Histoplazmoza (choroba Darlinga) – objawy, leczenie, przyczyny

Co to jest histoplazmoza?

Histoplazmoza inaczej zwana chorobą Darlinga wywoływana jest przez grzyb Histoplasma capsulatum. Jego rezerwuarem jest wilgotna gleba zanieczyszczona odchodami ptaków oraz nietoperzy. Do zakażenia dochodzi drogą wziewną poprzez inhalację zarodników, które pod wpływem temperatury ciała przekształcają się w formę organizmów jednokomórkowych. Histoplazmoza występuje na całym świecie, jednak są obszary endemiczne, w których zachorowalność na tę jednostkę chorobową jest zdecydowanie większa. Należy do nich w szczególności dolina rzek Ohio, Missouri i Missisipi w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, ale rezerwuar grzyba można również znaleźć w dolinach wielu rzek Ameryki Centralnej i Północnej, Europy Wschodniej i Południowej, Azji, Australii i Afryki.

Histoplazmoza w Polsce występuje rzadko u zdrowych osób, zazwyczaj jest ona spotykana u osób z niedoborami odporności - wrodzonymi lub nabytymi np. zakażenie wirusem HIV, bądź u chorych po transplantacjach, na leczeniu immunosupresyjnym, osób w podeszłym wieku czy dzieci do 1 r.ż. Dlatego każdy pacjent z rozpoznaną histoplazmozą powinien być skierowany na dodatkowe badania w celu wykluczenia potencjalnych przyczyn niedoborów odporności.

Histoplazmoza – objawy

Histoplazmoza w większości przypadków u osób zdrowych przebiega bezobjawowo. Przebieg zakażenia może być ostry lub przewlekły. Zazwyczaj najczęstszymi symptomami zarówno w postaci ostrej, jak i przewlekłej są objawy grypopodobne takie jak: gorączka, dreszcze, bóle głowy, ogólne osłabienie, bóle mięśniowe. W chorobie Darlinga objawy chorobowe często występują z różnych układów - w zależności od postaci choroby zajęte są różne narządy.

Histoplazmoza płuc

Najczęściej zajętym narządem w histoplazmozie są płuca. W przypadku postaci ostrej i podostrej zakażenie ma zazwyczaj charakter samoograniczający. Mogą wystąpić objawy grypopodobne takie jak gorączka, kaszel, dreszcze, duszność czy ból w klatce piersiowej. W badaniach obrazowych widoczne są zacienienia oraz powiększone węzły chłonne. Postać przewlekła występuje zazwyczaj u mężczyzn w podeszłym wieku z przewlekłą chorobą płuc oraz z uzależnieniem od nikotyny w wywiadzie. Rozwija się powoli, a w obrazie klinicznym dominują produktywny kaszel, duszność, ból opłucnowy, gorączka, nocne poty oraz utrata masy ciała.

Histoplazmoza rozsiana

W tej odmianie histoplazmozy oprócz objawów ze strony układu oddechowego dochodzi do zajęcia innych narządów, takich jak wątroba, śledziona, przewód pokarmowy, szpik, a rzadziej nadnerczy, OUN, skóry czy serca. Warto pamiętać, że histoplazmoza pozapłucna zaliczana jest do chorób wskaźnikowych dla AIDS. W wyniku zakażenia wirusem HIV dochodzi do upośledzenia odporności komórkowej organizmu, a co za tym idzie pacjenci są bardziej podatni na objawowy i ciężki przebieg zakażeń patogenami, które u osób ze sprawnie funkcjonującym układem odpornościowym przebiegają bezobjawowo.

Histoplazmoza skórna

Objawy skórne pojawiają się u około 10-20% chorujących na histoplazmozę rozsianą. Obraz kliniczny zmian skórnych charakteryzuje się znaczną zmiennością - mogą występować guzki, grudki, blaszki, owrzodzenia, krosty oraz ropnie, a rzadziej erytrodermia, zapalenie tkanki podskórnej czy martwicze zapalenie naczyń.

Rumień guzowaty lub wielopostaciowy jest typowy dla ostrej fazy zakażenia, a w fazie przewlekłej najczęściej występują owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej, gardła oraz górnego odcinka przewodu pokarmowego. Zmianom skórnym w szczególności fazie ostrej może towarzyszyć gorączka oraz złe samopoczucie.

Histoplazmoza - diagnostyka

W diagnostyce histoplazmozy przydatne są takie badania dodatkowe jak:

• hodowla grzyba z materiału pobranego od chorego (plwocina, krew, BAL, szpik),
• badanie histopatologiczne i cytologiczne,
• oznaczenie antygenu H. capsulatum - zazwyczaj oznacza się go we krwi, moczu lub popłuczynie oskrzelowo-płucnej (BAL),
• badania serologiczne - swoiste przeciwciała pojawiają się 4–8 tyg. po ostrym zakażeniu i są wykrywane we krwi przez wiele lat,
• RTG oraz tomografia komputerowa (TK) - przydatne w diagnostyce postaci płucnej.

Histoplazmoza - leczenie

W większości przypadków u ludzi bez niedoborów odporności choroba ma przebieg łagodny i samoograniczający się, a co za tym idzie nie wymaga farmakoterapii. W histoplazmozie leki przeciwgrzybicze stosuje się w cięższych przypadkach oraz u osób z niedoborami odpornościowymi. W różnych typach histoplazmozy płucnej głównym lekiem, który podaje się pacjentom jest itrakonazol. W postaci rozsianej zaś leczenie rozpoczyna się od podaży amfoterycyny B przez 1-2 tygodnie, a następnie stosuje się itrakonazol. Leczenie histoplazmozy jest długotrwałe oraz zależy od postaci (od 6-12 tygodni do ponad roku). Niestety w histoplazmozie profilaktyka pierwotna w postaci szczepień nie istnieje.

Rokowania w chorobie są dobre, niestety ryzyko nawrotu schorzenia w kolejnych latach wynosi 20% u osób zdrowych, a nawet 50% u osób z niedoborami odporności. Postać rozsiana charakteryzuje się największą śmiertelnością - odsetek zgonów wynosi 25-50% u chorych leczonych oraz nawet 80% w przypadku braku zastosowania farmakoterapii.