Tomografia perfuzyjna – płuca, serce i mózg mniej napromieniowane podczas TK? Wskazania i przeciwwskazania do wykonania badania

Tomografia perfuzyjna pozwala na zobrazowanie procesu przepływu krwi przez dany obszar ciała. Obecnie trwają zaawansowane prace nad zmniejszeniem ilości promieniowania, jakie zostaje wykorzystane do przeprowadzenia perfuzji tkankowej. Jakie są wskazania i przeciwwskazania do wykonania tomografii perfuzyjnej, na czym polega badanie, ile kosztuje i jak się przygotować do perfuzyjnej TK? Odpowiedzi znajdują się w niniejszym artykule.

Tomografia perfuzyjna to badanie polegające na ocenie perfuzji, czyli przepływu krwi przez tkankę lub narząd. Perfuzyjną TK wykonuje się w diagnostyce schorzeń mózgu, nerek, serca, płuc czy wątroby. Badanie to jest uzupełnieniem zwykłej tomografii komputerowej, jednak nie jest zbyt często wykonywane w Polsce.

Co to jest badanie perfuzyjne tomografii komputerowej?

Badanie perfuzyjne CT to badanie pozwalające na ocenę przepływu krwi. Jest to dodatkowa metoda tomografii komputerowej, do której wykonania potrzebne jest specjalne oprogramowanie komputerowe. Podczas badania wykonuje się pomiar kilku parametrów, których analiza pozwala na dokładną ocenę perfuzji w danym obszarze. Dokonuje się m.in. oznaczenia przepływu i objętości krwi (oba te parametry ulegają obniżeniu w tkance niedokrwiennej) oraz średniego czasu przejścia kontrastu – czas ten wydłuża się w niedokrwionym obszarze.

Badanie perfuzji TK ze względu na zbieranie dużej ilości danych charakteryzuje się większą dawką promieniowania niż zwykła TK. Wdrażane są jednak modyfikacje algorytmu badania, pozwalające na znaczące obniżenie dawki, na którą jest narażony pacjent. Cena wykonania perfuzyjnej tomografii komputerowej waha się od 330 zł do 660 zł, jednak jeszcze niewiele placówek oferuje to badanie. Nie jest ono jeszcze zbyt popularne w Polsce, zapewne ze względu na fakt, że tomografy, na których wykonane jest badanie, muszą być przynajmniej 64-rzędowe (czyli posiadać minimum 64 rzędy detektorów, które odbierają wysłane przez lampę rentgenowską promieniowanie), a w naszym kraju nadal najczęściej używane są aparaty 16- czy 32-rzędowe.

Wskazania do wykonania tomografii perfuzyjnej

Głównym wskazaniem do przeprowadzenia perfuzyjnej TK jest udar niedokrwienny. Badanie to pozwala na ocenę przepływu krwi w mózgu, co z kolei umożliwia określenie położenia oraz wielkości ogniska niedokrwiennego, a także wyróżnienie w tym ognisku obszarów niedokrwienia nieodwracalnego oraz odwracalnego, co ma duże znaczenie w podejmowaniu decyzji o właściwym sposobie leczenia. Badanie to pozwala również na ocenę perfuzji nerek, wątroby, serca czy płuc, co jest przydatne przy podejrzeniu zmian nowotworowych tych narządów. Perfuzja TK umożliwia również ocenę skuteczności leczenia onkologicznego. Inne wskazania do wykonania tomografii perfuzyjnej to zatorowość płucna, patologie naczyń krwionośnych (m.in. zwężenia), a także choroba niedokrwienna serca. Badanie pozwala także na ocenę ukrwienia wątroby, co wspomaga diagnostykę przy podejrzeniu m.in. marskości wątroby, raka wątrobowokomórkowego czy naczyniaka.

Tomografia perfuzyjna – przeciwskazania do wykonania badania

Istnieje kilka przeciwwskazań względnych do wykonania tomografii perfuzyjnej. Pierwszym jest ciąża, która stanowi przeciwwskazanie do przeprowadzenia wszystkich badań wykorzystujących promieniowanie jonizujące. Dopuszczalne jest jednak wykonanie perfuzyjnej CT w stanie zagrożenia życia pacjentki, kiedy badanie to jest niezbędne do postawienia diagnozy. Przez wzgląd na fakt, że tomografię perfuzyjną wykonuje się z dożylnym podaniem środka kontrastowego, przeciwwskazaniami względnymi do jej przeprowadzenia są także nadczynność tarczycy, niewydolność nerek oraz wystąpienie w przeszłości reakcji alergicznej na kontrast.

Jak się przygotować do tomografii perfuzyjnej?

Przygotowanie do tomografii perfuzyjnej wygląda tak samo jak do każdej TK z kontrastem. Pacjent na badanie zgłasza się dobrze nawodniony, na czczo (należy wstrzymać się ze spożywaniem posiłków na minimum 6 godzin przed badaniem). Należy zabrać ze sobą skierowanie (badanie wykonuje się tylko ze wskazania lekarskiego) i dowód tożsamości, wyniki badań laboratoryjnych oraz wcześniejszych badań obrazowych, a także książeczkę zdrowia dziecka w przypadku pacjenta poniżej 18 roku życia. Badanie laboratoryjne, które trzeba obowiązkowo wykonać przed udaniem się na tomografię komputerową perfuzyjną, to oznaczenie stężenia kreatyniny z oznaczonym eGFR, a przy chorobach tarczycy należy dodatkowo zbadać poziom TSH.

Jak wygląda badanie perfuzja TK?

Tomografia perfuzyjna wygląda tak samo jak większość badań tomografii komputerowej z kontrastem. Przed rozpoczęciem skanowania pielęgniarka założy pacjentowi wenflon (wkłucie dożylne), a następnie podłączy tzw. automatyczną strzykawkę, która zapewni podanie środka kontrastowego w odpowiednim momencie badania. Pacjent zostanie ułożony na stole diagnostycznym w odpowiedni dla badanego obszaru sposób. W trakcie badania pacjent musi leżeć nieruchomo, zostanie również poproszony o wstrzymanie oddechu na kilkanaście sekund. Czas pobytu pacjenta w gabinecie to około 5 – 15 minut. Po zakończeniu badania należy pozostać minimum 30 minut w poczekalni, w razie wystąpienia skutków ubocznych po podaniu kontrastu. Po tym czasie pielęgniarka wyjmie wenflon i pacjent będzie mógł wrócić do domu. Zalecane jest także przyjmowanie większej ilości elektrolitów w celu usprawnienia pracy nerek, których zadaniem będzie sprawne wydalenie z organizmu środka kontrastowego.