Zdjęcie zniesmaczonej dziewczyny wąchającej coś złego
Justyna Piekara

Czy węch pozwala wyczuwać rozwijające się choroby?

Dzięki rozwiniętym zmysłom węchy, smaku, dotyku i wzroku możemy skutecznie unikać mniej lub bardziej poważnych zagrożeń. Który z tych zmysłów pomaga pierwszy, dlaczego podczas choroby ciało inaczej pachnie i dlaczego niektóre zapachy zapamiętujemy jako niebezpieczne, a inne jako przyjemne i bezpieczne? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Zdolność do wykrywania i reagowania na zapach potencjalnego zagrożenia jest jednym z kryteriów przetrwania każdego żywego organizmu. Co dzieje się z mózgiem, gdy ośrodkowy układ nerwowy (OUN) odbiera bodziec zapachowy i czy jest odbierany jako zagrożenie? Naukowcy z Karolinska Institutet w Szwecji postanowili to sprawdzić.

Węch – najszybszy system ostrzegania

Węch jest szczególnie istotnym elementem procesu wykrywania i reagowania na potencjalnie szkodliwe bodźce. Większość z tych zapachów wiąże się z zagrożeniem dla naszego zdrowia i przetrwania. Dotychczas zakładano, że u ludzi reakcja unikania nieprzyjemnych zapachów związanych z niebezpieczeństwem jest świadomym proces poznawczym, tymczasem okazuje się, że jest inaczej i mniej świadomie. Badanie, które zostało opublikowane w czasopiśmie „Proceedings of the National Academy of Sciences” wskazuje, że niepokojące zapachy są przetwarzane znacznie szybciej, wcześniej mobilizując organizm w porównaniu z reakcją na niebezpieczeństwo, w której pośredniczą inne zmysły – wzrok i słuch.

Pomiar aktywności opuszki węchowej

Naukowcy z Karolińska Institutet opracowali innowacyjną metodę, która po raz pierwszy umożliwiła pomiar sygnałów z ludzkiej opuszki węchowej, która jest istotną strukturą w układzie węchowym. Kiedy cząsteczki substancji zapachowych dostają się do jamy nosowej, oddziałują z receptorami węchowymi. Poprzez nerwy węchowe informacja o zapachu trafia do kory węchowej, która jest głównym miejscem przetwarzania bodźca. Naukowcy ustalili, że narząd węchowy zajmuje około 5% ludzkiego mózgu.

Uczestnicy badania, którzy zadeklarowali, że są osobami niepalącymi (palacze gorzej odczuwają bodźce węchowo-smakowe), zostali poproszeni o ocenę swojego doświadczenia po powąchaniu sześciu różnych zapachów. Niektóre z nich, jak linalol lub owocowo pachnący maślan etylu, można uznać za stosunkowo przyjemne. Inne, takie jak dwusiarczek dietylu, postrzegano jako mniej atrakcyjną woń. Prezentując ochotnikom każdy zapach kilka razy, mierzono aktywność elektrofizjologiczną ich opuszek węchowych. Podczas próby udało się zaobserwować u nich zarówno fale gamma towarzyszące skupieniu i procesom pamięciowym pamięć, jak i fale beta generowane podczas podejmowania decyzji i rozważań.

Behead Iravani, badacz z Wydziału Neuronauki Klinicznej, Karolińska Institutet, uznał, że proces unikania nieprzyjemnych zapachów związanych z niebezpieczeństwem „jest nieświadomy i niezwykle szybki". Okazało się, że sygnały zapachowe docierają do mózgu w ciągu 100 do 150 milisekund po inhalacji.

Identyfikacja choroby za pomocą zapachu

Inne badanie przeprowadzone przez Karolińska Institutet pokazuje, że ludzie są w stanie wyczuć chorobę u kogoś, kogo układ odpornościowy jest bardzo aktywny. Wyniki pracy ukazały się na łamach czasopisma „Psychological Science”.

Każdy z nas posiada swój własny, naturalny zapach, który działa jak unikalny identyfikator, ale oferuje wskazówki dotyczące zdrowia fizycznego lub psychicznego danej osoby.

Istnieją anegdotyczne, ale też naukowe dowody, które sugerują, że choroby mogą charakterystycznie pachnieć. Podczas gdy dur brzuszny „przypomina" aromat pieczonego chleba, z cukrzycą może kojarzyć się zapach acetonu, tak ze schizofrenią odczuwamy woń nadmiernie dojrzałych owoców. Jest to związane z tym, że chora (patologiczna) komórka funkcjonuje odmiennie niż ta zdrowa. Wraz ze zmianą działania jej metabolizmu, uwalniane są inne, lotne substancje chemiczne, co ma wpływa również na zapachy, które generuje ciało.

Profesor Mats J. Olsson i jego zespół zaprosili do współpracy ośmiu ochotników. W laboratorium pierwszej grupie pacjentów podano zastrzyk – lipopolisacharyd (LPS), czyli endotoksynę bakteryjną, odpowiedzialną za rozwój reakcji zapalnej, ale będącej jednocześnie jednym z elementów procesu zwalczania infekcji. Drugiej grupie podano zwykły roztwór soli fizjologicznej, czyli placebo. Następnie zarówno grupa badana, jak i kontrolna przez cztery kolejne godziny nosiły dopasowane T-shirty, po to, aby mogły one przeniknąć ich zapachem. Następnie oddzielna grupa 40. uczestników została poproszona o powąchanie koszulek noszonych przez obie grupy oraz dokonanie oceny swoich odczuć.

Zdaniem naukowców, fakt, że wydzielamy pewnego rodzaju awersyjny sygnał wkrótce po aktywacji układu odpornościowego, jest bardzo istotnym odkryciem. Okazało się, że im silniejsza była odpowiedź immunologiczna ochotników, którym podano LPS, tym gorzej pachniał ich pot. Był on bardziej nieprzyjemny w zapachu, ponieważ doszło do podniesienia poziomu cytokin, aktywowanych lipopolisacharydem, a które to są mediatorami reakcji zapalnej w organizmie pacjenta. Ten stan zapalny przyczynił się do wyraźniejszej potliwości. Prowadzący badanie stwierdził, że przynajmniej częściowo, zależność tę można wyjaśnić przez poziom cytokin obecnych we krwi ochotników.

  1. Iravani B. i in., The human olfactory bulb processes odor valence representation and cues motor avoidance behavior, Proceedings of the National Academy of Sciences 2021, 118 (42), [dostęp:] 02.12.2021.
  2. Olsson M. i in., Psychological Science 2014, 25 (3), s. 817–823,  [dostęp:] 02.12.2021.
  3. Sense Of Smell Is Our Most Rapid Warning System, „worldhealth.net” [online] https://www.worldhealth.net/news/sense-smell-our-most-rapid-warning-system/, [dostęp:] 02.12.2021.
  4. Our Sense Of Smell Gives Us A Startlingly Fast Warning System For Danger, „science-atlas.com” [online], https://www.science-atlas.com/news/our-sense-of-smell-gives-us-a-startlingly-fast-warning-system-for-danger/, [dostęp:] 02.12.2021.
  5. L.L. Dove L. L. , The Curious Ability to Detect Disease by Smell, “health.howstuffworks.com” https://health.howstuffworks.com/diseases-conditions/infectious/disease-detect-smell.htm, [dostęp:] 02.12.2021.

Powiązane produkty

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jaki wpływ na zdrowie ma krótka drzemka w ciągu dnia? Ile powinna trwać?

    Wydaje się, że drzemki są jak najbardziej korzystne dla zdrowia człowieka, który po krótkim, popołudniowym śnie może być bardziej wypoczęty i gotowy na pozostałe wyzwania dnia. Warto jednak zwrócić uwagę na czas ich trwania, a także na całościowe ilości snu, które dostarczamy codziennie organizmowi w ciągu dnia i nocy. Czy drzemki mogą mieć swoją ciemną stronę?

  • Probiotyki i kiszonki lekiem na halitozę

    Najnowsze badania nad problemem halitozy pokazują, że stosowanie probiotyków w formie bakterii Gram-dodatnich może pomóc w walce z tą przykrą przypadłością. Czy drobnoustroje probiotyczne rozwiązują problem raz na zawsze?

  • Jaki związek ma poziom wykształcenia z ryzykiem rozwoju choroby Alzheimera?

    W nowym badaniu naukowcy z ośrodka badawczego Mass General Brigham zbadali wpływ poziomu wykształcenia na pogorszenie funkcji poznawczych. Przeanalizowali dane pochodzące od 675 osób (370 kobiet oraz 305 mężczyzn) będących nosicielami mutacji PSEN1, związanej z dziedziczną postacią choroby Alzheimera o wczesnym początku. Do jakich wniosków doszli?

  • Problemy trawienne jako wczesny objaw choroby Parkinsona

    Nowe badanie dostarcza kolejnych dowodów na to, że problemy związane z układem pokarmowym, w tym zaparcia, trudności w połykaniu czy IBS, mogą być wczesnymi objawami choroby Parkinsona, pojawiającymi się nawet kilka lat przed symptomami ruchowymi.

  • Pandemia zmieniła skład mikroflory dzieci – co to oznacza dla ich zdrowia?

    Naukowcy ze Stanów Zjednoczonych odkryli, że dzieci urodzone w czasie pandemii COVID-19 mają inny skład mikroflory jelitowej niż maluchy, które przyszły na świat w okresie przed jej wybuchem. Zmiany te obejmują zarówno skład, jak i różnorodność mikrobiomu. Jakie może mieć to skutki dla zdrowia fizycznego i psychicznego dzieci?

  • Efekt Mozarta – na czym polega?

    Słuchanie muzyki poprawia nastrój, łagodzi skutki stresu, relaksuje (w zależności od tempa muzyka może pobudzać do działania lub wyciszać). Udowodniono też, że wspiera układ krążenia oraz układ nerwowy. Co ciekawe, w odbiór i przetwarzanie muzyki zaangażowanych jest wiele obszarów mózgu. Ale czy muzyka może zmniejszać częstotliwość napadów u chorych na padaczkę lub zwiększać inteligencję? Sprawdzamy.

  • Pirola (BA.2.86) – nowy wariant koronawirusa. Co o nim wiemy?

    Pod koniec lipca 2023 roku Amerykańskie Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) wykryło nowy wariant SARS-CoV-2 oznaczony jako BA.2.86 (Pirola). Wyjaśniamy, czy może być groźny oraz jakie objawy wywołuje.

  • „Mięsożerna bakteria” w Bałtyku? 74-latek w Niemczech zmarł

    Niemiecki oddział ds. zdrowia publicznego w kraju związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie wydał ostrzeżenie dotyczące obecności niebezpiecznej bakterii w Bałtyku – zakażenie nią może doprowadzić do śmierci. Na oficjalnej stronie internetowej oddziału opisano pierwszy taki przypadek śmiertelny. Ofiarą był 74-letni mężczyzna, który zaraził się Vibrio vulnificus podczas kąpieli w Morzu Bałtyckim.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij