APTT – czas kaolinowo-kefalinowy, normy i wskazania. Kiedy należy wykonać badanie?
Barbara Sitek

APTT – czas kaolinowo-kefalinowy, normy i wskazania. Kiedy należy wykonać badanie?

APTT to jeden z parametrów krwi, którego oznaczenie jest bardzo istotne, kiedy należy zbadać stopień krzepliwości krwi pacjenta, u którego planowana jest operacja chirurgiczna lub leczonego z powodu chorób natury zakrzepowo-zatorowej. Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na czas częściowej tromboplastyny po aktywacji mogą być choroby wątroby lub zaburzenia ilość witaminy K w organizmie. Jak wygląda badanie APTT, czy jest refundowane i jak się do niego przygotować?

Mówi się, że proces krzepnięcia krwi przebiega prawidłowo, kiedy obserwujemy efektywne współdziałanie pomiędzy ścianą naczynia krwionośnego, płytkami krwi, jak i produkowanymi przez wątrobę, obecnymi w osoczu krwi i odpowiadającymi za przekształcenie protrombiny w trombinę (dzięki której możliwe jest powstanie skrzepu) czynnikami białkowymi. Do monitorowania stanu osoczowych komponentów układu krzepnięcia wykorzystuje się badania koagulologiczne, wśród których APTT jest jednym z najczęściej wykonywanych oznaczeń.

Co to jest APTT?

APTT to czas częściowej tromboplastyny po aktywacji, nazywany także (chociaż coraz rzadziej) czasem kaolinowo – kefalinowym. Jest testem diagnostycznym służącym do wykrywania zaburzeń hemostazy, a także do monitorowania skuteczności terapii pacjentów z chorobą zakrzepowo-zatorową. Hemostaza to nic innego jak złożony mechanizm zachowania płynności krwi  i powstrzymywania krwawień. Zaburzenia tego procesu mogą wynikać z nieprawidłowości w przebiegu tzw. wewnątrzpochodnego układu aktywacji protrombiny. Badanie czasu częściowej tromboplastyny po aktywacji jest wykonywane w osoczu ubogopłytkowym, do którego dodawany jest aktywator w postaci czynnika kontaktu (np. ujemnie naładowanych cząstek glinki kaolinowej lub mikronizowanych cząstek krzemianu) oraz fosfolipidów (kefalina lub fosfolipidy rekombinowane), imitujących tromboplastynę tkankową, co prowadzi do uzyskania maksymalnej aktywacji układu krzepnięcia. Czas mierzony od momentu dodania czynników aktywujących do wytworzenia skrzepu jest miarą efektywności tego właśnie szlaku i zależy od zawartości w osoczu kolejnych czynników krzepnięcia: II, V, VIII, IX, X, XI, XII oraz fibrynogenu.

Kiedy wykonać badanie APTT i jak się do niego przygotować?

Badanie APTT zalecane jest przede wszystkim pacjentom przygotowującym się do zabiegów chirurgicznych i innych inwazyjnych procedur medycznych, przebiegających z naruszeniem powłok ciała (celem jest ocena ryzyka wystąpienia krwawień w trakcie operacji)  lub jako jedno z rutynowych badań wśród pacjentów leczonych z powodu dolegliwości zakrzepowo-zatorowych, zwłaszcza z użyciem heparyny niefrakcjonowanej.

Ponadto oznaczenie APTT jest także wykonywane w przypadku podejrzenia zaburzeń krzepliwości, które mogą objawiać się poprzez przedłużające się krwawienia miesiączkowe, poronienia, krwotoki z nosa czy skłonność do tworzenia się siniaków i wybroczyn na skórze, zwłaszcza bez zewnętrznej przyczyny w postaci urazu. Ponieważ osoczowe czynniki krzepnięcia są syntetyzowane w wątrobie przy udziale witaminy K, badanie APTT jest również przydatne w diagnostyce chorób wątroby, takich jak marskość czy wirusowe zapalenie wątroby (WZW), a także w przypadku niedoborów tej witaminy.

Dowiedz się więcej o tym, jakie są objawy niedoboru witaminy K

Oznaczenie APTT jest wykonywane w osoczu krwi żylnej, pobieranej do probówki z cytrynianem. Do badania należy zgłosić się na czczo, tzn. należy zachować co najmniej 8-godzinną przerwę w spożywaniu posiłków i przyjmowaniu płynów. Jeżeli pacjent stosuje leki mogące wpływać na proces krzepnięcia krwi, powinien poinformować o tym lekarza lub pracowników laboratorium w punkcie pobrań.

Powiązane produkty

APTT –  norma dla kobiet i mężczyzn

Wartości prawidłowe APTT zależą od metody stosowanej w danym laboratorium, najczęściej jednak mieszcząc się w granicach od 26 do 40 sekund, zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. W przypadku pacjentów leczonych heparyną niefrakcjonowaną laboratoria powinny wyznaczyć zalecane dla nich wartości terapeutyczne we własnym zakresie. Zazwyczaj przyjmuje się za nie czas o 1,5 do 2,5 raza dłuższy niż norma dla osób zdrowych.

APTT podwyższone – przyczyny i objawy

Istnieją choroby, dla których cechą charakterystyczną jest wydłużony czas częściowej tromboplastyny po aktywacji.
Wydłużone APTT występuje w przypadku:

  • hemofilii typu A, B i C będących skutkami wrodzonych niedoborów czynników krzepnięcia (VIII, IX i XI),
  • niektórych postaci choroby von Willebrand’a,
  • afibrynogenemii, hipofibrynogenemii i dysfibrynogenemii, czyli w stanach niedoboru lub obniżonego stężenia fibrynogenu,
  • innych dziedzicznych chorób genetycznych, skutkujących niedoborami pozostałych czynników wewnątrzpochodnego układu krzepnięcia,
  • chorób wątroby mających wpływ na układ hemostazy lub indukujących powstawanie przeciwciał antyfosfolipidowych, np. w przewlekłym zapaleniu wątroby,
  • niedoboru witaminy K,
  • zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC),
  • tocznia rumieniowatego układowego, jako rezultat obecności antykoagulantu toczniowego.

APTT ulega również wydłużeniu u pacjentów stosujących terapię lekami przeciwzakrzepowymi, takimi jak heparyna, dabigatran, warfaryna czy acenokumarol. W celu różnicowania przyczyn nieprawidłowego wyniku do próbki dodaje się niekiedy osocza kontrolnego i ponownie przeprowadza oznaczenie. Jeżeli APTT wciąż pozostaje przedłużone, to najprawdopodobniej we krwi obecny jest antykoagulant, hamujący prawidłowy przebieg procesu krzepnięcia. Jeżeli jednak przy powtórnym badaniu wynik mieści się w granicach normy, wówczas przyczyną wydłużenia APTT jest niedobór osoczowych czynników drogi wewnątrzpochodnej.

APTT obniżone – przyczyny i objawy

Skrócenie czasu APTT może pojawić się jako rezultat niewłaściwego pobrania próbki lub też wskazywać na nadkrzepliwość krwi, która z kolei może wynikać z wrodzonych niedoborów inhibitorów krzepnięcia lub być skutkiem innych chorób, takich jak niedoczynność tarczycy, nowotwory czy choroba zakrzepowo-zatorowa. W przypadku nadkrzepliwości APTT nie ma jednak uznanej wartości diagnostycznej, dlatego jest stosowane jedynie jako badanie uzupełniające.

Jak obniżyć za wysokie APTT? Jak dbać o prawidłowe krzepnięcie krwi?

Do utrzymania APTT na właściwym poziomie przyczynia się zarówno prawidłowo dobrana farmakoterapia, jak i racjonalne żywienie, w tym należyta podaż witaminy K, a także odpowiednia porcja ruchu.

Jeżeli podwyższona wartość APTT wynika z wrodzonych mutacji genetycznych, należy przede wszystkim przestrzegać ściśle zaleceń lekarza, regularnie przyjmować zaordynowane leki oraz unikać wszystkich aktywności mogących prowadzić do potencjalnych urazów, w tym np. sportów ekstremalnych. W przypadku występowania nadkrzepliwości krwi bardzo ważne jest regularne przyjmowanie leków i monitorowanie skuteczności terapii poprzez badania laboratoryjne, jak również stosowanie diety bogatej w warzywa, owoce i produkty pełnoziarniste, ograniczenie spożywania słodyczy, tłustych i słonych potraw, mocnej kawy i herbaty oraz używek.

  1. R. Caquet, 250 badań laboratoryjnych, Warszawa, 2007, s. 101- 103.
  2. A. Dembińska-Kieć i in., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Wrocław, 2002, s. 199- 200.
  3. Diagnostyka laboratoryjna w hemostazie, pod red. M. Jastrzębskiej, Warszawa 2009, s. 108-109, 148- 150, 273- 274.
  4. E. J. Favaloro i in., How to Optimize Activated Partial Thromboplastin Time (APTT) Testing: Solutions to Establishing and Verifying Normal Reference Intervals and Assessing APTT Reagents for Sensitivity to Heparin, Lupus Anticoagulant, and Clotting Factors, „Seminars in thrombosis and hemostasis", nr 45 2019.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Podwyższona prolaktyna (hiperprolaktynemia) – przyczyny i objawy

    Hiperprolaktynemia może być jednym z objawów guza przysadki (łac. prolactinoma), chorób podwzgórza, zaburzeń funkcji gruczołu tarczycowego (np. niewyrównania niedoczynności tarczycy), niewydolności nerek, ale także ciąży. Objawami, które powinny skłonić pacjenta do zbadania poziomu PRL, są zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, mlekotok, uderzenia gorąca, trądzik lub zauważalnie obniżone libido. Leczenie hiperprolaktynemii polega głównie na farmakoterapii i leczeniu przyczynowym podwyższonego stężenia PRL, czyli choroby, która wywołała ten stan.

  • Próby wątrobowe (ALAT i ASPAT) — co oznaczają podwyższone wyniki?

    Próby wątrobowe to enzymy, po oznaczeniu których można stwierdzić, w jakim stanie jest wątroba i czy pracuje w prawidłowy sposób. Zalicza się do nich aminotransferazy ASPAT i ALAT oraz gamma-glutamylotranspeptydazę (GGTP). ALAT i ASPAT to najczęściej oznaczane próby wątrobowe. Ich pełne nazwy to aminotransferaza alaninowa, czyli ALAT oraz aminotransferaza asparaginowa — ASPAT.

  • Rezonans magnetyczny głowy – co wykrywa, ile kosztuje, jak wygląda badanie?

    Rezonans magnetyczny (MRI) głowy to badanie, w którym wykorzystywane są właściwości pola magnetycznego. Najczęściej MRI głowy zleca się po wypadkach samochodowych i urazach głowy, a także w sytuacji pogłębienia diagnostyki neurologicznej. Główną wadą rezonansu, będącego badaniem refundowanym, jest czas oczekiwania na to prześwietlenie, liczony nawet w miesiącach. 

  • Erytropoetyna (EPO) – badanie, normy, interpretacja wyników

    Badanie erytropoetyny (EPO) jest wskazane podczas prowadzenia procesu diagnostycznego chorób krwi i nerek. Dzięki analizie poziomu erytropoetyny możliwe jest kontrolowanie odpowiedzi na wdrożone leczenie anemii, nadkrwistości i niedokrwistości. Wysoki poziom EPO jest charakterystyczny dla sportowców, którzy swoje treningi odbywają w terenach górskich, ale także, co ciekawe, dla osób palących papierosy. Badanie poziomu erytropoetyny często towarzyszy analizie morfologii krwi i hematokrytowi. Jaka jest norma EPO we krwi, czy do badania erytropoetyny należy zgłosić się na czczo i czy stosowanie EPO przez sportowców jest równoznaczne ze stosowaniem dopingu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdują się w niniejszym artykule.

  • Kolposkopia – jak wygląda badanie? Wskazanie, przebieg, interpretacja wyników

    Kolposkopia to łatwe i nieinwazyjne badanie, wykonywane przez lekarza ginekologa, które pozwala na ocenę szyjki macicy, pochwy oraz sromu pod kątem zmian przednowotworowych i nowotworowych, pobranie celowanego materiału oraz ułatwienie decyzji co do dalszego postępowania. Badanie to może być wykonywane zarówno na NFZ, jak i prywatnie. Jak wygląda kolposkopia? Czy kolposkopia boli?

  • Badanie poziomu witaminy D, metabolit 25(OH). Normy, cena, interpretacja wyników

    Witamina D bierze udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej organizmu, wpływa również na prawidłową budowę i funkcję kości. Oznaczenie poziomu witaminy D ma zastosowanie m.in. w diagnostyce i leczeniu osteoporozy, osteomalacji i krzywicy, chorób wątroby i nerek, a także w monitorowaniu leczenia kortykosteroidami, lekami immunosupresyjnymi i przeciwpadaczkowymi oraz suplementacji witaminą D u pacjentów, którym ją zlecono.

  • Rytm zatokowy: badanie EKG, rytm miarowy, przyspieszony i zwolniony – co to oznacza?

    Rytm zatokowy to podstawowy i prawidłowy rytm pracy serca. Może być niekiedy przyspieszony lub zbyt wolny. Mówi się wtedy o tachykardii lub bradykardii zatokowej.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij