Tyłozgryz u dzieci i dorosłych, ćwiczenia, efekty leczenia przed i po
Barbara Chmielewska

Tyłozgryz u dzieci i dorosłych, ćwiczenia, efekty leczenia przed i po

Tyłozgryz to wada zgryzu, która oznacza, że dolny łuk zębowy cofnięty jest względem górnego. Przyczyną rozwoju tej wady może być np. oddychanie przez usta, ale także szereg parafunkcji, jak np. ssanie palców czy przygryzanie dolnej wargi. Tyłozgryz to nie tylko problem natury estetycznej. U większości dzieci z wadami dotylnymi występują zaburzenia artykulacji. Leczenie obejmuje nie tylko stosowanie aparatów, ale także wykonywanie szeregu ćwiczeń.

Co to jest tyłozgryz – przyczyny, kto jest narażony i dlaczego

Tyłozgryz, wraz z tyłożuchwiem, zaliczany jest do dotylnych wad zgryzu. Nazwa ta wskazuje na cofnięte w stosunku do normy położenie dolnego łuku zębowego w relacji do łuku górnego. Ma to swoje odbicie w rysach twarzy – warga dolna jest cofnięta lub wywinięta, a bruzda nosowo-wargowa pogłębiona. Tyłozgryz może występować w dwóch odmianach – jako częściowy (zęby boczne zwierają się prawidłowo, zaburzenie ogranicza się do przedniej części łuków zębowych) i całkowity (zaburzenie dotyczy całego uzębienia).

Przyczyną tyłozgryzu i dotylnych wad zgryzu są najczęściej dysfunkcje (np. oddychanie przez usta) i parafunkcje (ssanie kciuka, palców, wargi dolnej), dlatego ich eliminacja jest podstawowym elementem profilaktyki.

Co to jest tyłozgryz z protruzją?

W przypadku tyłozgryzu możliwe jest doprzednie wychylenie koron siekaczy górnych (protruzja). Warga górna jest wówczas hipotoniczna, wysunięta, skrócona i wiotka. Może nie pokrywać całkowicie koron zębów przednich. U dzieci z taką wadą można zastosować następujące ćwiczenie: przy wyprostowanej sylwetce pacjent odchyla głowę do tyłu i wysuwa żuchwę do kontaktu z napiętą wargą górną, utrzymując go przez 3–5 sekund.

Co to jest tyłozgryz rzekomy?

W tyłozgryzie rzekomym zaburzenie dotyczy szczęki. Żuchwa jest tylko pozornie cofnięta w stosunku do górnego łuku zębowego. W rzeczywistości to nie ona jest problemem tylko zwiększony doprzedni wzrost szczęki w stosunku do mózgowej części czaszki, co można stwierdzić na podstawie analizy zdjęcia rentgenowskiego. W rysach twarzy widoczne jest wysunięcie wargi górnej i okolicy podnosowej oraz prawidłowa pozycja bródki.

Tyłozgryz u dzieci

Badania przeprowadzone u polskich dzieci w wieku przedszkolnym pokazują, że u ok. 40 proc. z nich występuje jakaś wada zgryzu, przy czym u 20 proc. przedszkolaków był to tyłozgryz. Autorzy wskazali na ogromną rolę regularnych badań dentystycznych w tym wieku, aby można było wdrożyć odpowiednie działania profilaktyczne. Inne badania na grupie dzieci w wieku 10–13 lat potwierdzają najwyższy odsetek wad dotylnych spośród wszystkich stwierdzanych nieprawidłowości.

U 75 proc. dzieci z wadami dotylnymi występują zaburzenia artykulacji. Ich natężenie wzrasta proporcjonalnie do nasilenia wady.

Powiązane produkty

Leczenie i efekty leczenia w zależności od terapii – tyłozgryz przed i po leczeniu

Najlepsze efekty w leczeniu wad dotylnych uzyskuje się poprzez rozpoczęcie terapii w okresie wzrostu, co umożliwia uzyskanie zmian szkieletowych. Na przestrzeni lat stosowano w tym celu różne odmiany aparatów czynnościowych i aktywatorów, tweenblocki, aparaty Herbsta. Efekt leczenia zależy od wielu czynników, ale często konieczna jest druga faza leczenia za pomocą aparatów stałych, aby ostatecznie doprowadzić warunki zgryzowe do pożądanego stanu. Od jakiegoś czasu w leczeniu tyłozgryzu możliwe jest również zastosowanie przezroczystych aparatów nakładkowych, które są najbardziej komfortowe i umożliwiają leczenie w najkrótszym czasie.

