Narkotyki bez tabu!

- Przeciętny nastolatek potrzebuje średnio 15 minut żeby zorganizować środki nielegalne - mówi Anna Kuciak przewodnicząca Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Zapobiegania Narkomanii. Wielu rodziców nie wierzy, że problem narkotyków może dotyczyć ich dziecka. Choć o narkotykach i uzależnieniach mówi się dzisiaj często, wiedza o nich w środowisku dorosłych, jest nadal nie wielka i w dużym stopniu oparta na mitach i stereotypach.

Co każdy rodzic wiedzieć powinien?

Narkotyki mogą pojawić się dzisiaj w każdej rodzinie. Eksperymentowanie ze środkami psychoaktywnymi nie jest już tematem tabu, a elementem codzienności oraz przedmiotem normalnych rozmów. - Inicjacja narkotykowa zaczyna się najczęściej w okresie dojrzewania, tj. począwszy od 13-14 r. życia, zdarza się nawet ok. 11 r. życia - opowiada Anna Kuciak. Wówczas młodzi ludzie sięgają po narkotyki z ciekawości, dla towarzystwa, dla uzyskania akceptacji, pozycji w grupie, dla przeżycia czegoś wyjątkowego.

Nie oznacza to jednak, że jako rodzice jesteśmy bezradni. Wręcz przeciwnie, nie ma lepszych ekspertów w sprawach dotyczących naszych dzieci, niż my sami. Niezwykle istotna jest emocjonalna więź dorastającego człowieka z rodzicami, bliskość, akceptacja, możliwość zaspokajania ważnych życiowych potrzeb, szczególnie w sferze emocjonalnej i sferze wartości. - Wyniki badań potwierdzają, że dzieci zrównoważone psychicznie, pewne siebie, zadowolone i znające swoją wartość są w znacznie mniejszym stopniu narażone na popadnięcie w nałóg – podkreśla Jolanta Koczurowska, przewodnicząca ZG Monaru, prezes Polskiej Federacji Społeczności Terapeutycznych.

Jako mądrzy i odpowiedzialni rodzice powinniśmy nauczyć się rozpoznawać sygnały ostrzegawcze, które mogą wskazywać na to, że nasza pociecha eksperymentuje ze środkami psychoaktywnymi. 

Co powinno zaniepokoić? 

Zmiany w zachowaniu

Pierwsze próby kontaktu z narkotykami, dzieci najczęściej starają się ukryć przed rodzicami, a konsekwencją tego są widoczne zmiany w zachowaniu oraz wyglądzie młodego człowieka. Wymykanie się dzieci spod kontroli rodziców to proces, który nie dzieje się z dnia na dzień, następuje wieloetapowo - mówi Anna Kuciak.

Do symptomów budzących wątpliwości należą:

•     częste zmiany nastroju
•     utrata aktywności, przysypianie, stany depresyjne
•     wiele godzin spędzanych samotnie w pokoju
•     gwałtowne reakcje na zadawane pytania o samopoczucie, o to gdzie było, dlaczego tak późno wraca – agresja słowna czasem fizyczna
•     odmawianie wspólnych posiłków
•     ostra odmowa wizyty u lekarza
•     nie udzielanie odpowiedzi na pytania o kolegów, miejsce spotkań
•     nowy slangowy słownik
•     znaczne obniżenie się wyników w nauce
•     liczne spóźnienia, nieobecności na szkolnych zajęciach
•     trudności w koncentracji, częste zapominanie o ważnych pracach domowych

Zmiany w wyglądzie

Zażywaniu środków psychoaktywnych towarzyszą zmiany w wyglądzie. Należą do nich przede wszystkim: niedbały strój, wychudzenie, zaburzenia łaknienia, przekrwione oczy, rozszerzone lub szpilkowate źrenice. Wygląd osoby uzależnionej to często obraz człowieka chorego oraz zmęczonego. Wymienione powyżej zachowania, to tylko niektóre sygnały ostrzegawcze, które mogą świadczyć o tym, że nasza pociecha ma poważny problem z alkoholem, nikotyną czy narkotykami. 

Używaniu narkotyków towarzyszy:

