Tyłozgryz u dzieci i dorosłych, ćwiczenia, efekty leczenia przed i po
Barbara Chmielewska

Tyłozgryz u dzieci i dorosłych, ćwiczenia, efekty leczenia przed i po

Tyłozgryz to wada zgryzu, która oznacza, że dolny łuk zębowy cofnięty jest względem górnego. Przyczyną rozwoju tej wady może być np. oddychanie przez usta, ale także szereg parafunkcji, jak np. ssanie palców czy przygryzanie dolnej wargi. Tyłozgryz to nie tylko problem natury estetycznej. U większości dzieci z wadami dotylnymi występują zaburzenia artykulacji. Leczenie obejmuje nie tylko stosowanie aparatów, ale także wykonywanie szeregu ćwiczeń.

Co to jest tyłozgryz – przyczyny, kto jest narażony i dlaczego

Tyłozgryz, wraz z tyłożuchwiem, zaliczany jest do dotylnych wad zgryzu. Nazwa ta wskazuje na cofnięte w stosunku do normy położenie dolnego łuku zębowego w relacji do łuku górnego. Ma to swoje odbicie w rysach twarzy – warga dolna jest cofnięta lub wywinięta, a bruzda nosowo-wargowa pogłębiona. Tyłozgryz może występować w dwóch odmianach – jako częściowy (zęby boczne zwierają się prawidłowo, zaburzenie ogranicza się do przedniej części łuków zębowych) i całkowity (zaburzenie dotyczy całego uzębienia).

Przyczyną tyłozgryzu i dotylnych wad zgryzu są najczęściej dysfunkcje (np. oddychanie przez usta) i parafunkcje (ssanie kciuka, palców, wargi dolnej), dlatego ich eliminacja jest podstawowym elementem profilaktyki.

Co to jest tyłozgryz z protruzją?

W przypadku tyłozgryzu możliwe jest doprzednie wychylenie koron siekaczy górnych (protruzja). Warga górna jest wówczas hipotoniczna, wysunięta, skrócona i wiotka. Może nie pokrywać całkowicie koron zębów przednich. U dzieci z taką wadą można zastosować następujące ćwiczenie: przy wyprostowanej sylwetce pacjent odchyla głowę do tyłu i wysuwa żuchwę do kontaktu z napiętą wargą górną, utrzymując go przez 3–5 sekund.

Co to jest tyłozgryz rzekomy?

W tyłozgryzie rzekomym zaburzenie dotyczy szczęki. Żuchwa jest tylko pozornie cofnięta w stosunku do górnego łuku zębowego. W rzeczywistości to nie ona jest problemem tylko zwiększony doprzedni wzrost szczęki w stosunku do mózgowej części czaszki, co można stwierdzić na podstawie analizy zdjęcia rentgenowskiego. W rysach twarzy widoczne jest wysunięcie wargi górnej i okolicy podnosowej oraz prawidłowa pozycja bródki.

Tyłozgryz u dzieci

Badania przeprowadzone u polskich dzieci w wieku przedszkolnym pokazują, że u ok. 40 proc. z nich występuje jakaś wada zgryzu, przy czym u 20 proc. przedszkolaków był to tyłozgryz. Autorzy wskazali na ogromną rolę regularnych badań dentystycznych w tym wieku, aby można było wdrożyć odpowiednie działania profilaktyczne. Inne badania na grupie dzieci w wieku 10–13 lat potwierdzają najwyższy odsetek wad dotylnych spośród wszystkich stwierdzanych nieprawidłowości.

U 75 proc. dzieci z wadami dotylnymi występują zaburzenia artykulacji. Ich natężenie wzrasta proporcjonalnie do nasilenia wady.

Polecane dla Ciebie

Leczenie i efekty leczenia w zależności od terapii – tyłozgryz przed i po leczeniu

Najlepsze efekty w leczeniu wad dotylnych uzyskuje się poprzez rozpoczęcie terapii w okresie wzrostu, co umożliwia uzyskanie zmian szkieletowych. Na przestrzeni lat stosowano w tym celu różne odmiany aparatów czynnościowych i aktywatorów, tweenblocki, aparaty Herbsta. Efekt leczenia zależy od wielu czynników, ale często konieczna jest druga faza leczenia za pomocą aparatów stałych, aby ostatecznie doprowadzić warunki zgryzowe do pożądanego stanu. Od jakiegoś czasu w leczeniu tyłozgryzu możliwe jest również zastosowanie przezroczystych aparatów nakładkowych, które są najbardziej komfortowe i umożliwiają leczenie w najkrótszym czasie.