Leczenie tyłozgryzu u dziecka

Najskuteczniejszą metodą leczenia w okresie wzrostu jest leczenie czynnościowe. Aparaty czynnościowe mogą m.in. stymulować doprzedni wzrost żuchwy, mezjalizować (przesuwać do przodu) zęby w żuchwie czy dystalizować (przesuwać do tyłu) w szczęce. Wszystko to ma na celu przywrócenie właściwych relacji między dolnym i górnym łukiem zębowym i poprawę rysów twarzy. Najlepsze efekty leczenia uzyskuje się dzięki stosowaniu aparatów w okresie najintensywniejszego wzrostu dziecka lub krótko po jego przekroczeniu. U starszych, ale wciąż rosnących dzieci aparat może być ostatnią szansą na uniknięcie ekstrakcji lub leczenia ortodontyczno-chirurgicznego.

Dowiedz się, czym jest ubytek przyszyjkowy.

Leczenie tyłozgryzu u dorosłych

Leczenie tyłozgryzów u dorosłych nie jest łatwe, gdyż rozwój kości jest już zakończony i bardzo trudno wpłynąć na warunki szkieletowe. Można natomiast starać się poprawić warunki zgryzowe przez szeregowanie zębów, czasami wsparte ekstrakcjami. Jest to tzw. kamuflaż ortodontyczny, który jest leczeniem kompromisowym, ale czasami zupełnie satysfakcjonującym. Leczenie u dorosłych odbywa się przy pomocy tradycyjnych aparatów stałych lub nakładkowych (alignery). Pacjenci coraz częściej decydują się na przezroczyste nakładki, które zapewniają im większy komfort, a dla niektórych osób są jedyną akceptowalną estetycznie opcją leczenia.

Tyłozgryz – aparat – jakie są zasady leczenia

Najlepsze efekty leczenia tyłozgryzów uzyskuje się w okresie wzrostu dziecka. Stosowane wówczas aparaty czynnościowe dzielą się na ruchome i stałe. Leczenie tymi pierwszymi trwa zwykle 12–48 miesięcy, a efekt jest ściśle zależny od motywacji i dyscypliny pacjenta. Dla niektórych osób wytrwanie w leczeniu może być trudne ze względu na rozmiary aparatów, ograniczenie przestrzeni dla języka oraz utrudnienie połykania i mówienia.

Przewagę pod tym względem będą mieć stałe aparaty czynnościowe, które mają mniejsze rozmiary i działają 24 godziny na dobę, przez co udaje się skrócić czas leczenia do 6–8 miesięcy.

Sprawdź ofertę past i szczoteczek dla osób z aparatem ortodontycznym.

Ćwiczenia – jakie ćwiczenia, jakie efekty

Jednym z problemów charakterystycznych dla wad dotylnych jest przewaga czynnościowa mięśni cofających żuchwę. Dlatego ćwiczenia, wykonywane w różnych wariantach, polegają na wysuwaniu żuchwy, co ma doprowadzić do przywrócenia równowagi mięśniowej. W czasie ich wykonywania dziecko musi odpowiednio ustawić i kontrolować sylwetkę, co dodatkowo wzmacnia ciało. Kontynuuje się je do uzyskania właściwego dla danego wieku kontaktu szczęki i żuchwy. Ćwiczenia mogą też być elementem wspierającym leczenie aparatem ortodontycznym.

Operacja tyłozgryzu – jak wygląda, efekty leczenia, czy jest na NFZ

Leczenie ortodontyczno-chirurgiczne jest najbardziej inwazyjną formą terapii, przeznaczoną dla najcięższych wad. Często ograniczają one funkcje życiowe, np. odżywianie, czy są przyczyną bezdechów nocnych. Zabieg chirurgiczny ma na celu ustawienie szczęk względem siebie i podstawy czaszki w najlepszej relacji, co poprawia zgryz i harmonizuje proporcje i rysy twarzy (likwidacja tzw. ptasiego profilu). Odbywa się on w znieczuleniu ogólnym z dostępu wewnątrzustnego i poprzedzony jest przygotowaniem ortodontycznym, polegającym na leczeniu przy pomocy aparatu stałego. Leczenie jest kontynuowane również po operacji aż do czasu uzyskania zaplanowanego efektu terapeutycznego.

Operacje ortognatyczne są refundowane przez NFZ.

  1. Zarys ortopedii szczękowej. Pod red. J. Łopatyńskiej-Kawko. Kraków 1992.
  2. Wierusz-Hajdacka W, Palma Moya S: Porównawcze leczenie wad zgryzu klasy II z zastosowaniem leczenia Invisalign (…) jako alternatywa dla aparatów Herbsta. Forum Stomatologii Praktycznej 11, 2021.
  3. Znamirowska-Bajowska A, Sarul M, Antoszewska J: Leczenie nieekstrakcyjne wady klasy II z zastosowaniem aparatu MALU  opis przypadku. e-Dentico, 6(46), 2013.
  4. Raftowicz-Wójcik K, Matthews-Brzozowska T, Kawala B: Częstość występowania wad zębowo-zgryzowych u dzieci w wieku 35 lat. Dent. Med. Probl. 2010.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Czym jest diastema i jak ją leczyć?

    Diastema popularnie określana jest jako przerwa między zębami. To nie tylko cecha szczególna, a dla niektórych defekt lub dodatkowy atrybut urody, to także możliwa przyczyna zaburzeń funkcjonalnych. Przyczyny tego defektu mogą być różne. Nie zawsze wymaga leczenia. Diastema fizjologiczna obserwowana u dzieci z czasem zanika. Diastemy zamyka się przy pomocy aparatów ortodontycznych lub odbudowy estetycznej, np. przy użyciu licówek.

  • Co to jest resekcja korzenia zęba – jak wygląda, jakie są wskazania?

    Resekcja wierzchołka korzenia jest zabiegiem wykonywanym przez lekarzy endodontów, którzy zajmują się leczeniem chorób miazgi zębowej i tkanek okołowierzchołkowych. Dzięki postępowi, jaki dokonał się w tej dziedzinie stomatologii, opisywany zabieg przeprowadzany jest coraz rzadziej. Po podaniu znieczulenia lekarz wykonuje cięcie w obrębie dziąsła. Pacjenci otrzymują osłonę antybiotykową oraz leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.

  • Piaskowanie zębów – czym jest, jakie są wskazania i efekty?

    Piaskowanie zębów to zabieg wykonywany w celach higienizacyjnych i estetycznych, pozwala na usunięcie zanieczyszczeń gromadzących się na powierzchni zębów. Wykonany prawidłowo jest całkowicie bezpieczny i nie boli. Bardzo rzadko zdarza się uczulenie na piasek – tacy pacjenci muszą zrezygnować z zabiegu. Piaskowanie jest procedurą odpłatną, nie jest refundowane.

  • Skaling zębów – czy warto, co to jest, jaka jest cena?

    Skaling ultradźwiękowy to często wykonywana procedura, która ma na celu usunięcie zmineralizowanych złogów. Zabieg jest wskazany przed podjęciem leczenia stomatologicznego. Bywa, że usunięcie złogów odsłania niewidoczne dotąd ubytki. Skaling można wykonać bezpłatnie na NFZ.

  • Wybielanie zębów metodą nakładkową – cena, efekty

    Wybielanie nakładkowe to jedna z najpopularniejszych metod na rozjaśnienie zębów. Jest bezpieczna, daje oczekiwane efekty, ale warunkiem jej zastosowania jest wcześniejsze wyleczenie wszystkich ubytków. Efekty można zaobserwować już po 14 dniach od zabiegu. Zabieg wykonany w gabinecie i samodzielnie w domu różni się rodzajem substancji użytej do wybielania, a tym samym skutecznością.

  • Co to jest wkład koronowo-korzeniowy i do czego służy?

    Wkłady koronowo-korzeniowe to stałe uzupełnienia protetyczne, które stosuje się do odbudowy zębów leczonych endodontycznie (kanałowo). Składają się z dwóch części: koronowej i korzeniowej. Pierwsza stanowi bazę dla przyszłej odbudowy zęba, niejako zastępuje zniszczone tkanki zęba. Druga zacementowana w kanale (kanałach) pełni funkcję retencyjną. Zastosowanie wkładów koronowo-korzeniowych ma na celu nie tylko zapewnienie retencji dla wykonywanego uzupełnienia (np. korony protetycznej), ale też zmniejszenie ryzyka złamania zęba. Badania pokazują, że o sukcesie leczenia endodontycznego decyduje zarówno właściwe oczyszczenie i wypełnienie systemu kanałów korzeniowych, jak i odpowiedni sposób odbudowy korony zęba. Okazuje się, że częstą przyczyną utraty zębów leczonych kanałowo są właśnie niepowodzenia w tym zakresie.

  • Domowe sposoby na ból zęba – czy któryś z nich jest skuteczny?

    Kiedy boli ząb, konieczna jest wizyta u stomatologa. To fakt, z którym nikt nie powinien dyskutować. Przyczyn bólu zęba może być naprawdę wiele – podobnie jak domowych sposób na jego zmniejszenie. Czy któryś z nich tak naprawdę działa?

  • Ropień zęba: objawy, przyczyny, leczenie i domowe sposoby

    Ropień zęba to stan zapalny, który występuje w wyniku infekcji wokół korzenia zęba. Infekcja ta prowadzi do gromadzenia się ropy w tkankach otaczających ząb. Ropień zęba może być rezultatem nieleczonego zapalenia miazgi (pulpitis) lub infekcji dziąseł (periodontitis). Jak zmniejszyć ból? Czy zawsze należy skonsultować się ze stomatologiem?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.