Ból żeber – przyczyny, diagnostyka, leczenie bólu żeber z lewej i prawej strony

Ból żeber – budowa i funkcje żeber  

Żebra (łac. costae) są częścią szkieletu osiowego, wraz z mostkiem i kręgami piersiowymi kręgosłupa tworzą klatkę piersiową. Mają one kształt łuku i są dosyć sprężyste. Odchodząc po obu stronach od powierzchni bocznych kręgów piersiowych, biegną półokręgiem w kierunku mostka, tworząc jamę klatki piersiowej. Standardowo człowiek posiada 12 par żeber, liczba ta jednak może się zwiększyć poprzez występowanie dodatkowego żebra szyjnego i/lub lędźwiowego, może także się zmniejszyć do 11 par.  

Żebra są zbudowane z dłuższej części kostnej – boczno–tylnej i krótszej części chrzęstnej – tzw. chrząstki żebrowej. Mają koniec kręgosłupowy i mostkowy, pomiędzy którymi jest trzon. Do żeber przyczepiają się mięśnie oddechowe oraz przepona. Mięśnie oddechowe znajdują się także pomiędzy żebrami – mięsnie międzyżebrowe zewnętrzne z przeponą odpowiedzialne są za wdech, mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne biorą udział głownie w wydechu.  

Poza funkcją ochronną, żebra biorą czynny udział w procesie oddychania, ponieważ są miejscem przyczepu mięśni oddechowych. Podczas wdechu rozszerzają się i unoszą, zwiększając tym objętość klatki piersiowej. Podczas wydechu obniżają się i zbliżają do siebie. Dzięki temu zmienia się ciśnienie wewnątrz klatki piersiowej, umożliwiając tym samym zasysanie powietrza do wewnątrz i przenoszenie go na zewnątrz.  

Ból żeber – przyczyny  

Jest wiele przyczyn, które mogą doprowadzić do bólu żeber. Zdarzają się sytuacje, że ból żeber po lewej stronie, z prawej strony, przy kaszlu może świadczyć nie o samym uszkodzeniu żeber, a o innych problemach zdrowotnych, takich jak wady wrodzone, choroby nowotworowe czy schorzenia zapalne.  

Ból żeber po urazie  

W takich okolicznościach, oprócz miejscowego bólu żebra, może wystąpić ból żeber przy oddychaniu i duszności, gdyż mimo urazu nadal biorą one czynny udział w ruchach klatki piersiowej podczas wdechu i wydechu. Ból żeber nasila się wówczas podczas dotyku i może powodować problemy z poruszaniem się. Na skórze widoczny jest siniak. Ciężko jest odróżnić ból żeber spowodowany złamaniem lub stłuczeniem, dlatego zawsze konieczna jest konsultacja z lekarzem.  

Ból żeber – inne przyczyny  

Oprócz złamań i stłuczeń, ból żeber może pojawić z innego powodu. Do takich przyczyn należą:  

• duży silny kaszel – wówczas odczuwany jest ból między żebrami,  
• zapalenia opłucnej,  
• zapalenie oskrzeli,  
• zapalenie płuc,  
• choroby układu pokarmowego – problemy z trzustką, okrężnicą, żołądkiem lub śledzioną (ból z lewej strony żeber), z pęcherzykiem żółciowym czy wątrobą (ból żebra po prawej stronie), 
• wrzody, refluks, nieżyt żołądkowo–jelitowy – dają się odczuć jako ucisk i ból pod żebrami w okolicy mostka,  
• neuralgia, nerwoból międzyżebrowy – konsekwencją nieprawidłowych reakcji nerwów międzyżebrowych na bodźce po ich uszkodzeniu jest ból żeber i pleców,  
• choroby nowotworowe – szczególnie nowotwór płuc, kiedy daje już przerzuty do żeber,  
• półpasiec – ból żeber po lewej stronie lub ból żeber promieniujący od kręgosłupa,  
• zbyt intensywny trening – może dawać ból pod żebrami obustronny,  
• ciąża – szczególnie w drugim i trzecim trymestrze, kiedy dziecko szybko rośnie, a kobieta ze względu na jego większą masę zaczyna się garbi; wówczas ból żeber promieniuje od kręgosłupa, może także pojawić się w wyniku ucisku na przeponę, wywołując ból po lewej stronie pod żebrami lub pod prawym żebrem przy oddychaniu  
• wady postawy i wrodzone deformacje klatki piersiowej i kręgosłupa – mogą wywoływać ból pleców na wysokości dolnych żeber. 

Przeczytaj również, jakie są objawy kurzej klatki piersiowej oraz jak rozpoznać klatkę piersiową lejkowatą.

Ból żeber – diagnostyka  

Diagnostyka złamanego czy stłuczonego żebra po urazie opiera się na wykonaniu RTG klatki piersiowej. Widoczne jest wtedy miejsce przerwania ciągłości kości. Jeśli nie doszło do urazu, lekarz może zalecić wykonanie badania EKG, aby sprawdzić pracę serca oraz USG, aby ocenić narządy w jamie brzusznej. Dodatkowymi badaniami diagnostycznymi są badania endoskopowe – kolonoskopia i gastroskopia.  

Ból żeber – leczenie  

Złamane czy stłuczone żebra najczęściej leczy się zachowawczo, gdyż nie ma możliwości ich pełnego unieruchomienia. Podawane są leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. W czasie rekonwalescencji zaleca się pacjentowi odpoczynek i niewykonywanie gwałtownych ruchów. W domu można zastosować maści przeciwbólowe i żele na stłuczenia. 

Jeśli bolące żebra są konsekwencją innych chorób, najważniejsze jest leczenie pierwotnej przyczyny. Czasami w przypadkach związanych z przewodem pokarmowym wystarcza zmiana diety, innym razem konieczne jest leczenie farmakologiczne. W niektórych przypadkach jedynym sposobem leczenia jest zabieg operacyjny.  

Ból żeber – kiedy może być niebezpieczny?  

Ból żeber może być niebezpieczny, jeśli w konsekwencji złamania żebra dochodzi do powikłań. Jednym z nich jest odma płucna (przebicie opłucnej – błony otaczającej płuca), przy której może być konieczne wykonanie drenażu klatki piersiowej. Drenaż taki usuwa powietrze wypełniające jamę opłucnej.  

Ból w klatce piersiowej odczuwany jako gniecenie, ciężar lub ucisk może być bólem o charakterze wieńcowym. W takim wypadku pacjent może odczuwać także ból z lewej strony żeber nasilający się przy stresie, wysiłku czy dużych posiłkach. Takie dolegliwości mogą świadczyć o niedokrwieniu serca.