• Zaprzeczenie

      - nie biorę

      - nie robię nic złego – wszyscy biorą

      - nie robię nic, co mi zagraża – to wy macie problem

• Minimalizowanie zagrożenia

      - używam od czasu do czasu, a nie systematycznie

      - mogę w każdej chwili przestać

      - nie handluję – kupuję tylko dla siebie

      - przecież żyję – narkotyki mi nie szkodzą

      - w innych krajach zalegalizowano narkotyki

•  Budowanie mitów

      - marihuana to zioło

      - nie jestem narkomanem, nie żebrzę na ulicy

      - inni są słabi – ja sobie poradzę

      - mam problemy – narkotyki pozwalają mi załatwić moje sprawy

      - jestem młody – kiedy będę dorosły wyrosnę z tego 

Testy do wykrywania narkotyków

Najprostszą i najtańszą metodą do wykrywania narkotyków w organizmie są testy do badania obecności narkotyków, a dokładnie ich metabolitów w moczu. Można je kupić w wielu aptekach, za niewielką  kwotę 10-20 zł. Problem polega na tym, że każdy z nich wykrywa jeden konkretny narkotyk lub grupę narkotyków. Decydując się na kupno testu w aptece, powinniśmy zorientować się mniej więcej o użycie jakiego narkotyku podejrzewamy osobę badaną. Ile czasu upłynęło od ewentualnego zażycia i czy mocz, który otrzymujemy od dziecka jest na pewno jego moczem. Oprócz testów wykrywających narkotyki w moczu, istnieją także testy wykrywające narkotyki we krwi. Można z nich skorzystać odpłatnie w niektórych poradniach uzależnień. 

Problem uzależnienia, czyli gdzie szukać pomocy

Powodów sięgania po narkotyki jest wiele. Motywy, które inspirują młodych ludzi do sięgnięcia po środki psychoaktywne to przede wszystkim: ciekawość, ekscytacja, próba oderwania się od rzeczywistości, ucieczka od problemów, presja otoczenia. Większość z tych specyfików wywołuje uczucie przyjemności, osłabia poczucie stresu, emocjonalnego bólu czy braku wiary w siebie. 

Jeżeli okaże się,  że nasze dziecko eksperymentuje z narkotykami, należy zwrócić się jak najszybciej do instytucji, która udzieli nam profesjonalnej pomocy. 

Najlepiej skontaktować się telefonicznie lub osobiście z najbliższą  poradnią profilaktyki i terapii uzależnień. Można tam uzyskać  poradę, skorzystać z zajęć edukacyjnych, a w razie potrzeby także z terapii indywidualnej lub grupowej. Większość takich poradni to zakłady opieki zdrowotnej, dlatego porady są darmowe. Jedną z nich jest stowarzyszenie Monar. Organizacja dysponuje siecią palcówek ambulatoryjnych (poradni i punktów konsultacyjnych) oraz siecią ośrodków stacjonarnych, prowadzących terapię całodobową. Na stronie internetowej Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii www.narkomania.gov.pl znajdziemy informator na temat placówek udzielających pomocy osobom z problemami narkotykowymi. Informator „Narkomania - gdzie szukać pomocy?” przedstawia listę poradni leczenia uzależnień, placówek ambulatoryjnych, stacjonarnych, oddziałów detoksycznych, placówek prowadzących badania na obecność wirusa HIV, działających w całej Polsce.  

Co robić, aby uchronić? 

Najważniejsze jest, aby zapobiegać kontaktom dziecka z narkotykami, chociaż profilaktyka uzależnień nie należy do łatwych. - Nie wystarczy już dzisiaj uświadamiać dzieci i rodziców o szkodliwości wszelkich używek. Profilaktyka to dbałość o rozwój fizyczny i psychiczny dziecka, to wzmacnianie wszystkiego co chroni je przed narkotykami i osłabianie czynników szkodliwych. Tym co chroni, jest  miłość, bezpieczeństwo, dbałość o zaspakajanie potrzeb rozwojowych dziecka,  dbałość o rozwój jego zainteresowań. Tym co szkodzi - bieda, niepowodzenia szkolne, brak opieki rodzicielskiej, brak bezpieczeństwa – twierdzi Jolanta Koczurowska. Dbajmy o bliski kontakt z naszym dzieckiem, stawiajmy mu jasne wymagania, prowadźmy mądre i poważne rozmowy, kultywujmy domowe rytuały oraz starajmy się rozumieć jego język i styl bycia. - Nie pozwólmy korzystać najmłodszym z leków bez naszego nadzoru oraz kontrolujmy domowe apteczki - podkreśla Anna Kuciak.. 

W jednej ze swoich książek, Marek Kotański, założyciel i długoletni szef Monaru, napisał: „To fantastyczna wiara w pokłady dobra i wielkich możliwości tkwiących w każdym człowieku, bez względu na to, kim jest w obecnej chwili, pozwala mi zawsze głęboko i szczerze wierzyć, że tym razem na pewno się uda”. W kreślonym przez Kotańskiego wizerunku człowiek jest z natury dobry i silny, ale także słaby, omylny i błądzący. Warto pamiętać, że to czy ktoś się uzależni, to sprawa bardzo indywidualna i uzależniona od wielu czynników. Jednak nawet jednorazowy kontakt z narkotykami powinien zmotywować rodziców do rozmowy z dzieckiem oraz poświęcenia mu większej uwagi i czasu. Pamiętajmy, ze szansa na lepszy los należy się każdemu.