne nerwy wywołany powiększającymi się guzkami na rękach.

Guzki na palcach u rąk – jak leczyć guzki Heberdena?

Leczenie guzków Heberdena w postaci narośli na palcu dłoni skoncentrowane jest na przyczynie ich powstawania. Zazwyczaj jest to choroba o podłożu zwyrodnieniowym. Ze względu na jej nieuleczalność – postępujący, przewlekły charakter, postępowanie ma działanie objawowe. Polega na zastosowaniu środków farmakologicznych, które łagodzą ból, stan zapalny i opóźniają postęp patologicznych zmian. 

Zaleca się zwykle niesteroidowe leki przeciwzapalne w formie doustnej lub iniekcji. Niekiedy skuteczne może okazać się wykonywanie dostawowych ostrzykiwań z kortykosteroidów. Zaleca się zastosowanie preparatów z siarczanem chondroityny oraz unikanie czynności mocno obciążających stawy rąk. Chirurgiczne usuwanie guzków Heberdena jest ostatecznością i polega na endoprotezoplastyce uszkodzonych elementów stawowych.

Guzki Heberdena – fizjoterapia

Uszkodzenie chrząstki stawowej można spowolnić stosując kąpiele siarkowe. Jest to udokumentowany, skuteczny sposób w patologicznych zmianach narządu ruchu o podłożu reumatycznym. Fonoforeza z maścią na guzki Heberdena powoduje znacznie głębszą penetrację substancji leczniczych, a co za tym idzie większą poprawę uciążliwych objawów. Wykorzystuje się także łagodzący wpływ pola magnetycznego – magnetoterapii, krioterapii oraz kąpiele wirowe rozluźniające nadmiernie napięte tkanki. W stanach przewlekłych rehabilitacja guzków Heberdena dopuszcza zastosowanie czynników cieplnych w postaci okładów z parafiny, borowiny czy naświetlań lampą Sollux.

Manualne formy zabiegów przynoszące rezultat to ćwiczenia palców rąk w formie np. terapii zajęciowej. Mięśniowo–powięziowe metody usprawniania, jak terapia FDM, masaż tkanek czy suche igłowanie również cieszą się dobrym rezultatem. Przeciwbólowo mogą zadziałać aplikacje z taśm Kinesiology Taping (tzw. kinesiotaping). 

Leczenie guzków Heberdena to także ćwiczenia. Przykładowy zestaw pomocny w dolegliwościach spowodowanych guzkami pod skórą na palcu ręki to:

1. Pozycja: siedzenie na krześle, przedramiona ułożone w pronacji na stole. Ruch polega na naprzemiennym wykonywaniu ruchów pronacji i supinacji (obrót kończyny do wewnątrz i na zewnątrz od jej naturalnego położenia). Ćwiczenie powtarzamy 30 razy w 4 seriach.
2. Pozycja: siedzenie na krześle, ręce złożone jak do modlitwy. Ruch polega na wykonywaniu obiema rękami zgięcie grzbietowego i dłoniowego. Ćwiczenie wykonujemy 30 razy w 4 seriach.
3. Pozycja: taka sama, jak w poprzednim ćwiczeniu. Ruch polega na odwodzeniu i przywodzeniu palców. Ćwiczenie powtarzamy 30 razy w 4 seriach.
4. Pozycja: taka sama, jak w poprzednim ćwiczeniu. Ruch polega na zginaniu obydwu kciuków jednocześnie tak, aby kciuk ręki lewej znalazł się w okolicy palca wskazującego ręki prawej i odwrotnie. Powtarzamy to z każdymi kolejnymi palcami. Ćwiczenie powtarzamy 30 razy w 4 seriach.
5. Pozycja: przedramię ułożone w supinacji na stole. Ruch polega na zaciskaniu ręki w pięść, a następnie na rozluźnianiu jej. Ćwiczenie powtarzamy 15 razy dla jednej i dla drugiej ręki.

Domowe sposoby na guzki Heberdena

Naturalne leczenie guzków Heberdena obejmuje stosowanie okładów z liści młodej kapusty w stanach zaostrzeń choroby, włączenie do diety warzyw i owoców oraz przypraw o działaniu przeciwzapalnym, jak np. kurkuma. Okłady z octu winnego również pomogą złagodzić przykre objawy guzków na stawie palca ręki. 

W przewlekłych stadiach choroby stosuje się miejscowe ogrzewanie za pomocą plastrów borowinowych. Samodzielnie można także wykonać kąpiel wodną z dodatkiem soli Epsom, która działa przeciwzapalnie oraz relaksacyjnie. Odbudowę chrząstki można wspomóc, wykonując samodzielnie częściowe kąpiele siarkowe. Wystarczy zakupić wodę siarczkową o jak najwyższej zawartości tego pierwiastka. Każde opakowanie zawiera instrukcję, jak przygotować taki zabieg w domu.