Dowiedz się więcej o endometriozie

Czym tak właściwie jest endometrioza?

Definiowana jest jako występowanie komórek błony śluzowej macicy (endometrium) poza jej jamą. Podobnie jak prawidłowa tkanka wyścielająca macicę, ogniska chorobowe podlegają działaniu hormonów płciowych oraz zmianom ich stężenia w poszczególnych etapach cyklu miesiączkowego. Częstość występowania endometriozy wynosi od 8 do 15% kobiet miesiączkujących, natomiast wśród kobiet z zespołem bólowym lub niepłodnością odsetek ten sięga 50-60%.

Jak są przyczyny endometriozy?

Niestety, pomimo wieloletnich badań choroby jej etiopatogeneza nie została dotychczas całkowicie wyjaśniona. Istnieje kilka teorii dotyczących powstawania endometriozy:

• Teoria metaplazji – opiera się na założeniu, że niedojrzałe i niezróżnicowane komórki w innych narządach oraz w otrzewnej mogą w pewnych warunkach przekształcić się w komórki błony śluzowej macicy

• Teoria transplantacji – większość kobiet doświadcza tzw. miesiączkowania wstecznego, czyli cofania krwi miesiączkowej z jamy macicy przez jajowody do jamy otrzewnej. Część komórek złuszczonych w trakcie krwawienia zachowuje czynność, ulega implantacji i w konsekwencji rozpoczyna funkcjonowanie w obrębie jamy otrzewnej. Należy zauważyć, że komórki endometrium mogą przemieszczać się także drogą naczyń limfatycznych i krwionośnych, nawet do odległych narządów.

• Teoria indukcyjna - sugeruje wpływ czynników środowiskowych na rozwój zmian w budowie i funkcji innych komórek organizmu prowadzących do pojawienia endometriozy.

• Ponadto zwraca się uwagę na udział czynników genetycznych w procesie rozwoju endometriozy, na co wskazuje zwiększona częstość występowania choroby u bliźniaczek jednojajowych.

Jakie są objawy endometriozy?

Podejrzenie endometriozy powinno być brane pod uwagę w przypadku kobiet u których występuje:

• bolesne miesiączkowanie,
• zespół bólowy miednicy mniejszej,
• niepłodność,
• ból związany że współżyciem.

Obecność ognisko endometriozy zaburza czynność hormonalną jajników uniemożliwiając prawidłowy rozwój komórki jajowej. Dodatkowo obecność błony śluzowej macicy w nieprawidłowym miejscu skutkuje rozwojem odpowiedzi immunologicznej przeciwko antygenom endometrium. Wytworzone przeciwciała negatywnie wpływają na proces zagnieżdżenia zarodka w ścianie macicy zaburzając prawidłowy rozwój ciąży, zwiększając także ryzyko poronień samoistnych.

Charakterystyczne są także bóle rozpoczynające się tuż przed oraz trwające przez cały okres krwawienia miesiączkowego. Jeżeli nieprawidłowa błona śluzowa zlokalizowana jest w obrębie przewodu pokarmowego lub układu moczowego dolegliwości bólowe mogą występować w trakcie oddawania moczu lub defekacji. Do innych symptomów choroby należą:

• nadmierne krwawienia miesiączkowe,
• krwiomocz,
• krwawienie poza okresem miesiączki,
• krwawienie z przewodu pokarmowego.

