kobieta cierpi z powodu bólu brzucha
Olaf Bąk

Torbiel endometrialna (czekoladowa) – jak ją leczyć? Czy jest groźna?

Torbiel endometrialna, zwana też ze względu na wygląd torbielą czekoladową, jest częstą postacią endometriozy, będącej najczęstszą przyczyną bólu w obrębie miednicy mniejszej oraz niepłodności. Problem może dotykać ponad 10% kobiet. Oprócz powodowania nieprzyjemnych objawów i niemożności zajścia w ciążę torbiel czekoladowa może ulec pęknięciu lub skręceniu, a także zwiększać ryzyko raka jajnika. Leczy się ją zachowawczo lub operacyjnie. Czym jest torbiel czekoladowa? Jak wygląda zabieg jej usunięcia? Jakie daje objawy?

Endometrium, czyli błona śluzowa macicy, jest strukturą wrażliwą szczególnie na hormony płciowe. W prawidłowych warunkach zapewnia możliwość implantacji zapłodnionej komórki jajowej, a tym samym zajścia w ciążę. Zmienia się w trakcie trwania cyklu menstruacyjnego: umożliwia rozpulchnienie i przygotowanie macicy do ciąży, a w przypadku jej braku – oczyszczenie macicy z nadmiaru śluzówki, tak aby w kolejnym cyklu móc ponownie podlegać zmianom hormonalnym i rozrostowi. Jeśli proces ten zachodzi tylko w macicy, jest związany z miesiączką i towarzyszącymi jej dolegliwościami. W niektórych przypadkach jednak tkanka endometrium może znaleźć się w innych nieprawidłowych miejscach, co prowadzi do endometriozy.

Torbiel endometrialna czekoladowa – czym jest?

Endometrioza to choroba zapalna polegająca na występowaniu błony śluzowej trzonu macicy poza jamą macicy – w obrębie otrzewnej, jajników czy w formie nacieków innych narządów. Dotyczy ona nawet 15% kobiet. Mimo że tkanka ta jest poza macicą, odpowiada ona na hormony (estrogeny i progestageny) tak samo jak błona śluzowa macicy. Zatem ulega przyrostowi, rozpulchnieniu, a następnie złuszczeniu z krwawieniem. Powoduje to odczyn zapalny oraz liczne dolegliwości, które sprawiają, że kobieta zaczyna szukać pomocy lekarskiej. Endometrioza jest najczęstszą przyczyną bólu w obrębie miednicy mniejszej i niepłodności u kobiet. Jej najczęstszą manifestacją jest właśnie torbiel endometrialna, w której błona śluzowa macicy znajduje się w obrębie jajnika. Złuszczająca się śluzówka oraz krwawienie do torbieli powoduje jej charakterystyczny wygląd, przypominający roztopioną czekoladę – stąd jej druga nazwa torbiel czekoladowa.

Torbiel czekoladowa stanowi nawet 44% przypadków endometriozy.

Torbiel endometrialna a krwotoczna

Torbiel endometrialna i krwotoczna to dwa różne schorzenia o różnym podłożu. Torbiel endometrialna, jak zostało wspomniane wyżej, to torbiel zawierająca tkankę endometrium (błony śluzowej macicy), która – reagując na hormony – złuszcza się oraz krwawi. Torbiel krwotoczna to torbiel, która występuje w wyniku uszkodzenia naczynia krwionośnego w jajniku. Pękający w cyklu menstruacyjnym pęcherzyk może przypadkowo przerwać ścianę naczynia, co prowadzi do tego, że zapełnia się krwią, tworząc torbiel krwotoczną.

Przyczyny torbieli enodometrialnej

Mimo licznych badań nad endometriozą nie udało się jeszcze ustalić jednoznacznej przyczyny tego schorzenia. Obecnie przedstawia się cztery możliwe hipotezy jej powstania:

  • teoria transplantacji – złuszczona tkanka endometrium może przedostawać się do jamy otrzewnej lub innych miejsc poprzez naczynia krwionośne i limfatyczne i tam osiadać oraz rozrastać się, powodując endometriozę,
  • hipoteza efektu immunologicznego – komórki odpornościowe, które absorbują krew menstruacyjną, przenoszą przypadkowo komórki endometrium w inne miejsca,
  • teoria metaplazji – endometrioza może być spowodowana przez niewłaściwie rozwinięte pozostałości po układzie rozrodczym z czasów życia płodowego (pozostałości przewodów Wolffa i Müllera),
  • teoria indukcji – błona śluzowa macicy wydziela takie czynniki, które powodują zmianę prawidłowych tkanek w jamie brzusznej w nieprawidłową tkankę endometrium.

Zauważono, że czynniki, które szczególnie mogą predysponować do wystąpienia endometriozy, a tym samym torbieli czekoladowej, to:

  • wczesna pierwsza miesiączka,
  • obfite i bolesne miesiączki,
  • nadmiar estrogenu,
  • przebycie wyłyżeczkowania macicy, cięcia cesarskiego lub innej operacji w obrębie brzucha,
  • poronienia,
  • liczne ciąże,
  • stosowanie wkładek wewnątrzmacicznych,
  • zaburzenia odporności i leczenie immunosupresyjne (np. w chorobach autoimmunologicznych).

Powiązane produkty

Objawy torbieli czekoladowej

Mimo że endometrioza i torbiel czekoladowa mogą objawiać się w bardzo niespecyficzny, asymptomatyczny sposób, to najczęstszym podstawowym objawem jest ból, tj.:

  • bolesne i obfite miesiączki,
  • ból podczas stosunków seksualnych,
  • bolesne oddawanie moczu,
  • bolesna defekacja,
  • ból zwiększający się w trakcie miesiączki,
  • przewlekły (>6 miesięcy) ból brzucha,
  • pobolewania i dyskomfort w jamie brzusznej.
Rzadziej zgłaszane są objawy kończyn dolnych (podobne do objawów rwy kulszowej), cykliczne krwawienia z odbytu czy pęcherza moczowego.

Dodatkowo endometriozie (zależnie od jej lokalizacji) mogą towarzyszyć: wzdęcia, biegunki, zaparcia, naprzemienne biegunki i zaparcia, parcia naglące na mocz, częste oddawanie moczu, bóle głowy, krwioplucie, duszność.

Czym grozi pęknięcie torbieli czekoladowej?

Pęknięcie torbieli czekoladowej spowoduje wylanie się krwawej treści do jamy otrzewnej, co doprowadzi do silnego podrażnienia otrzewnej i może wywołać ostre zapalenie otrzewnej, które jest stanem zagrożenia życia. Dodatkowo zalegająca w jamie otrzewnej krew może doprowadzić do infekcji i sepsy.

Ponadto nieleczona torbiel endometrialna zwiększa ryzyko wystąpienia raka jajnika. Z tego względu w przypadku dużych torbieli czekoladowych nie warto zwlekać z leczeniem.

Torbiel endometrialna a ciąża

Przede wszystkim torbiel czekoladowa utrudnia zajście w ciążę i towarzyszy nawet 50% niepłodnych kobiet. Jednak ze względu na to, że torbiel endometrialna może mieć niespecyficzne objawy i nie uniemożliwia całkowicie zajścia w ciążę, może się stać tak, że diagnoza zostanie postawiona przy okazji kontrolnego USG ciężarnych.

Obecność torbieli czekoladowej w trakcie ciąży jest ryzykowne, ponieważ ze względu na rosnącą macicę może dojść do pęknięcia torbieli lub jej skręcenia, co stanowi zagrożenie nie tylko dla matki, ale też dla dziecka w postaci poronienia lub przedwczesnego porodu. Z tego względu zaleca się wykonanie laparoskopowego usunięcia torbieli endometrialnej, jednak dopiero w II trymestrze ze względu na rozwijający się płód. W niektórych przypadkach lekarz może wstrzymać się z zabiegiem aż do rozwiązania ciąży i wykonać operację już po porodzie.

Torbiel endometrialna – leczenie

Najbardziej kompleksowo tematem torbieli endometrialnej zajmie się lekarz ginekolog, który jest jednocześnie lekarzem zachowawczym, jak i zabiegowym.

Podejrzenie torbieli czekoladowej może być wysunięte na podstawie USG przezbrzusznego i przezpochwowego. Dodatkowo lekarz może zalecić wykonanie rezonansu magnetycznego brzucha i miednicy.

W przypadku nieznacznie nasilonych dolegliwości i niewielkich torbieli lub jeszcze przed rozpoznaniem endometriozy można zastosować zachowawcze leczenie farmakologiczne. W tym przypadku stosuje się leki z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne), które zmniejszą odczyn zapalny oraz dolegliwości bólowe. Dodatkowo stosuje się terapię estrogenowo-progestagenową (w sposób ciągły lub cykliczny) lub progestagen w formie doustnej lub wkładki wewnątrzmacicznej. Stosunkowo nowym lekiem hormonalnym jest dienogest, który działa bardziej wybiórczo i ma mniej działań niepożądanych. Opcjonalnie wprowadza się leczenie tzw. analogami gonadoliberyn (aGnRh), jednak ze względu na liczne działania niepożądane terapia nie powinna trwać dłużej niż 6 miesięcy. Dawniej stosowano jeszcze lek danazol, jednak z uwagi na ilość jego skutków ubocznych (przyrost masy ciała, trądzik, nadmierne owłosienie, łojotok, zapalenie pochwy, obniżenie libido, uderzenia gorąca) odchodzi się od jego stosowania.

Niestety, w wielu przypadkach terapia zachowawcza ogranicza tylko dolegliwości i ból związany z endometriozą, ale nie rozwiązuje kwestii aktywnej hormonalnie tkanki endometrium w jajniku i nie powoduje wchłonięcia się torbieli endometrialnej.

Dlatego też złotym standardem rozpoznawania, jak i leczenia torbieli czekoladowych jest zabieg laparoskopowy. Polega on na wykonaniu czterech malutkich nacięć w obrębie brzucha i wprowadzenie tam jednej kamery i trzech narzędzi, które pozwalają przeprowadzić zabieg. Jest to metoda obarczona mniejszym ryzykiem i powikłaniami, a pacjentka szybciej wraca do zdrowia.

Dokładna metoda operacji zależy od wielkości torbieli. Jeśli torbiel czekoladowa ma mniej niż 3 cm, można rozważyć jej otwarcie, przepłukanie i usunięcie przegród tkankowych przy użyciu koagulacji, a następnie jej zamknięcie. Nie jest to jednak metoda preferowana. Przy większych torbielach endometrialnych (>3 cm) stosuje się szczególnie wyłuszczanie torbieli pozwalające zachować czynność jajników, co jest szczególnie ważne u kobiet w wieku rozrodczym, które starają się o dziecko.

W rzadkich przypadkach jeśli leczenie nie przynosi rezultatu lub pacjentka nie planuje już dzieci i jest w wieku okołomenopauzalnym, można zastosować prewencyjne usunięcie obu jajników, co nie tylko zapobiega powstaniu kolejnych torbieli, ale blokuje też cykl menstruacyjny.

Zależnie od wieku pacjentki, stanu endometriozy, jak i sposobu zabiegu obserwuje się wznowę w około 30% przypadków.

  1. Położnictwo i ginekologia tom 1-2, pod red. G Bręborowicza, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2015.
  2. A. Brodowska, Ginekologia – od teorii do praktyki, Wydawnictwo PUM, Szczecin 2014.
  3. Zarys chirurgii. Podręcznik dla studentów i lekarzy w trakcie specjalizacji, pod red. prof. A. Żyluka, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2016.
  4. J. Doniec, M. Biela, Laparoskopowe wyłuszczenie torbieli endometrialnej jajnika, „Ginekologia po Dyplomie” [online] https://podyplomie.pl/ginekologia/20205,laparoskopowe-wyluszczenie-torbieli-endometrialnej-jajnika [dostęp:] 20.11.2022.
  5. L. C. Giudice, Endometriosis, „The New England Journal of Medicine”, nr 362 2010.
  6. M. Szczepańska, J. Skrzypczak, Analiza czynników ryzyka nawrotu torbieli endometrialnych po ich operacyjnym usunięciu, „Ginekologia Polska”, nr 11 2007.
  7. A. Basta, A. Brucka, J. Górski, J. Kotarski, B. Kulig, P. Oszukowski, R. Poręba, S. Radowicki, J. Radwan, J. Sikora, A. Skręt, J. Skrzypczak, K. Szyłło, Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki i metod leczenia endometriozy, „Ginekologia Polska”, nr 83 2012.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij