Syndrom sztokholmski - ofiara
Weronika Babiec

Syndrom sztokholmski – na czym polega?

Syndrom sztokholmski to pojęcie znane z kryminałów, ale także często przewijające się w mediach. Co właściwie oznacza ten termin i w jakich sytuacjach ofiara staje się niejako przywiązana do swojego kata i oprawcy, do którego teoretycznie powinna pałać nienawiścią?

Syndrom sztokholmski definiowany jest jako stan psychiczny, w którym ofiara przywiązuje się do swojego oprawcy. Termin ten powstał w 1973 roku w związku z nietypowym zachowaniem zakładników przetrzymywanych w jednym ze sztokholmskich banków. Czym jest i jak leczyć syndrom sztokholmski?

Na czym polega syndrom sztokholmski?

Syndrom sztokholmski to stan psychiczny odnoszący się do relacji ofiara-kat. W jego przebiegu obserwuje się przede wszystkim odczuwanie empatii, solidarności i zrozumienia w stosunku do swojego oprawcy. Przez psychologów syndrom sztokholmski uznawany jest za nieświadomy mechanizm ochronny, który pozwala ofiarom przetrwać w trudnych warunkach, w jakich się znalazły. Najczęściej diagnozowany jest on u:

  • ofiar porwań, gwałtów, a także przemocy fizycznej i psychicznej,
  • członków sekt,
  • osób porwanych,
  • osób więzionych,
  • zakładników,
  • jeńców wojennych.
Ponadto syndrom sztokholmski coraz częściej obserwowany jest także w środowisku zawodowym, rodzinnym czy też w związkach.

Dlaczego syndrom sztokholmski tak się nazywa?

Co zapoczątkowało syndrom sztokholmski? Historia syndromu sztokholmskiego ma związek z wydarzeniami z dnia 23 sierpnia 1973 roku. Do jednego z głównych oddziałów Kreditbanken w centrum Sztokholmu wszedł wówczas zamaskowany mężczyzna, który oddał z karabinu maszynowego serię strzałów i kazał pracownikom położyć się na podłodze. Napastnik m.in. żądał, aby dołączył do niego niejaki Clark Olofsson, który przebywał aktualnie w więzieniu. Po spełnieniu warunków napastnika zakładnicy byli przetrzymywani łącznie przez 6 dni w siedzibie banku i już przez ten krótki czas u niektórych z nich zaobserwowane zostały objawy syndromu nazwanego później syndromem sztokholmskim.

Zakładnicy podczas składania zeznań zeznawali w obronie napastników i uważali, że cała sytuacja jest winą policji. Jedna z kobiet, Kristin Enmark, która była zakładniczką napastników, mówiła, że ma do swoich oprawców zaufanie. Podczas przetrzymywania w siedzibie banku, kobieta... zaręczyła się nawet z jednym ze swoich porywaczy. Inny zakładnik z kolei założył fundację charytatywną, która miała na celu zebrać środki finansowe na opłacenie adwokatów napastników.

W wyniku tych wydarzeń Nils Bejerot, szwedzki psycholog i kryminolog, po raz pierwszy w historii użył określenia syndrom sztokholmski.

Czym jest paranoja indukowana i jakie są jej objawy? Sprawdź na DOZ.pl

Powiązane produkty

Jakie są objawy syndromu sztokholmskiego?

Zdaniem naukowców, aby wytworzył się syndrom sztokholmski, konieczne jest wystąpienie następujących okoliczności:

  • brak możliwości ucieczki lub przekonanie o jej braku,
  • izolacja od innych osób,
  • odruchy życzliwości napastnika,
  • poczucie zagrożenia ze strony kata.

Ofiara doświadczająca syndromu sztokholmskiego:

  • zaprzecza, że jest krzywdzona,
  • bagatelizuje zachowania swojego oprawcy,
  • stara się tłumaczyć, usprawiedliwiać i racjonalizować zachowania oprawcy zarówno przed innymi, jak i przed sobą,
  • ukrywa dowody wskazujące na niekorzyść oprawcy,
  • odmawia składania zeznań przeciwko swemu oprawcy,
  • odczuwa pozytywne emocje wobec oprawcy,
  • niekiedy uważa, że zasługuje na to, co ją spotkało,
  • jest niezdolna do ucieczki,
  • negatywnie reaguje na osoby, które chcą udzielić jej pomocy.

Syndrom sztokholmski w związku

Z syndromem sztokholmskim możemy również mieć do czynienia w małżeństwie czy w związku. Dzieje się tak m.in. w sytuacji, gdy wobec jednego z partnerów druga osoba stosuje przemoc fizyczną, psychiczną lub seksualną bądź dopuszcza się nieustannych zdrad. Ofiara będąca w toksycznym związku z kolei usprawiedliwia zachowania partnera, stara się tłumaczyć jego postępowanie. Izoluje się od innych osób, staje się całkowicie zależna od partnera i jednocześnie niezdolna do zakończenia toksycznej relacji.

