Nadmierny apetyt – czym jest? Jak go poskromić u dzieci i dorosłych?

Nadmierne łaknienie zwykle związane jest z chęcią spożycia produktów dostarczających nadmiaru kalorii. Może ono wynikać nie tylko ze źle zbilansowanej diety, ale również z jednostek chorobowych czy zaburzeń odżywiania. Co robić, gdy dopada nas wzmożony apetyt? Kiedy może okazać się problemem? Jakie konsekwencje płyną z wilczego apetytu? 

W czasach, kiedy dostęp do żywności dla większości osób jest właściwie zupełnie nieograniczony, często trudno jest powstrzymać się od zjedzenia pożywienia, które dostępne jest na wyciągnięcie ręki. Wiele osób je nie po to, aby zaspokoić potrzeby fizjologiczne. Jedzenie pozwala rozładować złość, zmniejszyć smutek, pokonać samotność czy zabić nudę. A często jest po prostu efektem źle zbilansowanych posiłków i tego, że jemy jedzenie, by się nie zmarnowało. 

Nadmierne łaknienie – czym jest? Charakterystyka wzmożonego apetytu

Nadmierne łaknienie to chęć spożycia większej ilości kalorii niż wynikałoby z zapotrzebowania kalorycznego organizmu. Często nie jest ono związane z głodem tylko z zachcianką na zjedzenie konkretnego pokarmu. Bardzo często nadmierne łaknienie wiąże się z chęcią na zjedzenie potraw bardzo słodkich, bardzo słonych, często dostarczających dużych ilości tłuszczu i smażonych. Wiąże się to z tym, że to one znacząco pobudzają łaknienie, odpowiadają za uczucie smakowitości, powodują uczucie rozluźnienia po spożytym posiłku. Często z tego powodu zaliczane są do dań z grupy „comfort food”, czyli tych mających przynosić ukojenie i szczęście. 

Przyczyny nadmiernego apetytu 

Istnieje wiele powodów, dla których apetyt może przybierać znacząco na sile. Bardzo często wynika on ze źle zbilansowanej diety, spożywania zbyt małej ilości kalorii. Duże uczucie głodu dość szybko po posiłku może pojawić się po zjedzeniu dania o wysokim indeksie glikemicznym, co wiąże się bezpośrednio z szybkim spadkiem poziomu glukozy we krwi. 

Nadmierny apetyt może być spowodowany także jednostkami chorobowymi takimi jak: choroby tarczycy, cukrzycą, Zespołem Cushinga, Zespołem Pradera-Williego lub uszkodzeniem ośrodka sytości. Może także wiązać się z przyjmowaniem leków zwiększających apetyt. Zaliczyć do nich można leki antykoncepcyjne, glikokortykosteroidy oraz niektóre antydepresanty. 

Nadmierny apetyt a choroby 

Nadmierny apetyt w wielu przypadkach kończy się spożyciem większej ilości żywności niż zapotrzebowanie kaloryczne organizmu i nadmiarem kalorii. Powiązane to jest z wystąpieniem nadwagi i otyłości oraz idących z nimi następstw. Do chorób związanych z nadmiernym apetytem i zbyt dużą ilością przyjmowanej kalorii zalicza się większość chorób cywilizacyjnych: cukrzycę, insulinooporność, choroby układu krążenia (nadciśnienie, miażdżycę), dnę moczanową czy nowotwory. Nie wolno zapomnieć także o tym, że nadmierna masa ciała powoduje złe samopoczucie psychiczne, a nawet depresję. 

Objawy nadmiernego łaknienia 

Objawem nadmiernego łaknienia bardzo często jest silna potrzeba zjedzenia posiłku lub przekąski, często pomimo braku odczuwania głodu. Innym objawem wilczego apetytu może być zjedzenie zdecydowanie większej ilości jedzenia, często wynikającej ze zbyt dużego przegłodzenia się po wcześniejszym posiłku. Wilczy apetyt wiąże się z łaknieniem na słodycze. Często wiąże się z nim spożycie większej niż rekomendowana ilości kalorii, a efektem tego zazwyczaj jest nadwaga lub otyłość, czasem także zaburzenia odżywiania. Wraz z nadmiarowymi kilogramami pojawiają się także niebezpieczne choroby wynikające z otyłości. 

Leczenie nadmiernego apetytu 

Zależnie od tego, co jest przyczyną nadmiernego apetytu, można go leczyć kompleksowo, korzystając z pomocy różnych specjalistów lub działając tylko w jednym obszarze. Pomocy można szukać u: 

• dietetyka/psychodietetyka, który pomoże dopasować dietę do indywidualnego zapotrzebowania kalorycznego, aby odpowiednio bilansować posiłki i wyeliminować zbyt duży deficyt kaloryczny mogący odpowiadać za ataki niekontrolowanego jedzenia, oraz popracować nad nawykami żywieniowymi, 
• psychoterapeuty, który pomoże w sytuacji, jeśli nadmierny apetyt wynika z nieumiejętnością radzenia sobie ze stresem czy innymi emocjami, 
• lekarza psychiatry, który może pomóc, kiedy konieczne jest włączenie leków i preparatów zmniejszających apetyt. 

Sposoby na zahamowanie apetytu 

1. Zadbaj o odpowiednio zbilansowane posiłki. Zbyt mała ilość kalorii w diecie zwiększa ryzyko pojawiania się niepohamowanego głodu. 
2. Pamiętaj o nawodnieniu, pragnienie może być odbierane jako głód. 
3. Jedz dania z wysokim indeksem sytości, a niskim indeksem glikemicznym. 
4. Nie odmawiaj sobie wszystkich produktów spożywczych, które lubisz. Nadmierne restrykcje żywieniowe powodują frustrację i bardzo silną chęć zjedzenia dodatkowych produktów spożywczych. 
5. Nie przesadzaj z nadmierną aktywnością fizyczną. Ruch to zdrowie, ale zbyt dużo ruchu przy nieodpowiednio dopasowanej ilości energii dostarczanej z dietą będzie się wiązać z atakami niekontrolowanego głodu. 
6. Jedz posiłki regularnie w ciągu dnia, nie da się nie mieć nadmiernego apetytu, jeśli w ciągu dnia mija dużo czasu pomiędzy posiłkami. Najbardziej odpowiedni sposób jedzenia zapobiegający atakom nadmiernego apetytu i podjadaniu zakłada spożywanie posiłków co 3–4 godziny. 
7. Jeśli obserwujesz nadmierny apetyt u dziecka, zadbaj przede wszystkim o jakość jego diety. 
8. Jeśli jesteś w ciąży lub karmisz piersią, pamiętaj, że twój organizm ma zwiększone zapotrzebowanie kaloryczne, więc będziesz mieć ochotę zjadać większe porcje – niekoniecznie musi oznaczać to coś złego. 
9. Jeśli masz problem z apetytem na słodycze lub inne wysokokaloryczne przekąski przed okresem, to pamiętaj, że wynika on ze zmian hormonalnych w twoim organizmie. Czasem lepiej jest pozwolić sobie na małą porcję czekolady czy innego produktu niż walczyć z apetytem na słodkie przez trzy dni i skończyć frustracją oraz zjedzeniem całej tabliczki. 
10. Idź do lekarza sprawdzić stan swojego zdrowia. Być może nadmierny apetyt wynika z choroby, którą najpierw należy zacząć leczyć, a potem martwić się o inne rzeczy.