Diagnoza endometriozy

Niestety, nie ma prostego sposobu diagnozowania endometriozy. Prawidłowy wynik badania ginekologicznego narządów płciowych kobiety nie wyklucza możliwości wystąpienia choroby. Bardzo ważne jest dokładne zebranie wywiadu przez ginekologa. Aby taka rozmowa była efektywna, ważne jest aby pacjentka była szczera i opowiedziała o wszystkich jej objawach. Podejrzenie rozwoju ognisk endometrozy w jajnikach oraz innych narządach możliwe jest dzięki dokładnym badaniom klinicznym takim jak ultrasonografia (USG), tomografia komputerowa (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI). Żaden z tych testów niestety nie może w 100% potwierdzić rozwoju choroby, a jedynie zasugerować jej istnienie. W rzeczywistości jedynym badaniem pozwalającym postawić właściwe rozpoznanie jest laparoskopia diagnostyczna. W trakcie zabiegu chirurg przez niewielkie nacięcia powłok brzusznych wprowadza instrumenty pozwalające obejrzeć wnętrze jamy brzusznej w poszukiwaniu ektotopowo położonej błony śluzowej macicy. Dodatkowo lekarz pobiera wycinki tkanek, które następnie zostają ocenione przez patomorfologa pod kątem zmian chorobowych.

Jakie są sposoby leczenia endometriozy?

Odpowiedni wybór leczenia kobiety z rozpoznaną chorobą powinien zależeć od jej wieku, chęci posiadania dzieci, stopnia zaawansowania choroby, obecności zrostów oraz położenia ognisk endometriozy. Stosuje się następujące sposoby terapii: operację lub leczenie farmakologiczne oraz połączenie tych dwóch metod.

1.    Leczenie operacyjne

Podczas operacji chirurg może usunąć jedynie ogniska nieprawidłowo położonej błony śluzowej macicy, cały jajnik, a w pewnych przypadkach nawet całkowicie macicę wraz z przydatkami. Radykalność zabiegu w przypadku kobiet planujących macierzyństwo powinna być jak najmniejsza. W tym przypadku zasadą jest zachowanie czynności narządów płciowych oraz przywrócenie prawidłowej budowy miednicy. Niestety, wiąże się to ze znacznym ryzykiem nawrotów choroby. Z tego powodu każda następna interwencja chirurgiczna powinna wiązać się z powiększeniem zakresu wycięcia tkanek, do usunięcia jajnika włącznie.

Obecnie większość zabiegów operacyjnych wykonywana jest metodą laparoskopii. Najczęściej stosuje się ją w przypadku izolowanych ognisk endometriozy, które usuwa się za pomocą narzędzi wprowadzanych przez kilkucentymetrowe nacięcia powłok brzusznych. W przypadku pacjentek, które cierpią z powodu bólów nie poddających się leczeniu farmakologicznemu przeprowadza się przecięcie nerwów unerwiających macicę. Połączenie operacji oraz terapii hormonalnej stosuje się w przypadkach rozległej endometriozy lub wątpliwości dotyczące stopnia usunięcia zmian chorobowych.

2.    Leczenie farmakologiczne

Postępowanie farmakologiczne składa się z leczenia bólu oraz terapii hormonalnej. Najczęściej stosuje się leki przeciwbólowe z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Leczenie hormonalne polega na zahamowaniu wzrostu tkanki endometrialnej, której wzrost stymulowany jest przez hormony narządów płciowych kobiety. Stosuje się dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne, analogi gonadoliberyn, inhibitory aromatazy, progestageny oraz danazol.

Endometrioza jest jedną z najbardziej zagadkowych chorób atakujących kobiety. Wraz z rozwojem medycyny dowiadujemy się coraz więcej o jej podłożu, przebiegu i leczeniu. Niestety choroba nie posiada charakterystycznych objawów, dodatkowo brak możliwości nieinwazyjnego rozpoznania powoduje wiele trudności diagnostycznych. Dlatego w marcu każdego roku odbywa się Światowy Tydzień Świadomości Endometriozy. W czasie trwania tygodnia odbędą się spotkania na terenie całej Polski organizowane przez użytkowniczki forum dla chorych kobiet i dla osób zainteresowanych problematyką endometriozy. Więcej informacji dotyczących choroby, przykładowe historie kobiet dotkniętych endometriozą oraz wiadomości na temat akcji znajdziesz na stronie ( http://www.endometrioza.aid.pl ).