Niewydolność wątroby – objawy, przyczyny i leczenie

Jak objawia się niewydolność wątroby?

Przewlekła niewydolność wątroby początkowo wywołuje bardzo niecharakterystyczne objawy, takie jak utrata apetytu, częste biegunki, gorączka czy wysypka. Z czasem pojawiają się bardziej swoiste symptomy, które budzą większy niepokój pacjentów, m.in.:

• żółtaczka – zażółcenie twardówki gałek ocznych i powłok skórnych z powodu odkładania się bilirubiny;
• wodobrzusze – powiększenie obwodu brzucha na skutek gromadzenia się płynu w jamie brzusznej;
• obrzęki kończyn;
• hepatosplenomegalia – powiększenie śledziony i wątroby, aczkolwiek jeżeli przyczyną rozwinięcia niewydolności wątroby jest jej marskość – wątroba może być pomniejszona;
• objawy skórne – niewydolność wątroby powoduje świąd skóry prowokujący drapanie, co skutkuje powstaniem tzw. przeczosów. Ponadto pojawiają się pajączki naczyniowe i rumień dłoni wywołane zaburzeniem wątrobowego metabolizmu estrogenów.

Ostra niewydolność wątroby może wywoływać dodatkowe objawy i powikłania, np.:

• encefalopatię wątrobową – zmiany neurologiczne spowodowane nagromadzeniem toksyn w organizmie; objawia się jako zaburzenia nastroju, osobowości, czynności intelektualnych i utrata świadomości;
• zaburzenia hemodynamiczne – czyli niebezpieczne spadki ciśnienia krwi i gwałtowne przyspieszenia akcji serca;
• wtórną do niewydolności wątroby niewydolność nerek;
• skazę krwotoczną – nadmierne, trudne do zahamowania krwawienie. Jest wywołana niedoborem białek niezbędnych w procesie krzepnięcia.

Jak długo można żyć z niewydolnością wątroby?

Stosunkowo szybka śmierć z powodu ostrej niewydolności wątroby dotyka 30-80% pacjentów, dla których często jedynym ratunkiem jest przeszczep narządu. W przypadku przewlekłych zaburzeń, takich jak autoimmunologiczne lub wirusowe zapalenie wątroby z postępującą niewydolnością wątroby, można żyć wiele lat. U tych chorych szczególnie istotne jest podjęcie odpowiedniego leczenia przyczynowego, dzięki któremu mają szansę na znaczną poprawę rokowań. Alkoholowa niewydolność wątroby zabija w ciągu kilku lat, aczkolwiek długość życia osób, które szybko zerwą z nałogiem, może nie być znacząco skrócona.

Co się dzieje, gdy wątroba przestaje pracować?

Gdy wątroba przestaje pracować, dochodzi do szeregu zaburzeń metabolicznych. Synteza glukozy i przemiany lipidów zostają upośledzone, co wywołuje u pacjenta nadmierną męczliwość. Zahamowane jest również wytwarzanie białek. Szczególnie istotny jest niedobór albumin – cząsteczek odpowiedzialnych za utrzymanie płynów w naczyniach krwionośnych. Przesączanie osocza do jam ciała powoduje wodobrzusze i obrzęki oraz uniemożliwia utrzymanie odpowiedniego ciśnienia krwi. Dochodzi wówczas do uszkodzenia wrażliwych na niskie ciśnienie krwi nerek, co z kolei prowadzi do zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej i kumulacji toksyn w organizmie. Wątroba przestaje produkować również białka niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego i białkowe czynniki krzepnięcia krwi, powodując powikłania infekcyjne oraz nadmierne krwawienia. Zaburzona jest także wątrobowa neutralizacja toksyn, m.in. amoniaku, który uszkadza układ nerwowy, prowadząc do encefalopatii wątrobowej.

Jak się umiera na niewydolność wątroby?

Pacjentów zabijają objawy niewydolności wątroby oraz jej powikłania. Szczególnie niebezpieczne dla życia pacjenta są zaburzenia hemodynamiczne i metaboliczne, kumulacja toksyn oraz zwiększona podatność na infekcje. Należy pamiętać, że w tym przypadku niewydolność wielu narządów, zwłaszcza nerek i wątroby, występuje równocześnie. Wobec tego w przebiegu niewydolności wątroby możliwe są najczarniejsze scenariusze, w tym te prowadzące do śpiączki i kolejno zgonu.

Po czym poznać, że wątroba jest chora?

Osoba z chorą wątrobą odczuwa duże zmęczenie, swędzenie skóry i skarży się na obniżenie apetytu. Rodzina pacjenta zauważa u niego spadek masy ciała i zażółcenie skóry. Z czasem dochodzi do osłabienia i zaniku mięśni kończyn oraz zwiększenia obwodu brzucha – mówimy wówczas o charakterystycznym wyglądzie „kasztanowego ludzika”.

Jaki jest stolec i kolor moczu przy chorej wątrobie?

Jeżeli choroba wątroby powoduje mechaniczne zatrzymanie odpływu żółci drogami żółciowymi do jelit, wówczas pacjenci oddają odbarwiony stolec i bardzo ciemny mocz. Dzieje się tak dlatego, że pochodne bilirubiny, które powinny zostać wydalone wraz z kałem, trafiają do krwioobiegu i są usuwane przez nerki.

Leczenie niewydolności wątroby

Gdy niewydolność wątroby jest lekka, lekarz może zalecić leczenie wspomagające, czyli przyjmowanie popularnych suplementów usprawniających pracę wątroby. Takie działanie pomaga w spowolnieniu jej uszkadzania pod warunkiem, że usuniemy czynnik sprawczy – np. zaprzestaniemy spożywania alkoholu czy wyeliminujemy tłuste potrawy.

Leki stosowane na niewydolność wątroby są uzależnione od przyczyny jej uszkodzenia. Bardzo ważne jest, aby podjąć natychmiastowe kroki w przypadku zatrucia grzybami lub paracetamolem. W przypadku wirusowego lub autoimmunologicznego zapalenia wątroby należy wdrożyć leczenie przewlekłe.

Schyłkowa niewydolność wątroby może być wyleczona tylko za pomocą przeszczepu tego narządu.

Niewydolność wątroby – rokowania

W praktyce klinicznej przewidywany czas przeżycia chorych dorosłych z niewydolnością wątroby ustala się na postawie skali Childa-Turcotte’a-Pugha, w której jako zły prognostyk przyjmuje się:

• obecność wodobrzusza,
• wystąpienie encefalopatii wątrobowej,
• podwyższone czasy krzepnięcia krwi (INR),
• niski poziom albumin,
• podwyższone stężenie bilirubiny we krwi.