Syndrom sztokholmski w pracy

Syndrom sztokholmski w środowisku pracy objawia się silnym przywiązaniem pracownika do miejsca zatrudnienia. Dzieje się tak, pomimo że pracownik jest m.in. poniżany lub nieuprzejmie traktowany. Nierzadko również wobec pracownika doświadczającego syndromu sztokholmskiego stosowany jest mobbing, dyskryminacja lub molestowanie seksualne. Pracownik godzi się na takie traktowanie i bardzo często stara się usprawiedliwiać zachowania swojego „oprawcy”.

Czy syndrom sztokholmski to choroba?

Syndrom sztokholmski nie został zaklasyfikowany w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11) ani w Kryteriach Diagnostycznych Zaburzeń Psychicznych (DSM-5), w związku z czym nie jest on uznawany za chorobę. Niemniej jednak jest to poważny stan psychiczny, uznawany za pewnego rodzaju mechanizm obronny, który wymaga specjalistycznej pomocy.

Dowiedz się, na czym polega syndrom paryski. Sprawdź na DOZ.pl

Syndrom sztokholmski – przypadki

Jednym z przypadków syndromu sztokholmskiego jest historia Colleen Stan, która stała się inspiracją do nakręcenia filmu pt. „Dziewczyna w skrzyni”. W 1977 roku kobieta podróżowała autostopem z Oregano do Kalifornii i została porwana przez Camerona Hookera oraz jego żonę, Janice.

Colleen Stan do 1984 roku była przetrzymywana w domu małżeństwa w Kalifornii. W tym czasie oprawca kobiety stosował wobec niej przemoc fizyczną, psychiczną i seksualną. W niektóre dni kobieta była zmuszana do przebywania przez 22 godziny na dobę w drewnianej skrzyni, podobnej do trumny.

Zachowanie Colleen Stan zostało zaklasyfikowane jako syndrom sztokholmski, ponieważ kobieta miała kilka możliwości ucieczki, jednak przez wiele lat nie zdecydowała się na uwolnienie od oprawcy. Ofiara ponadto kontaktowała się m.in. ze swoimi bliskimi, jednak nigdy nie przyznała, że została porwana i jest przetrzymywana.

Po 7 latach od porwania, za namową żony Camerona, ofiara uciekła z domu oprawcy, ale jednocześnie zapewniała Janice, że nie zgłosi sprawy na policję. Zachowanie ofiary w stosunku do całej sytuacji i do jej oprawcy jest więc klasycznym przykładem syndromu sztokholmskiego.

Syndrom sztokholmski – leczenie. Jak wyleczyć syndrom sztokholmski?

Leczenie syndromu sztokholmskiego jest skomplikowanym i długotrwałym procesem. Przede wszystkim nie należy stosować presji ani nacisków na osoby doświadczające syndromu. Ogromną rolę odgrywa wsparcie bliskich osób, cierpliwość i zrozumienie.

Jak wyleczyć syndrom sztokholmski? Konieczne jest wdrożenie psychoterapii, a w niektórych przypadkach również leczenia psychiatrycznego. Ofiara w trakcie terapii musi zrozumieć, że jej zachowanie jest patologiczne. Psychoterapia skupia się na nauce adekwatnych mechanizmów radzenia sobie, na powrocie do normalnego funkcjonowania oraz na odzyskaniu kontroli nad własnym życiem.

  1. Carver, J. M. (2014, December 20). Love and Stockholm syndrome: The mystery of loving an abuser, https://counsellingresource.com/therapy/self-help/stockholm, [dostęp:] 20.11.2022.
  2. Grygorczuk, A., Dzierżanowski, K., Kiluk, T. (2009). Mechanizmy psychologiczne występujące w relacji ofiara-sprawa przemocy. Via Medica, tom 6, nr 2, s. 61-65.
  3. Julich, Sh. (2004). Stockholm Syndrome and Child Sexual Abuse. Journal of Child Sexual Abuse, tom 15, nr 3, s. 107-129.
  4. Namnyak, M., Tufton, N., Szekely, R., Toal, M., Worboys, S., Sampson, E. L. (2007). 'Stockholm syndrome’: psychiatric diagnosis or urban myth?. Acta Psychiatrica Scandinavica, tom 117, nr 1, s. 4-11.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Liszaj płaski – objawy i przyczyny. Jakie są sposoby leczenia liszaja?

