Psychopata – kim jest, co go cechuje?

Psychopata to termin budzący negatywne skojarzenia, z którym spotykamy się dość często. W ten sposób najczęściej opisujemy osoby, które charakteryzują się specyficznym wzorcem zachowania i myślenia. Zachowanie psychopatów bardzo często wykracza poza odgórnie obowiązujące normy, dlatego psychopaci kojarzą nam się głównie z przestępcami. Jak postępować, gdy mamy do czynienia z psychopatą?

1. Co to jest psychopatia?
2. Psychopatia – przyczyny
3. Psychopata – cechy. Jak rozpoznać psychopatę?
4. Związek z psychopatą – jak budować relację z psychopatą?
5. Psychopata w pracy – co zrobić, gdy szef lub znajomy z pracy jest psychopatą?
6. Psychopata – leczenie. Czy psychopatę da się wyleczyć? Czy psychopata może się zmienić?
7. Psychopata a socjopata – różnice

Co to jest psychopatia?

Psychopatia (osobowość psychopatyczna) to jedno z zaburzeń osobowości, które przez wielu naukowców zaliczane jest do grupy zaburzeń dyssocjalnych. We współcześnie funkcjonujących klasyfikacjach psychiatrycznych (ICD-10 i DSM-5) nie istnieje zaburzenie określane mianem „psychopatii”, głównie ze względu na trudność w zdefiniowaniu kryteriów diagnozy osobowości psychopatycznej. Niemniej jednak z pojęciem „psychopatia” bardzo często spotykamy się nie tylko w codziennym środowisku, ale i w literaturze psychologicznej oraz psychiatrycznej.

Psychopatia to zaburzenie o charakterze antyspołecznym. Media wykreowały obraz psychopatów jako morderców i przestępców, jednak w rzeczywistości nie każdy psychopata jest mordercą i nie każdy morderca jest psychopatą. W większości przypadków psychopaci dobrze radzą sobie w codziennym życiu i nierzadko zajmują wysokie stanowiska w pracy.

Psychopatia – przyczyny

Do dziś nie zostały poznane konkretne przyczyny psychopatii. Do czynników predysponujących do rozwoju osobowości psychopatycznej można jednak zaliczyć predyspozycje genetyczne oraz czynniki biologiczne. Niektórzy naukowcy podkreślają również wpływ doświadczeń z dzieciństwa na rozwój psychopatii, m.in. wychowywanie się w dysfunkcjonalnym środowisku, chłód emocjonalny, brak poczucia bezpieczeństwa czy doświadczanie przemocy.

Psychopata – cechy. Jak rozpoznać psychopatę?

Jak zachowuje się psychopata? Wśród charakterystycznych cech osobowości psychopatycznej wymienia się:

• ignorowanie społecznych oraz prawnych norm,
• manipulowanie innymi,
• notoryczne kłamstwa,
• brak reagowania na emocje i uczucia innych,
• brak empatii,
• okrucieństwo (np. w stosunku do zwierząt),
• brak poczucia winy,
• trudności w utrzymaniu związku,
• brak cierpliwości, szybkie wpadanie w złość, jeżeli coś idzie nie po ich myśli,
• niska tolerancja na frustrację,
• brak zasad moralnych,
• brak zahamowań,
• impulsywność w działaniach,
• brak wrażliwości na krytykę ze strony innych osób,
• dążenie do natychmiastowego zaspokajania swoich potrzeb.

Związek z psychopatą – jak budować relację z psychopatą?

Związek z psychopatą nie bez przyczyny określany jest mianem toksycznego. Jak zachowuje się psychopata w związku? Początkowo psychopata potrafi się bardzo dobrze maskować, dlatego może wydawać się atrakcyjnym i wręcz idealnym partnerem.

Wiele osób zastanawia się, czy psychopata potrafi kochać i czy psychopata tęskni. Psychopata z łatwością potrafi udawać uczucia po to, by osiągnąć zamierzone cele. Bardzo często utrzymuje związek z drugą osobą do momentu, aż partner przestanie mu być potrzebny. Ich zakres uczuć jest wąski i płytki, dlatego ciężko mówić o tym, czy psychopata może być zakochany.

Duża część osób uwikłanych w toksyczny związek nie wie, jak się rozstać z psychopatą. Psychopaci są bowiem porywczy i na słowo sprzeciwu mogą zareagować agresją, a nawet przemocą skierowaną w stronę partnera. Co więcej, związek toksyczny ma to do siebie, że może przyjąć formę uzależnienia od partnera, co sprawia, że uwolnienie się z takiej relacji staje się jeszcze trudniejsze. Z tego powodu często zdarza się, że osoby związane z psychopatami wymagają terapii, która pomaga im uwolnić się z toksycznego związku.

Psychopata w pracy – co zrobić, gdy szef lub znajomy z pracy jest psychopatą?

Psychopata w pracy na pierwszy rzut oka będzie czarującym i pewnym siebie pracownikiem lub szefem. Psychopaci dbają o swój wizerunek, starają przedstawiać się w jak najlepszym świetle, nierzadko stosując w tym celu kłamstwa i manipulację. Psychopata będzie wyglądał na bardzo pewnego siebie. Będzie sprawiał wrażenie osoby, która czuje się lepsza i mądrzejsza od innych. Psychopaci wykorzystują również innych w celu osiągnięcia swoich celów. Bardzo często sukcesy innych osób przypisują sobie.

Jak sobie radzić z szefem psychopatą? Najlepszym sposobem jest po prostu trzymanie się od psychopaty na dystans. Nie prowokujmy go, starajmy się nie zwracać na siebie uwagi. Najlepiej w miarę możliwości ograniczmy kontakt z psychopatą do absolutnego minimum.

Psychopata – leczenie. Czy psychopatę da się wyleczyć? Czy psychopata może się zmienić?

Leczenie psychopatii jest możliwe, jednak wiąże się z wieloma wyzwaniami. Warto wówczas odpowiedzieć na pytanie – czy psychopata wie, że jest psychopatą? Psychopaci mają trudności z krytyczną oceną własnych zachowań, w związku z czym nie zdają sobie sprawy z tego, że ich zachowanie jest sprzeczne z odgórnie przyjętymi normami. Jednocześnie psychopaci uważają, że nie potrzebują żadnego leczenia. Wobec tego, jeżeli pacjent nie odczuwa potrzeby zmiany i nie chce zaangażować się w leczenie, skuteczność terapii będzie bardzo niska.

Zaangażowanie psychopaty w leczenie da natomiast szansę na lepsze funkcjonowanie w codziennym życiu. W leczeniu psychopatii najczęściej wykorzystywana jest psychoterapia poznawczo-behawioralna. Z kolei w przypadku, gdy psychopata przejawia m.in. tendencję do zachowań agresywnych lub objawy depresji, wtedy konieczne może okazać się wdrożenie leczenia farmakologicznego.

Psychopata a socjopata – różnice

Psychopatia i socjopatia to pojęcia, które bardzo często używane są zamiennie, głównie dlatego, że oba z nich odnoszą się do opisu osób przejawiających antyspołeczne zachowania. W rzeczywistości psychopata i socjopata to dwa odrębne zjawiska, charakteryzujące się odmiennymi przyczynami.

W przypadku psychopatii za rozwój zaburzenia uznaje się na czynniki genetyczne oraz biologiczne. Z kolei na rozwój socjopatii wpływ mają m.in. doświadczenia z dzieciństwa, czynniki wychowawcze oraz nieprawidłowy proces socjalizacji. Co więcej, psychopata w porównaniu do socjopaty jest również bardziej kompulsywny i ma większe trudności z zapanowaniem nad swoim zachowaniem.