Stożek rotatorów – gdzie się znajduje i jakie pełni funkcje? Przyczyny, objawy, leczenie uszkodzenia stożka rotatorów

Co to jest stożek rotatorów? 

Stożek rotatorów (określany także jako pierścień rotatorów) to nazwa grupy mięśniowej otaczającej staw barkowy. Ich niezachwiana kondycja umożliwia utrzymywanie głowy kości ramiennej w odpowiednim położeniu, odpowiadają one także za wszystkie fizjologiczne ruchy w opisywanym stawie, stwarzając warunki do wykonywania ich w możliwie pełnym zakresie. 

Jak wygląda budowa stożka rotatorów? Istnieją cztery mięśnie, których prawidłowe funkcjonowanie zapewnia równowagę w opisywanym stawie:

• mięsień nadgrzebieniowy,
• mięsień podgrzebieniowy,
• mięsień obły mniejszy,
• mięsień podłopatkowy. 

Stożek rotatorów – funkcje 

Każdy z wymienionych rotatorów harmonijnie współgra z pozostałymi, co jest gwarantem należytego funkcjonowania oraz prawidłowego ustawienia kości obręczy barkowej. Mięsień nadgrzebieniowy odpowiada za unoszenie ramienia oraz stabilizację głowy kości ramiennej, mięsień podgrzebieniowy umożliwia rotację zewnętrzną w obrębie barku, mięsień obły mniejszy napina torebkę stawową oraz wspomaga ruch zewnętrznej rotacji, natomiast podłopatkowy odpowiada za rotację wewnętrzną, przywodzi ramię oraz uczestniczy w jego cofaniu. 

Stożek rotatorów – przyczyny uszkodzenia stożka rotatorów 

Czynnikami upośledzającymi funkcjonowanie samego stawu oraz wpływającymi na kondycję opisywanych mięśni są też zwyrodnienia stawu barkowego, infekcje, powtarzalne przeciążenia. Sprzyjać patologicznym zmianom może również specyficzna budowa anatomiczna – mowa tutaj o kształcie wyrostka barkowego – kształt haczykowaty, poza powodowaniem zespołu ciasnoty podbarkowej, wpływa mocno na kondycję rotatorów. Czynnikami ryzyka jest także wiek powyżej 60 lat, wykonywanie prac budowlanych oraz w pewnym stopniu predyspozycje genetyczne. 

Stożek rotatorów – objawy uszkodzenia stożka rotatorów 

Nie ulega wątpliwości, że objawy uszkodzenia stożka rotatorów są niezwykle uciążliwe i mocno ograniczają funkcjonowanie człowieka w codziennym życiu. Do tych najbardziej charakterystycznych zalicza się: 

• dolegliwości bólowe zlokalizowane głęboko w okolicy ramienia,
• trudności i nasilanie bólu podczas spania na tożsamym boku, 
• osłabienie siły mięśniowej, 
• limitacja zakresu ruchomości w zakresie rotacji zewnętrznej, zgięcia oraz odwiedzenia, 
• utrudnione wykonywanie prostych czynności codziennych, np. czesanie, zapinanie biustonosza, 
• słyszalne trzaski, krepitacje podczas poruszania, 
• możliwe objawy stanu zapalnego w postaci zaczerwienienia, ocieplenia okolicy stawu oraz tkliwości bólowej przyczepów rotatorów barku,
• niezwykle charakterystyczne jest, że pacjent nie potrafi założyć rąk na szyję lub głowę. 

Diagnostyka dysfunkcji stożka rotatorów 

Mięśnie stożka rotatorów oraz struktura samego stawu zostaje poddana procesowi diagnostycznemu poprzez przeprowadzenie wywiadu z pacjentem. Pomaga to ustalić czynniki ryzyka, jakim był poddawany pacjent i które mogły doprowadzić do obecnego stanu. W dalszej kolejności przeprowadza się testy kliniczne pomagające ustalić, które mięśnie są najbardziej uszkodzone. Wykorzystuje się tutaj test draśnięcia Apleya oraz test Jobe’a. Następnie, aby lepiej zobrazować zarówno mięśnie, jak i pozostałe elementy stawu mogące świadczyć o uszkodzeniu barku wykonuje się badania obrazowe. Podstawą jest wykonanie USG oraz zdjęcia RTG. Rezonans magnetyczny pozwala potwierdzić lub wykluczyć inne możliwe przyczyny dolegliwości z dużą precyzją. Chodzi tutaj o ewentualne objawy zerwania ścięgna barku, zespół ciasnoty podbarkowej (cieśń podbarkowa), zwapnienia barku.

Stożek rotatorów – leczenie uszkodzenia stożka rotatorów 

Uszkodzony stożek rotatorów zazwyczaj poddaje się procesowi leczenia zachowawczego. Polega ono przede wszystkim na ograniczeniu aktywności mogących doprowadzać do pogłębiania uszkodzenia barku. Mowa tutaj o wykonywaniu ruchów nad głową z obciążeniem bardzo wiele razy. Ważne jest także unikanie dźwigania. W przypadku objawów stanu zapalnego zaleca się schładzanie za pomocą woreczków z lodem. Rekomenduje się przyjmowanie środków farmakologicznych o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Bardzo ważny jest również odpoczynek. W niektórych przypadkach lekarz może zdecydować o potraktowaniu mięśni stożka rotatorów czynnikiem wzrostowym w postaci iniekcji z bogatopłytkowego osocza. Zwyrodnienie, zwapnienie stawu barkowego może stanowić wskazanie do ostrzyknięć sterydowych. Takie rozwiązanie jest szczególnie rozważane, kiedy pacjent znajduje się w podeszłym wieku. 

Niekiedy poważny uraz skutkujący zerwanym mięśniem może stanowić wskazanie do zabiegu operacyjnego. W trakcie operacji barku, zależnie od charakteru i rozległości uszkodzenia, wykonuje się kilka czynności: oczyszczanie stawu, zszywanie ścięgna oraz przytwierdzanie do pierwotnego miejsca przyczepu. Po operacji konieczna jest rehabilitacja barku. Ile trwa leczenie zerwanego ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego? Najczęściej taki czas wynosi kilka tygodni, chodź jest to sprawa mocno indywidualna. 

Uszkodzenie stożka rotatorów – rehabilitacja 

Anatomia stawu ramiennego i budowa stożka rotatorów pokazują, że proces przywracania pełnej sprawności może być nieco skomplikowany. Rehabilitacja barku po urazie, szczególnie w początkowym okresie ogranicza się do oddziaływania za pomocą czynników fizykalnych. Krioterapia, fonoforeza, pole magnetyczne, laseroterapia to jedne z tych procedur, które mają ułatwić proces regeneracji, sprzyjając także redukcji dolegliwości bólowych. Stopniowo i dość szybko wdraża się metody kinezyteraputyczne. Fizjoterapia w uszkodzeniu stożka rotatorów to kinesiotaping, masaż, ćwiczenia oraz metody, takie jak: flossing, suche igłowanie, zabiegi osteopatyczne, pinoterapia czy różne formy terapii mięśniowo–powięziowej. 

Ćwiczenia stosowane w uszkodzeniu stożka rotatorów i rehabilitacji stawu barkowego to np.: 

1. Pozycja: stanie w rozkroku na szerokość bioder, kończyna górna zgięta w stawie łokciowym, ramię blisko tułowia, ręka i część przedramienia oparta zewnętrzną częścią o ścianę lub drzwi. Ruch polega na dociskaniu ręki i przedramienia do powierzchni kontaktowej i utrzymywaniu napięcia przez 3–5 sekund. Takie ćwiczenie na rotatory wykonujemy w 3 seriach po 4 powtórzenia. 
2. Pozycja: podobnie jak w poprzednim ćwiczeniu z tym, że teraz ręka opiera się wewnętrzną krawędzią. Ruch wygląda dokładnie tak samo, jak w poprzednim ćwiczeniu tyle, że w przeciwnym kierunku. Ilość serii i pojedynczych powtórzeń również jest taka sama. 
3. Pozycja: podpór przodem na przedramionach, nogi wyprostowane w kolanach oparte na stopach, tułów ustawiony w liniowości. Ruch polega na utrzymaniu pozycji przez 30 sekund w 3 seriach.