    Liszaj płaski to choroba, która potrafi zaskoczyć swoją przewlekłością i różnorodnością objawów. Schorzenie to często utrudnia codzienne funkcjonowanie pacjentów. Choć zmiany skórne mogą wydawać się jedynie powierzchownym problemem, ich podłoże sięga głębokich zaburzeń immunologicznych, które wymagają precyzyjnej diagnozy i wieloaspektowego leczenia. Poznanie mechanizmów powstawania, charakterystycznych symptomów oraz dostępnych metod terapeutycznych pozwala nie tylko lepiej zrozumieć tę złożoną dermatozę, ale także skuteczniej z nią walczyć i poprawić komfort życia pacjentów.

  • Użądlenie osy lub pszczoły – pierwsza pomoc

    W większości przypadków użądlenia nie wywołują poważniejszych objawów i nie wymagają interwencji lekarza, ale niekiedy konieczne jest wykluczenie poważniejszych skutków, takich jak choroby przenoszone przez owady, reakcje anafilaktyczne czy infekcje wtórne. Miejsce użądlenia najlepiej od razu umyć wodą z mydłem, a następnie przyłożyć zimny okład. Leczenie może polegać na stosowaniu leków przeciwhistaminowych, łagodnych środków przeciwbólowych oraz maści zawierających kortykosteroidy. Długoterminowe konsekwencje użądleń mogą obejmować blizny lub przebarwienia pozapalne. W celu zapobiegania użądleniom zaleca się stosowanie repelentów oraz noszenie odzieży ochronnej.  

  • Wszawica odzieżowa – jak rozpoznać i jak zwalczać?

    Ukąszenia wszy odzieżowej objawiają się zmianami skórnymi i uporczywym swędzeniem. Jak rozpoznać, że ślady na skórze to właśnie ugryzienia wszy odzieżowych? Co zrobić z ubraniami i jak skutecznie zwalczyć tego pasożyta? W poniższym artykule przedstawiamy objawy wszawicy odzieżowej oraz metody leczenia i usuwania tego rodzaju wszy.

  • Szczepienie przeciw krztuścowi dla dorosłych – kto i kiedy powinien się zaszczepić?

    We współczesnej medycynie profilaktyka chorób zakaźnych pełni nieocenioną rolę w zapobieganiu poważnym schorzeniom. Jest to szczególnie istotne w przypadku krztuśca – choroby, która zagraża nie tylko dzieciom, ale także dorosłym, zwłaszcza tym z obniżoną odpornością. Z tego względu szczepienie przeciwko krztuścowi dla dorosłych jest coraz częściej rekomendowane przez specjalistów, którzy podkreślają znaczenie regularnych dawek przypominających i ochronę szczególnie narażonych grup.

  • Irygacja pochwy – co to jest i kiedy się ją wykonuje?

    Irygacja pochwy to zabieg higieniczny, który polega na przepłukiwaniu wnętrza pochwy specjalnymi roztworami. Ma on na celu przywrócenie naturalnej równowagi oraz wsparcie leczenia różnych dolegliwości intymnych. Choć praktyka ta bywa kontrowersyjna i wymaga ostrożności, odpowiednio przeprowadzona może przynieść korzyści zdrowotne. W tym artykule szczegółowo omówimy, czym jest irygacja pochwy, kiedy i jak ją stosować, jakie są przeciwwskazania oraz odpowiemy na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące tej procedury.

  • Leczenie nietrzymania moczu. Metoda TOT i TVT – na czym polegają?

    Problem nietrzymania moczu znacząco obniża komfort życia wielu kobiet. Wśród nowoczesnych sposobów terapii wyróżniają się metody operacyjne wykorzystujące specjalistyczne taśmy podtrzymujące cewkę moczową. Do najczęściej stosowanych technik należą procedury TOT (Transobturator Tape) oraz TVT (Tension-free Vaginal Tape). Poniżej przedstawiamy szczegółowe omówienie tych metod, ich wskazań, przebiegu zabiegów oraz efektów terapeutycznych.

  • Szczepienia przeciwko HPV dla dorosłych. Kto powinien się zaszczepić?

    Wirus brodawczaka ludzkiego, znany powszechnie jako HPV, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, zwłaszcza w kontekście nowotworów narządów płciowych oraz innych ciężkich schorzeń. Coraz częściej pojawia się pytanie, kto spośród dorosłych powinien rozważyć ochronę poprzez szczepienie przeciwko HPV. W artykule przedstawiamy szczegółową analizę dotyczącą zakresu szczepień HPV skierowanych do osób dorosłych wraz z omówieniem korzyści, możliwości oraz ewentualnych ograniczeń związanych z tym procesem.

  • Gorączka neutropeniczna – powikłanie chemioterapii. Czy jest groźna?

    Gorączka neutropeniczna stanowi jedno z najpoważniejszych i jednocześnie najczęściej występujących powikłań u pacjentów poddawanych chemioterapii. Czy grozi istotnymi konsekwencjami zdrowotnymi? W niniejszym artykule kompleksowo omówimy przebieg, objawy i leczenie gorączki neutropenicznej oraz metody jej zapobiegania.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl