Chrapanie – przyczyny, leczenie, domowe sposoby

Czym jest chrapanie? Dlaczego chrapiemy?

Chrapanie to dość powszechna dolegliwość, na którą skarży się ok. 45 procent naszego społeczeństwa. Najczęściej dotyka osób pomiędzy 45. a 60. rokiem życia, znacznie częściej mężczyzn niż kobiet. Odgłosy wydawane podczas chrapania to nic innego jak wibracje tkanek miękkich jamy ustnej i gardła. W trakcie snu napięcie mięśni obniża się, powodując zbliżanie się do siebie ścian górnych dróg oddechowych oraz opadnięcie w stronę przełyku języka i podniebienia miękkiego. Przepływające podczas oddechu powietrze wprawia zwiotczałe mięśnie w drgania, które słyszymy na zewnątrz.

Do czynników nasilających zaburzenia oddychania podczas snu możemy zaliczyć m.in nadwagę, spanie w pozycji na plecach, spożywanie alkoholu przed snem czy nikotynizm. U osób z nadwagą cząsteczki tłuszczu odkładające się w błonie śluzowej gardła zwężają jego światło, zwiększając opór dróg oddechowych i utrudniając tym samym przepływ powietrza. Alkohol poprzez zmniejszenie napięcia mięśni, powoduje opadanie języka na tylną ścianę gardła, zwężając jego światło. Jednocześnie osłabia obronny mechanizm budzenia się, wpływając bezpośrednio na ośrodkowy układ nerwowy. Oba te czynniki zakłócają przebieg snu i tor oddychania.

Na nasilenie chrapania ma wpływ również spanie w pozycji na wznak, z powodu opadnięcia w dół i ku tyłowi podstawy języka. Drażniące działanie dymu tytoniowego na tkanki gardła wywołuje suchość w ustach, stany zapalne nasilające problemy z chrapaniem. Nieprawidłowości w budowie anatomicznej nosogardła oraz schorzenia laryngologiczne, tj. polipy nosa, skrzywienie przegrody nosa, przewlekłe zapalenie zatok, przerost migdałków, wiotkość nagłośni, również sprzyjają występowaniu chrapania.

Chrapanie u dziecka – o czym może świadczyć?

Chrapanie podczas snu może wystąpić nawet u noworodków i niemowląt, wynikając z niedojrzałości organizmu, wiotkości krtani, zbyt suchego powietrza w sypialni czy infekcji. U dzieci <2. roku życia najczęstszą przyczyną chrapania jest przerost migdałków podniebiennych lub migdałka gardłowego. Każde utrzymujące się przez dłuższy czas chrapanie u dziecka należy skonsultować z lekarzem.

Chrapanie a bezdech senny

Przewlekłe chrapanie prowadzi do miejscowego stanu zapalnego gardła, objawiając się suchością błony śluzowej jamy ustnej, uczuciem przeszkody podczas połykania, bólami gardła. Niestety, u części osób chrapanie jest jednym z objawów obturacyjnego bezdechu sennego (OSA, ang. obstructive sleep apnea), kiedy dochodzi do zatrzymania oddychania w czasie snu co najmniej na 10 sekund z towarzyszącymi spadkami stężenia tlenu we krwi i towarzyszącą sennością w ciągu dnia.

Objawy obturacyjnego bezdechu sennego możemy podzielić na nocne i dzienne. Wśród objawów nocnych możemy wymienić: chrapanie, epizody bezdechu obserwowane przez osoby śpiące z chorym, przerywany sen, nocna potliwość, wybudzenia z uczuciem braku tchu. Objawy dzienne obejmują nadmierną senność w ciągu dnia, suchość w jamie ustnej, trudności z koncentracja, poranne bóle głowy, zaburzenia libido.

Czynnikami ryzyka OSA są: otyłość, płeć męska, obwód szyi >43 cm u mężczyzn i >40 cm u kobiet, zmiany w budowie górnych dróg oddechowych, palenie papierosów, picie alkoholu przed snem, przyjmowanie leków nasennych lub miorelaksacyjnych (zwiotczajacych mięśnie).

Sposoby na chrapanie – jak przestać chrapać?

Podstawą leczenia jest edukacja pacjenta. Należy dążyć do redukcji masy ciała, zaprzestania palenia papierosów, unikania spania w pozycji na wznak. Sklepy ortopedyczne posiadają w swoim asortymencie poduszki przeciw chrapaniu. Na rynku dostępne są preparaty przeciw chrapaniu jak spraye do gardła lub do nosa, listki doustne, plastry na nos, które stosowane w przypadku zwykłego chrapania mogą przynieść poprawę.

Natomiast w przypadku istniejących schorzeń nosogardła konieczne jest ich wyleczenie. Niekiedy pomocne okazuje się skorygowanie skrzywionej przegrody nosa, zmniejszenie małżowin nosowych lub endoskopowa operacja zatok. Radiotermoablacja (RTA) podniebienia miękkiego polega na wkłuciu w podniebienie elektrody wytwarzającej prąd o częstotliwości fal radiowych. Po zabiegu podniebienie znacznie trudniej wpada w wibracje. Leczenie chirurgiczne chrapania i bezdechu sennego polega na częściowym usunięciu tkanek miekkich gardła i podniebienia miękkiego z częściową amputacją języczka. W przypadku dużych zmian wykonuje się plastykę podniebienia i gardła.  Niestety, często po kilku latach od zabiegu tkanki ponownie wiotczeją i problem chrapania powraca.

W leczeniu bezdechu sennego stosowana jest terapia CPAP (Continuous Positive Airway Pressure – stałe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych). Stosowanie dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych zabezpiecza przed incydentami spłycenia oddechu i bezdechami przez utrzymywanie drożności w górnych drogach oddechowych. Urządzeniem do wykonywania CPAP jest pompa powietrzna, podłączona do specjalnej maski na twarz zakładanej na noc, pokrywającej nos albo nos i usta razem.

Skutki nieleczonego chrapania

Natężenie hałasu podczas chrapania może osiągać do 90 dB, co można porównać z odgłosem pracującego odkurzacza. Z tego powodu chrapanie często staje się również przyczyną konfliktów rodzinnych i „przeprowadzki” partnera do oddzielnego pokoju. Partnerzy osób chrapiących zgłaszają również zaburzenia snu, dużą liczbę wybudzeń nocnych, bóle głowy i senność w ciągu dnia.

Nieleczone chrapanie i obturacyjny bezdech senny przyczyniają się do rozwoju zaburzeń snu oraz chorób naczyniowych tj. nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, zawału serca, udaru mózgu czy cukrzycy. Badania wykazują że osoby cierpiące na obturacyjny bezdech senny znacznie częściej powodują wypadki komunikacyjne. Najgroźniejszy powikłaniem, na szczęście rzadkim, jest zgon podczas snu.