Ciasnota podbarkowa – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Ciasnota podbarkowa – przyczyny

Ciasnota podbarkowa określana jest także jako cieśń podbarkowa – z ang. subacromial impingement syndrome (SIS). Są to patologiczne zmiany w obrębie przestrzeni podbarkowej mające najczęściej związek ze zmianami zwyrodnieniowymi i zapaleniem obejmującym struktury anatomiczne w tej strefie. 

Norma przestrzeni podbarkowej pomiędzy wyrostkiem barkowym, a głową kości ramiennej jest szacowana na 1.0–1.5 cm. W wyniku zmniejszenia tego stosunku następuje kompresja okolicznych struktur. Źródła naukowe podają, że obecnie ten problem może stanowić blisko 60% dolegliwości okolicy barku. 

Czynnikami predysponującymi do powstawania ciasnoty podbarkowej są również:

• zmiany zwyrodnieniowe stawu barkowo–obojczykowego, 
• zaburzenia kinematyki łopatki, 
• obrażenia, 
• infekcje, 
• ciężki wysiłek fizyczny, 
• nieprawidłowe ustawienie głowy kości ramiennej wywołane uszkodzeniem mięśni stożka rotatorów,
• w rezultacie ucisk kaletki podbarkowej.

Ciasnota podbarkowa – objawy

Dolegliwości zazwyczaj pojawiają się u osób po 40. roku życia. Bardzo często występują u osób uprawiających określony rodzaj sportu oraz wykonujących poszczególne zawody. Mowa tutaj o pływakach, siatkarzach, piłkarzach ręcznych, kulomiotach czy tenisistach. Wśród profesji mogących predysponować do tego rodzaju dolegliwości wymienia się: fryzjerów, elektryków, budowniczych. 

Pacjenci skarżą się na:

• ból barku, ból ramienia i kości ramiennej, który z reguły rozwija się podstępnie i trwać może tygodniami lub nawet miesiącami,
• dolegliwości zwykle przedniej i bocznej części wyrostka barkowego (może współwystępować promieniowanie do bocznej części ramienia),
• ból, który najczęściej występuje w nocy i zostaje spotęgowany poprzez leżenie na tożsamej stronie, z ramieniem umiejscowionym nad głową,
• dolegliwości inicjowane często przez aktywności wymagające czynności wykonywanych nad głową,
• ból mogący wywołać osłabienie oraz sztywność barku,

Bardzo charakterystyczne jest prowokowanie dolegliwości podczas czesania włosów oraz zakładania biustonosza. Dolegliwości związane z SIS często klasyfikowane są przez lekarzy jako zespół bolesnego barku, co nie jest do końca właściwe. 

Ciasnota podbarkowa – rozpoznanie

Bardzo ważny jest dokładnie zebrany wywiad z pacjentem. Pozwala to terapeucie ukierunkować swoje dalsze działania diagnostyczne i wdrożyć ewentualnie różnicowanie z innymi schorzeniami. Dużą wartość stanowią tutaj trzy testy diagnostyczne wykonywane przez lekarza lub fizjoterapeutę, mowa tutaj o:

• teście bolesnego łuku (ból pojawia się najczęściej podczas odwodzenia w przedziale 70–120 st.), 
• teście Neera,
• teście Hawkinsa. 

Badania obrazowe nie mają aż tak dużej wartości diagnostycznej w wyjaśnianiu przyczyn bólów barku oraz stawianiu rozpoznania ciasnoty podbarkowej. Badanie rentgenowskie ukazuje ustawienie kości ramiennej, ewentualne osteofity, sklerotyzację kości (guzka większego kości ramiennej) oraz ciasnotę podbarkową. Ultrasonografia pokazuje ewentualne patologie w obrębie struktur ścięgnistych, pierścienia rotatorów, ale także zwapnienia oraz stany zapalne. Rezonans magnetyczny może wskazywać patologię stożka rotatorów, stan zapalny kaletki podbarkowej, ale nie wskaże jednoznacznie przyczyny dolegliwości. 

Ciasnota podbarkowa – leczenie konfliktu podbarkowego

Wśród głównych celów leczenia podaje się odzyskanie sprawności funkcjonalnej oraz zmniejszanie bólu. Małoinwazyjne procedury to dostawowe podawanie bogatopłytkowego osocza, zastrzyki z kortyzonu, podawanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Przy bardzo dużych zmianach patologicznych w stawie towarzyszących konfliktowi podbarkowemu lub w przypadku nieskuteczności stosowanych form zachowawczych, wdraża się postępowanie operacyjne. Zazwyczaj jest to artroskopia. 

Złotym standardem jest procedura artroskopowej dekompresji podparkowej, w skrócie określanej jako ASD. Zabieg obejmuje oczyszczenie kaletki podbarkowej, resekcję więzadła kruczo–barkowego i przednio–bocznej krawędzi wyrostka barkowego łopatki. Dokładnie takie samo postępowanie ma miejsce w przypadku występowania osteofitów stawu barkowo–obojczykowego. Obecnie rzadko stosuje się już tzw. akromioplastykę na korzyść opisanej artroskopowej dekompresji. Okres powrotu do pełnej sprawności i uprawiania sportu po takim zabiegu może trwać nawet blisko 12 miesięcy.

Ciasnota podbarkowa – rehabilitacja

W opinii naukowców postępowanie zachowawcze daje zadowalające rezultaty. Badania wykazują, że blisko u 70–90% pacjentów udaje się wyeliminować problem. Przy braku poważnych uszkodzeń fizjoterapia trwa zazwyczaj do pół roku. Takie podejście do problemu obejmuje terapię manualną, masaż, suche igłowanie, akupunkturę, kinesiotaping, elektroterapię oraz sonofeedback (ćwiczenia pod kontrolą aparatu ultrasonograficznego). 

W stanach ostrych konieczne może okazać się unieruchomienie za pomocą sztywnej ortezy odciążającej bark. Operacje najczęściej przeprowadza się w sytuacji braku skuteczności postępowania zachowawczego cieśni barkowej przez dłuższy czas – minimum pół roku.

Zespół cieśni podbarkowej – ćwiczenia

Stojąc tyłem do ściany, należy oprzeć się o nią plecami, ręce zginamy w łokciach i układamy je na ścianie tak, aby do niej przylegały. Następnie tak ustawione kończyny górne próbujemy przesuwać po ścianie w górę. Należy zwrócić uwagę, aby ręce dokładnie przylegały, ruch odbywał się powoli, a łokcie dociskały w ścianę. To ćwiczenie wykorzystywane w ciasnocie podbarkowej powtarzamy w 3 seriach po 10 powtórzeń. 

Następny przykład to stanie w rozkroku na szerokości bioder przy stole. Rękę opieramy na powierzchni blatu, rozkładając szeroko place i prostując w stawie łokciowym, tak, jak przy próbie nacisku. Następnie, utrzymując cały czas nacisk na stół, powoli odchodzimy do tyłu, aż cała kończyna górna będzie ustawiona równolegle do osi głowy. Pamiętamy, aby nie zwalniać nacisku i nie odrywać ręki. Takie ćwiczenie w zespole cieśni podbarkowej wykonuje się w 2 seriach po 15 powtórzeń. Ważne, aby usprawnianie ruchowe wywierało nacisk na zwiększanie siły mięśniowej, stabilizacji i propriocepcji. 

Globalne wzorce ruchowe z wykorzystaniem całej kończyny wprowadza się na końcu, zazwyczaj, wykorzystując trójpłaszczyznową, dynamiczną koncepcję terapii PNF. Profilaktyka unikania SIS polega na przestrzeganiu zasad ergonomii pracy oraz postawy. Ważne jest więc unikanie mocno obciążających, monotonnych ruchów nad głową oraz przenoszenia ciężkich przedmiotów z wysoko podniesionymi rękami.