Leczenie tyłozgryzu u dziecka

Najskuteczniejszą metodą leczenia w okresie wzrostu jest leczenie czynnościowe. Aparaty czynnościowe mogą m.in. stymulować doprzedni wzrost żuchwy, mezjalizować (przesuwać do przodu) zęby w żuchwie czy dystalizować (przesuwać do tyłu) w szczęce. Wszystko to ma na celu przywrócenie właściwych relacji między dolnym i górnym łukiem zębowym i poprawę rysów twarzy. Najlepsze efekty leczenia uzyskuje się dzięki stosowaniu aparatów w okresie najintensywniejszego wzrostu dziecka lub krótko po jego przekroczeniu. U starszych, ale wciąż rosnących dzieci aparat może być ostatnią szansą na uniknięcie ekstrakcji lub leczenia ortodontyczno-chirurgicznego.

Dowiedz się, czym jest ubytek przyszyjkowy.

Leczenie tyłozgryzu u dorosłych

Leczenie tyłozgryzów u dorosłych nie jest łatwe, gdyż rozwój kości jest już zakończony i bardzo trudno wpłynąć na warunki szkieletowe. Można natomiast starać się poprawić warunki zgryzowe przez szeregowanie zębów, czasami wsparte ekstrakcjami. Jest to tzw. kamuflaż ortodontyczny, który jest leczeniem kompromisowym, ale czasami zupełnie satysfakcjonującym. Leczenie u dorosłych odbywa się przy pomocy tradycyjnych aparatów stałych lub nakładkowych (alignery). Pacjenci coraz częściej decydują się na przezroczyste nakładki, które zapewniają im większy komfort, a dla niektórych osób są jedyną akceptowalną estetycznie opcją leczenia.

Tyłozgryz – aparat – jakie są zasady leczenia

Najlepsze efekty leczenia tyłozgryzów uzyskuje się w okresie wzrostu dziecka. Stosowane wówczas aparaty czynnościowe dzielą się na ruchome i stałe. Leczenie tymi pierwszymi trwa zwykle 12–48 miesięcy, a efekt jest ściśle zależny od motywacji i dyscypliny pacjenta. Dla niektórych osób wytrwanie w leczeniu może być trudne ze względu na rozmiary aparatów, ograniczenie przestrzeni dla języka oraz utrudnienie połykania i mówienia.

Przewagę pod tym względem będą mieć stałe aparaty czynnościowe, które mają mniejsze rozmiary i działają 24 godziny na dobę, przez co udaje się skrócić czas leczenia do 6–8 miesięcy.

Sprawdź ofertę past i szczoteczek dla osób z aparatem ortodontycznym.

Ćwiczenia – jakie ćwiczenia, jakie efekty

Jednym z problemów charakterystycznych dla wad dotylnych jest przewaga czynnościowa mięśni cofających żuchwę. Dlatego ćwiczenia, wykonywane w różnych wariantach, polegają na wysuwaniu żuchwy, co ma doprowadzić do przywrócenia równowagi mięśniowej. W czasie ich wykonywania dziecko musi odpowiednio ustawić i kontrolować sylwetkę, co dodatkowo wzmacnia ciało. Kontynuuje się je do uzyskania właściwego dla danego wieku kontaktu szczęki i żuchwy. Ćwiczenia mogą też być elementem wspierającym leczenie aparatem ortodontycznym.

Operacja tyłozgryzu – jak wygląda, efekty leczenia, czy jest na NFZ

Leczenie ortodontyczno-chirurgiczne jest najbardziej inwazyjną formą terapii, przeznaczoną dla najcięższych wad. Często ograniczają one funkcje życiowe, np. odżywianie, czy są przyczyną bezdechów nocnych. Zabieg chirurgiczny ma na celu ustawienie szczęk względem siebie i podstawy czaszki w najlepszej relacji, co poprawia zgryz i harmonizuje proporcje i rysy twarzy (likwidacja tzw. ptasiego profilu). Odbywa się on w znieczuleniu ogólnym z dostępu wewnątrzustnego i poprzedzony jest przygotowaniem ortodontycznym, polegającym na leczeniu przy pomocy aparatu stałego. Leczenie jest kontynuowane również po operacji aż do czasu uzyskania zaplanowanego efektu terapeutycznego.

Operacje ortognatyczne są refundowane przez NFZ.

  1. Zarys ortopedii szczękowej. Pod red. J. Łopatyńskiej-Kawko. Kraków 1992.
  2. Wierusz-Hajdacka W, Palma Moya S: Porównawcze leczenie wad zgryzu klasy II z zastosowaniem leczenia Invisalign (…) jako alternatywa dla aparatów Herbsta. Forum Stomatologii Praktycznej 11, 2021.
  3. Znamirowska-Bajowska A, Sarul M, Antoszewska J: Leczenie nieekstrakcyjne wady klasy II z zastosowaniem aparatu MALU  opis przypadku. e-Dentico, 6(46), 2013.
  4. Raftowicz-Wójcik K, Matthews-Brzozowska T, Kawala B: Częstość występowania wad zębowo-zgryzowych u dzieci w wieku 35 lat. Dent. Med. Probl. 2010.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Martwy ząb – czy boli, ile wytrzyma i czy trzeba wyrywać?

    Martwy ząb to taki, w którego wnętrzu dochodzi do utraty żywotności miazgi lub zostanie ona usunięta w wyniku leczenia kanałowego. Ząb taki odpowiednio opracowany może przez wiele lat spełniać dalej swoją rolę. Bywa, że martwy ząb zmienia swój kolor, wówczas w dużej części przypadków możliwe jest wybielanie. Ząb, który nie jest unerwiony nie boli.

  • Włókniak w jamie ustnej na dziąśle, podniebieniu i policzku

    Włókniaki są niezłośliwą zmianą rozrostową. Powstają najczęściej w wyniku miejscowego drażnienia śluzówki jamy ustnej. Często powstają na skutek tzw. przygryzania. Lokalizują się na dziąśle, podniebieniu, języku lub policzku od wewnątrz. Włókniaki opisywane są przez pacjentów jako niebolesna grudka w jamie ustnej. Guzki z czasem zaczynają powodować dyskomfort podczas jedzenia, mówienia czy mycia zębów.  

  • Próchnica między zębami – jak ją wykryć, zapobiegać i leczyć?

    Zmiany próchnicowe między zębami bywają trudne do wykrycia. Szczególnie trudno wykryć zmiany na wczesnym etapie. Pomocne okazuje się badanie RTG. Objawem próchnicy między zębami jest często strzępienie się nici dentystycznej.

  • Nitkowanie zębów – jak prawidłowo nitkować zęby?

    Wielu pacjentów bagatelizuje prosty zabieg, jakim jest nitkowanie zębów. Pozwala on szybko i skutecznie usunąć osad i resztki pokarmów z przestrzeni międzyzębowych, a tym samym zmniejsza ryzyko rozwoju próchnicy. Rodzice powinni nitkować zęby swoim dzieciom już po ukończeniu przez nie 5 roku życia. Nitki dentystyczne mogą być nasączone składnikami aktywnymi, dzięki którym będą wykazywać działanie np. przeciwpróchnicowe, przeciwbakteryjne lub wybielające.

  • Ból zęba przy nagryzaniu – co oznacza taki objaw?

    Przyczyną pojawienia się bólu zęba przy nagryzaniu może być schorzenie miazgi, najczęściej jest to zapalenie tkanek okołowierzchołkowych. Bywa, że dolegliwości pojawiają się także przy ucisku i opukiwaniu. U pacjentów leczonych kanałowo z powodu zapalenia miazgi – pomimo jej usunięcia, opracowania i wypełnienia kanałów – pojawia się ból pozabiegowy. Innymi przyczynami bólu przy nagryzaniu mogą być: próchnica oraz choroby dziąseł i przyzębia. Jak sobie radzić z bólem?

  • Przodozgryz – co to za wada, jak wygląda, jakie są przyczyny

    Przodozgryz jest wadą zgryzu, której elementem charakterystycznym jest ustawienie dolnych zębów przed górnymi. Przodozgryz może być uwarunkowany genetycznie lub powstać na skutek zaburzeń czynnościowych. Leczeniu poddaje się zarówno dzieci, jak i dorosłych. Służą do tego specjalne aparaty stałe i zewnątrzustne. W przypadku najmłodszych pacjentów niezbędne jest wsparcie logopedyczne.

  • Zgryz otwarty – jak się go leczy?

    Zgryz otwarty jest jedną z najczęstszych wad zgryzu występujących u dzieci. Jego istotą jest brak kontaktu między zębami górnymi i dolnymi. Ważną wskazówką dla rodziców jest fakt, że do powstania zgryzu otwartego mogą przyczynić się m.in. ssanie palca, ssanie smoczka czy obgryzanie paznokci. Leczenie należy podjąć jak najwcześniej, kiedy pojawią się zęby mleczne. Terapia jest możliwa przy pomocy różnego rodzaju aparatów, a także miniimplantów.

  • Czym jest diastema i jak ją leczyć?

    Diastema popularnie określana jest jako przerwa między zębami. To nie tylko cecha szczególna, a dla niektórych defekt lub dodatkowy atrybut urody, to także możliwa przyczyna zaburzeń funkcjonalnych. Przyczyny tego defektu mogą być różne. Nie zawsze wymaga leczenia. Diastema fizjologiczna obserwowana u dzieci z czasem zanika. Diastemy zamyka się przy pomocy aparatów ortodontycznych lub odbudowy estetycznej, np. przy użyciu licówek.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij