Mięsień gruszkowaty – czym jest zespół mięśnia gruszkowatego?
Mateusz Burak

Mięsień gruszkowaty – czym jest zespół mięśnia gruszkowatego?

Zespół mięśnia gruszkowatego, nazywany potocznie "rwą gruszkowatą", to zespół objawów wywołanych przez nieprawidłowe napięcie mięśnia gruszkowatego. Mięsień gruszkowaty znajduje się pod mięśniami pośladkowymi, a symptomami które mogą wskazywać na jego przykurcz jest ból w okolicy pośladka promieniujący do uda i całej nogi oraz drętwienie kończyny dolnej (często mylony jest z dolegliwościami pojawiającymi się przy rwie kulszowej). Jakie są przyczyny zespołu mięśnia gruszkowatego? Jak wygląda leczenie i fizjoterapia?

Mięsień gruszkowaty – gdzie się znajduje i jakie pełni funkcje?

Mięsień gruszkowaty, z łac. piriformis, to płaski mięsień, który rozciąga się od kości krzyżowej po strukturę krętarza większego kości udowej. Położony jest na powierzchni miednicznej kości krzyżowej. Współuczestniczy w ruchach rotacji zewnętrznej w stawie biodrowym – odwodzenia oraz prostowania. Bierze udział w pochylaniu miednicy do boku. Jego nazwa wywodzi się od kształtu przypominającego gruszkę.

Zespół mięśnia gruszkowatego – przyczyny

Występowanie zespołu mięśnia gruszkowatego (piriformis syndrome) jest najczęstsze u osób pomiędzy 40. a 50. rokiem życia. Może pojawić się na skutek nieprawidłowości i/lub braku równowagi w obrębie mięśni, przykładem może być wzmożone napięcie, przykurcz opisywanego mięśnia oraz powstawanie punktów spustowych (mięśnie rotujące staw biodrowy reagują w ten sposób na mikrourazy).

Prowokacja objawów z mięśnia gruszkowatego może być konsekwencją:

  • dyskopatii lędźwiowej, 
  • hiperlordozy
  • wad postawy ciała, 
  • przebytych interwencji chirurgicznych w obrębie miednicy i bioder, 
  • chorób stawów biodrowych,
  • dysfunkcji stawów krzyżowo–biodrowych. 

Wśród przyczyn zespołu mięśnia gruszkowatego wymienia się również kontuzje. Szczególnym czynnikiem ryzyka bólu mięśnia gruszkowatego są urazy biodra i pośladka. Bardzo często drętwienie, ból pośladka występuje u kobiet w ciąży. Jest to zazwyczaj efekt pogłębiającej się lordozy lędźwiowej. 

Powiązane produkty

Zespół mięśnia gruszkowatego – objawy

Do zdecydowanie najbardziej charakterystycznych objawów podrażnienia mięśnia gruszkowatego należą:

  • ograniczenie zakresu ruchomości w stawie biodrowym,
  • charakterystyczne ustawienie spoczynkowe kończyny dolnej (w rotacji zewnętrznej),
  • ból w pośladku promieniujący na nogę, przypominający do złudzenia objawy rwy kulszowej,
  • ból pośladka przy siedzeniu, mrowienie (narasta wyraźnie po 20 minutach siedzenia na twardym podłożu),
  • duża wrażliwość uciskowa, 
  • czasem objawy zapalenia mięśnia to także: zaczerwienienie, obrzęk, „ucieplenie” mięśnia.

Więcej informacji na temat rwy kulszowej znajdziesz w artykule: Rwa kulszowa – objawy. Czym jest rwa kulszowa? Jakie są przyczyny i w jaki sposób objawia się ischialgia?.

Ból mięśnia gruszkowatego może przysporzyć bardzo wielu dysfunkcji. Począwszy od ucisku na nerw kulszowy i związane z tym dolegliwości utrudniające wchodzenie po schodach czy pochylanie się z wyprostowanymi w stawach kolanowych kończynami dolnymi, aż po osłabienie i zanik mięśni pośladkowych. Często obserwuje się także wzmożone napięcie okolicznych tkanek, np. mięśnia biodrowego, mięśni kulszowo–goleniowych, mięśnia najszerszego grzbietu, mięśnia czworobocznego lędźwi oraz napinacza powięzi szerokiej. Zespół mięśnia gruszkowatego występuje także u kobiet w ciąży, może współtowarzyszyć mu zapalenie mięśnia pośladkowego.

Zespół mięśnia gruszkowatego – diagnostyka. Test na mięsień gruszkowaty

W rozpoznaniu zapalenia mięśnia gruszkowatego specjalista (neurolog lub ortopeda) wykorzystuje informacje zebrane podczas wywiadu z pacjentem, badanie fizykalne oraz wizualną ocenę ustawienia kończyn dolnych. Bardzo przydatnymi testami klinicznymi są: ocena siły mięśniowej w skali Lovetta, tzw. bowstring test, testy oporowe, bierne rozciąganie mięśnia gruszkowatego oraz palpację. Diagnostyka różnicowa obejmuje USG mięśnia gruszkowatego i okolicznych tkanek, badanie rezonansu magnetycznego oraz przewodnictwa nerwowego.

Postawienie diagnozy jest trudne, gdyż objawy mogą łudząco przypominać bóle wywoływane przez dyskopatię lędźwiową czy schorzenia stawów krzyżowo–biodrowych. Znamienne jest, że dolegliwości zmniejszają się podczas chodzenia, pod wpływem zwiększania rotacji zewnętrznej w stawie biodrowym. 

