Zapalenie prostaty — objawy, leczenie i przyczyny

Gruczoł krokowy (inaczej prostata lub stercz) to narząd występujący u mężczyzn, którego zadaniem jest produkcja wydzieliny wchodzącej w skład spermy. Jej funkcja polega na zwiększeniu ruchliwości plemników oraz ich żywotności, co wiąże się z poprawą szans na zapłodnienie. Prostata znajduje się pomiędzy pęcherzem moczowym a odbytnicą. Rozmiarem przypomina orzech włoski. 

Ostre lub przewlekłe zapalenie prostaty

Ostre zapalenie gruczołu krokowego występuje zaledwie u 20-25 na 100 tysięcy mężczyzn. Z kolei przewlekłe (powyżej 3 miesięcy) jest częstą chorobą. Spotyka 35-50% panów, zwykle między 35. a 50. rokiem życia. W ponad 90% przypadków jest niebakteryjne i nazywane zespołem przewlekłego zapalenia stercza.

Co wywołuje stan zapalny prostaty?

Przyczyną ostrego zapalenia prostaty jest infekcja bakteryjna, zwykle wywołana przez organizmy pochodzące z naturalnej flory jelita grubego. Bakterie przedostają się na skórę okolicy odbytu i krocza, a następnie zostają przeniesione do obszaru zewnętrznego ujścia cewki moczowej. Stamtąd wędrują nią do pęcherza oraz prostaty, powodując ostry stan zapalny. Utrudniony odpływ moczu, np. w łagodnym rozroście gruczołu krokowego czy przy zwężeniu cewki moczowej to czynnik sprzyjający pojawieniu się tego typu zapaleń, podobnie jak cystoskopia, biopsja prostaty czy zabieg usunięcia tkanek sterczu. 

W przypadku przewlekłego zapalenia dokładne przyczyny nie są do końca znane. Wydaje się, że za ten typ schorzeń odpowiedzialny jest stres, a także zaburzenia hormonalne, autoimmunologiczne czy emocjonalne. Przewlekłe zapalenie prostaty bardzo rzadko wywołane bywa przez zakażenie bakteryjne. Co ważne, zarówno ostre, jak i przewlekłe nie jest przenoszone drogą płciową, lecz stosunki analne mogą sprzyjać infekcji bakteryjnej. 

Typowe objawy zapalenia prostaty

Ostre zapalenie prostaty objawia się gorączką, dreszczami, bólem mięśni oraz złym samopoczuciem. Typowy jest silny ból występujący w okolicy krocza, odbytu, u nasady prącia, a nawet w dolnych partiach kręgosłupa. Objawy pojawiają się nagle oraz szybko się nasilają. Dodatkowo mogą współwystępować zakażenia układu moczowego, np. zwiększone parcie, częste i bolesne oddawanie moczu oraz osłabienie strumienia. W badaniu per rectum prostata jest tkliwa nawet przy delikatnym dotyku. 

Przewlekłe zapalenie wywołane przez bakterie przebiega z momentami zaostrzeń i remisji, gdzie zaostrzenia charakteryzują się objawami miejscowymi, podobnymi do tych pojawiających się w ostrym zapaleniu. Zazwyczaj nie ma objawów ogólnych, takich jak gorączka, złe samopoczucie czy bóle mięśni, dzięki czemu łatwiej odróżnić zapalenie przewlekłe wywołane bakteriami od ostrego. Z kolei zespół przewlekłego zapalenia stercza objawia się przede wszystkim silnym bólem w okolicy odbytu, krocza, nasady prącia lub krzyżowego odcinka kręgosłupa. Ponadto może wystąpić pieczenie i ból podczas mikcji, uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza oraz dyskomfort przy wytrysku. Zdarzają się również objawy ogólne, np. uczucie zmęczenia, bóle. 

Co zrobić, gdy pojawią się objawy stanu zapalnego prostaty?

Zastosowanie wspomnianych leków jedynie złagodzi objawy, a nie zadziała na przyczynę. Proces leczenia się wydłuży, a ryzyko powikłań wzrośnie. Prawidłowe postępowanie polega przede wszystkim na włączeniu antybiotykoterapii na 4 tygodnie i dodatkowo na podawaniu leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Niestety w niektórych sytuacjach może być konieczna hospitalizacja. Dotyczy to szczególnie mężczyzn, u których doszło do zatrzymania moczu oraz cierpiących na choroby przewlekłe, tj. cukrzycę, niewydolność serca, nerek lub wątroby. Jeżeli dojdzie do powstania ropnia gruczołu, zalecane jest leczenie chirurgiczne. 

W przypadku przewlekłego zapalenia prostaty należy stosować antybiotyki, jeśli wyniki badań wskazują na zakażenie bakteryjne. Ponadto chorzy powinni przyjmować leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, a także ułatwiające odpływ moczu oraz zmniejszające wielkość sterczu. Wówczas również konieczne jest leczenie chirurgiczne. Podczas przewlekłego zapalenia prostaty bardzo ważna jest pielęgnacja i styl życia. Zaleca się, aby mężczyźni unikali ucisku na krocze (np. takiego, jak w czasie jazdy na rowerze), zaprzestali palenia, ograniczyli ilość wypijanego alkoholu, kawy oraz napojów gazowanych.

Jak postępować po leczeniu zapalenia prostaty?

U 90% osób prawidłowa antybiotykoterapia prowadzi do całkowitego wyleczenia ostrego zapalenia gruczołu krokowego. Młodzi mężczyźni, u których udało się opanować chorobę i nie doszło do powikłań nie potrzebują wykonywania badań kontrolnych. Natomiast starsi panowie powinni monitorować oraz prowadzić kontrole urologiczne w celu wykluczenia poważniejszej choroby. W prewencji ostrych zapaleń bardzo istotna jest prawidłowa pielęgnacja oraz higiena. 

W przypadku przewlekłych zapaleń bakteryjnych szacuje się, że całkowite wyleczenie dotyczy około 60% mężczyzn. Natomiast w zespole przewlekłego zapalenia stercza (niebakteryjnego) ich odsetek jest jeszcze mniejszy. Niestety ze względu na to, że dokładne przyczyny tej choroby nie są znane, nie do końca wiadomo, w jaki sposób można skutecznie jej zapobiegać. Wydaje się, że jednym z sprzyjających czynników może być nadmierny stres w życiu codziennym.