Powstaje nieinwazyjna metoda diagnozowania celiakii na podstawie śliny. Czy zastąpi tradycyjnie wykonywaną endoskopię?

Celiakia – co to za choroba?

Celiakia (choroba trzewna) jest schorzeniem autoimmunologicznym o podłożu genetycznym, na którą cierpi około 1% populacji ludzkiej. Charakteryzuje się trwałą nietolerancją glutenu, czyli białka zawartego w zbożach, takich jak pszenica, jęczmień czy żyto. Dochodzi wówczas do nieprawidłowej reakcji organizmu, upośledzenia wchłaniania pokarmu, co prowadzi do wystąpienia różnych objawów. Celiakia oznacza konieczność przejścia na ścisłą dietę bezglutenową.

Dowiedz się więcej na temat przyczyn, objawów i leczenia celiakii. 

Celiakia – objawy

Choroba może powodować szereg objawów, które występują z różnym nasileniem u poszczególnych osób, w tym:

• osłabienie apetytu,
• utrata masy ciała,
• niedokrwistość,
• wypadanie włosów,
• wzdęcia,
• wymioty,
• ból brzucha,
• biegunka,
• refluks,
• zgaga,
• pojawienie się owrzodzenia w jamie ustnej.

Diagnozowanie celiakii na podstawie próbki śliny

Naukowcy z Hiszpanii najpierw potwierdzili, że stan zapalny obserwowany w jelicie pacjentów z celiakią może zostać wykryty dzięki ślinie, a następnie przeprowadzili kwantyfikację próbek śliny od pacjentów z celiakią i grupy kontrolnej. Próbki wydzieliny pobrane od uczestników badania zostały przetestowane także pod kątem genetycznego ryzyka rozwoju celiakii. Wyniki ich dotychczasowej pracy zespołu opisano w artykule opublikowanym w czasopiśmie „Cellular and Molecular Gastroenterology and Hepatology”.

Zdaniem Ainary Caste llanos, która jest główną autorką badania, metoda, którą udało się opracować „jest bardzo przydatna do badań przesiewowych pacjentów z podejrzeniem celiakii”.

Test serologiczny na celiakię

Kilka lat temu naukowcy z Uniwersytet w Tampere w Finlandii stworzyli inny nieinwazyjny test, którym można zdiagnozować celiakię. Metoda opiera się na badaniach serologicznych i jest niezwykle skuteczna. Jej wartość predykcyjną oceniono na 100%. Co więcej, okazała się ona skuteczna niezależnie od obecności widocznych objawów celiakii. Wyniki pracy zespołu badawczego opisano w artykule opublikowanym w czasopiśmie naukowym „Alimentary Pharmacology & Therapeutic”.

Jak diagnozuje się celiakię?

Objawy celiakii mogą pojawić się w każdym wieku, ale większość przypadków choroby stwierdza się u osób dorosłych. Schorzenie znacznie częściej występuje u kobiet. Badania ujawniły, że na właściwej diagnozy Polacy czekają średnio 9 lat.

Diagnozowanie celiakii polega na wykonaniu:

• badań krwi – podwyższony poziom przeciwciał IgA w surowicy krwi świadczy o chorobie, jeżeli ich wartość jest poniżej normy, dodatkowo bada się przeciwciała z klasy IgG;
• biopsji jelita cienkiego – to badanie konieczne do pełnego rozpoznania choroby, pobranie wycinków jest istotnym elementem diagnostyki celiakii, który pozwala na analizę wyściółki jelita cienkiego oraz ocenę stopnia zaniku kosmków jelitowych;
• testów genetycznych – wykonuje się badanie antygenu leukocytów ludzkich HLA w celu sprawdzenia obecności HLA–DQ2 lub HLA–DQ8 (stwierdza się je u większości osób cierpiących na celiakię); wykonanie tego typu testu zaleca się pacjentom z grupy podwyższonego ryzyka, czyli krewnym chorych ze zdiagnozowaną celiakią, pacjentom z cukrzycą insulinozależną i schorzeniami genetycznymi, które często współistnieją z celiakią (np. zespół Turnera, zespół Downa).