Zespół mięśnia gruszkowatego – leczenie

Jak leczyć zespół mięśnia gruszkowatego? Aby pozbyć się bólu mięśnia gruszkowatego, stosuje się różnorodne formy leczenia. Najczęściej postępowanie ma charakter zachowawczy i obejmuje przyjmowanie środków farmakologicznych o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Mogą one występować pod postacią maści, tabletek i zastrzyków. Dodatkowo zaognione miejsce można schładzać, wykorzystując zimne kompresy czy okłady z woreczków z lodem. 

Ostrzykiwania sterydowe stosuje się w sytuacji, gdy tryb objawowy nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Alternatywą jest podawanie bogatopłytkowego osocza oraz zastrzyki z toksyny botulinowej (w ciężkich przypadkach). 

W terapii punktów spustowych mięśnia gruszkowatego wykorzystuje się czasami igłoterapię. Polega ona na nakłuwaniu punktu spustowego i manewrowaniu igłą w taki sposób, aby w rezultacie doprowadzić do regulacji napięcia. Bardzo często takiemu zabiegowi podlegają także okoliczne mięśnie. Wynika to z faktu, że często są one zaangażowane w opisywany problem.

Zespół mięśnia gruszkowatego – fizjoterapia 

Fizjoterapia w rwie gruszkowatej obejmuje głównie działania mające na celu zmniejszenie patologicznego napięcia w obrębie mięśnia. Chodzi o rezygnację z newralgicznych pozycji oraz aktywności (np. siedzenie na twardym podłożu, przemieszczanie po schodach).

Fizykoterapia stosuje zabiegi o właściwościach przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Można tutaj wymienić krioterapię miejscową, fonoforezę czy wykorzystanie przekrwiennego efektu prądów interferencyjnych. Czasowe zablokowanie transmisji bólu można uzyskać niekiedy używając prądów Bernarda (diadynamik). 

Wykorzystując tę samą pozycję wyjściową, możemy zastosować ćwiczenie wzmacniające. Wystarczy unieść biodra do linii łączącej kolana i barki. Następnie utrzymać 3–5 sekund i opuścić. Można wykonać w ten sposób 2–3 serie po 8 powtórzeń. Są to przykładowe ćwiczenia na ból mięśnia gruszkowatego. Dobrym rozwiązaniem jest systematyczne uprawianie jogi, która również pozwala na utrzymanie dobrej kondycji mięśni. Osoby uprawiające bieganie, jazdę na rowerze, odwiedzające siłownie, powinny skonsultować przebieg swojej aktywności z terapeutą. Często błędy treningowe mogą skutkować pojawianiem się opisywanego przez autora problemu. 

Fizjoterapia na ból w pośladku oferuje także szereg zabiegów kinezyterapeutycznych. Kinesiotaping jest bardzo pomocny w zmniejszaniu napięcia, redukcji dolegliwości. Dobrym rezultatem cieszą się techniki eneregizacji mięśni, jak np. poizometryczna relaksacja mięśni, rozluźnianie mięśniowo–powięziowe, masaż poprzeczny, terapia punktów spustowych, wykorzystanie foam–rollera (rolowanie) czy wspomniany autostretching, wzmacnianie oraz dry needling. Istotą jest ustalenie przyczyny bólu pośladków. W przeciwnym razie podjęte działania mogą okazać się skuteczne jedynie krótkodystansowo, a czas trwania dolegliwości wydłuża się o kilka tygodni. 

Ćwiczenia na mięsień gruszkowaty

W zespole mięśnia gruszkowatego unikamy rozgrzewania oraz wykorzystujemy pozycje ułożeniowe zmniejszające rotację wewnętrzną i napięcie, np. leżenie na przeciwnym boku, nogi zgięte w biodrach i kolanach, między nogami poduszka lub ręcznik (tak należy spać przy bólach mięśnia gruszkowatego). 

Warto wykonywać samodzielnie w domu ćwiczenia na mięsień gruszkowaty. Bardzo ważne jest rozciąganie, a w dalszej kolejności wzmacnianie. Przykładem pierwszego jest wykorzystanie pozycji leżenia na plecach ze zgiętymi w biodrach i kolanach nogami. Stopa po stronie nogi bólowej oparta o przeciwległe kolano. Rękami należy chwycić za udo kończyny bezobjawowej i przyciągnąć do klatki piersiowej. Pozycję utrzymujemy przez 20–30 sekund. Rozciąganie powinno przebiegać tak, aby nie przenosić przyciąganego uda powyżej struktury kolców biodrowych.

  1. D. Jankovic, P. Peng, A. van Zundert, Brief review: piriformis syndrome: etiology, diagnosis, and management, „Canadian Journal of Anesthesia” 2013, nr 60, s. 1003–1012. 
  2. L. Cassidy, A. Walters, K. Bubb i in., Piriformis syndrome: implications of anatomical variations, diagnostic techniques, and treatment options, „Surgical and Radiologic Anatomy” 2012, nr 34, s. 479–486.
  3. E. Kraus, A. S. Tenforde, C. F. Beaulieu i in., Piriformis syndrome with variant sciatic nerve anatomy: a case report, „PM&R Journal” 2016, nr 8, s. 176–179. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij