Burak czerwony – jakie ma właściwości lecznicze i wartości odżywcze? Sok z buraka a nowotwór
Burak to niskokaloryczne warzywo, bogate w witaminy i składniki mineralne. Zawiera także antocyjany oraz flawonoidy, którym przypisuje się właściwości przeciwnowotworowe. Sok z buraka najlepiej wykonać z wykorzystaniem wyciskarki wolnoobrotowej, dzięki której napój będzie bogaty w więcej cennych wartości odżywczych, niż wówczas, kiedy skorzystamy ze zwykłej sokowirówki. Buraka włącza się często do diety osób, które walczą z nadwagą i otyłością, chcą obniżyć poziom cholesterolu we krwi lub tym, którym dokucza zgaga. Jakie jeszcze właściwości ma burak zwyczajny, czy to prawda, że z powodzeniem stosowany jest w terapii przeciwnowotworowej oraz co poprawi smak soku z tego warzywa? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.
Na przestrzeni ostatnich kilku lat wokół buraka narosło wiele mitów, które dotyczą jego drogocennych właściwości. Według niektórych, regularne spożywanie tego warzywa zapobiega starzeniu się skóry, zgadze, anemii, nadciśnieniu a nawet nowotworom. Według innych, burak nie różni się niczym wyjątkowym od innych warzyw czy owoców, co więcej przypisywane mu wartości łącznie z ogromną ilością żelaza wcale nie są tak cenne, jakby mogło się wydawać. Jaka jest zatem prawda?
Burak – wartości odżywcze
Sam burak stanowi istotne dla naszego organizmu źródło biologicznie aktywnych związków – witamin, składników mineralnych, przeciwutleniaczy (polifenole, flawonoidy) oraz saponin (tu mają właściwości przeciwzapalne). Jeden mały burak dostarcza około 42 kcal, 2 g białka, 10 g węglowodanów oraz 2 g błonnika pokarmowego, zatem rozkład tzw. makroskładników jest podobny, jak w przypadku dużego pomidora czy średniej wielkości czerwonej papryki. W kontekście pozostałych, wybranych składników – mała sztuka dostarczy również pewne ilości witaminy C, magnezu, wapnia, cynku oraz żelaza. Przy czym, należy mieć świadomość, że jest to tzw. żelazo niehemowe, które w porównaniu do żelaza hemowego (pochodzenia zwierzęcego), wchłania się zaledwie w 1–5%.
Burak – właściwości lecznicze. Czy sok z buraka leczy raka?
Niestety, przekonanie na temat cudownych właściwości buraka przetrwało do dziś – i to do tego stopnia, że sok z tego warzywa, jako magiczny „lek na wszystko” rekomenduje się nawet w leczeniu choroby nowotworowej. Zdaniem zwolenników takiej terapii miałby on poprawiać parametry morfotyczne krwi i wpływać na dalsze leczenie, np. poprzez zapobieganie odraczania kolejnych cykli chemioterapii. Dodatkowo miałby wpływać na zmniejszenie rozmiaru guza, czyli po prostu wyleczyć pacjenta z choroby. Niestety nie jest to prawda, przynajmniej nie do końca. Owszem burak ma swoje cenne właściwości, dzięki zawartych w nim antyoksydantom, składnikom odżywczym, witaminom i substancjom mineralnym. Nie wpływają one jednak bezpośrednio cytotoksycznie na komórki nowotworowe. Mogą wpływać pośrednio. Co to oznacza? Spożywając buraki dostarczamy te wszystkie cenne składniki fitochemiczne, które korzystanie wpływają na poprawę kondycji pacjenta onkologicznego, który jest poddany leczeniu przeciwnowotworowemu lub odzyskuje siły po przejściu takiego leczenia. Ponadto buraki ćwikłowe wpływają na nasilenie procesów fermentacyjnych w jelitach, które u pacjentów poddawanych leczeniu chemioterapią lub radioterapią mogą wywołać nasilenie wzdęć i przewlekłe biegunki.
Należy także dodać, że zarówno badania in vitro, jak i in vivo (na myszach) dowiodły, że dzięki zawartej w burakach betainie i cholinie zachodzą mechanizmy naprawy DNA lub procesy ochronne niedopuszczające do powstania pęknięć tej cząsteczki, np. w leukocytach organizmu. Ponadto dochodzi do pobudzenia aktywności enzymów wątrobowych i obniżenia stężenia markerów nowotworowych, a to z pewnością napawa optymizmem.
Burak ma właściwości zasadotwórcze, dzięki czemu z powodzeniem stosuje się go w zwalczaniu zgagi, ponieważ neutralizuje on zbyt kwaśne pH soku żołądkowego. Ponadto panie w okresie menopauzy powinny koniecznie włączyć buraka do swojej diety. Badania naukowe dowodzą, że buraki obniżają ciśnienie krwi, wspomagają pracę serca, łagodzą uderzenia gorąca i uporczywe migreny. Oprócz kobiet w okresie menopauzy, o burakach nie powinni zapominać także sportowcy. Sok z buraka ćwikłowego poprawia wydajność wymiany gazowej, dzięki czemu odpowiednia ilość tlenu trafia do mięśni, z których sprawnie odprowadzany jest dwutlenek węgla. Poprawia To wydolność i późniejszą regenerację organizmu po wysiłku. Dzięki azotanom zawartym w buraku wzmocnione są także włókna mięśniowe, regulacji ulega proces kurczenia mięśni, a poziom glukozy i wapnia utrzymuje się na prawidłowym poziomie. Dodatkowo buraki działają jak naturalny booster energii.
Na ilość spożywanych buraków powinny uważać osoby z cukrzycą, ponieważ pomimo niewielkich ilości kalorii w 100 gramach tego warzywa, mają one wysoki indeks glikemiczny.
Burak w naszej diecie oraz kuchni
Chociaż, jak już wspomniano stanowi cenny element naszej diety. W postaci tradycyjnej jest lubiany przede wszystkim przez dzieci. Niejedna sprytna mama, miesza go razem z innymi, nieco mniej przez maluchy preferowanymi produktami. Wszystko dlatego, że jako świetny barwnik (w dodatku słodki), szybko nadaje całości podobny kolor, dzięki czemu porcja witamin zostaje w jadłospisie pociechy przemycona bezboleśnie. Buraka można wykorzystywać też do barwienia potraw – np. dodany do ciasta na kopytka lub hummusu pozwoli na otrzymanie dania w apetycznym, malinowym kolorze. Wyciśnięty z niego sok z powodzeniem znajdzie miejsce w napoju owocowo-warzywnym, również uatrakcyjniając jego wygląd i dodając słodyczy. Młode buraczki to także świetny element sałatki – np. z liśćmi botwinki, orzechami włoskimi i ugotowanym na twardo jajkiem. Do tego sos jogurtowy i już mamy przepyszną, wiosenną i zdrową sałatkę. Inna propozycja – sałatka z pokrojonymi w kostkę warzywami oraz czerwoną fasolą i kiszonym ogórkiem. Wszystko łączymy z oliwą, dużą ilością posiekanego koperku i musztardą francuską, podając z pajdą pieczywa. Z buraków przygotujemy również frytki oraz chipsy. Wystarczy je tylko pokroić, dokładnie skropić oliwą i obsypać ulubionymi przyprawami, np. solą morską, rozmarynem i słodką papryką. Potem ułożyć w piekarniku tak, aby każdy kawałek warzywa leżał oddzielnie i pieczemy w ok. 180°C, około 15–20 minut. Z dodatkiem buraka świetnie wyjdzie również słodkie ciasto, na które przepis z łatwością można znaleźć w sieci.
Soki z buraka
Soki z buraka można z powodzeniem robić, łącząc to warzywo z innymi roślinami. Dodanie marchwi i pietruszki uzupełni napój o witaminę A i witaminę C. Jabłek, cytryn lub truskawek doda odrobinę cytrusowego smaku, wzbogacając sok o kolejne witaminy, w tym także te z grupy B, witaminę E i K oraz minerały, jak potas, fosfor, wapń, magnez, sód, żelazo, cynk i mangan. Jeśli chcemy nieco zmniejszyć ilość jednorazowo przyjętych kalorii lub obniżyć intensywność smaku, można do soku dodać nieco wody mineralnej lub kilka kostek lodu.
Przeczytaj także o właściwościach soku z kiszonych buraków.