Prokrastynacja – jak ją zwalczyć?

Coraz częściej słyszy się o prokrastynacji jako o fachowym określeniu na pewne zjawisko znane dobrze wielu ludziom. Chodzi o przypadłość ciągłego odwlekania w czasie różnych decyzji, obowiązków czy wydarzeń. Nie chodzi jednak o jednorazowe przeniesienie terminu realizacji jakiegoś zadania, ale nałogowe wręcz przekładanie go wciąż na inny dzień.

Prokrastynacja to określenie, z którym dość często spotykamy się w Internecie. Wiele osób zamiennie używa go ze słowem „lenistwo”, mimo że tak naprawdę prokrastynacja i lenistwo to dwa odrębne zjawiska. Zakłada się, że dotyczy ono 15-20 proc. dorosłych. Jaka jest definicja prokrastynacji? Jakie są jej przyczyny i jak z nią walczyć?

Co to znaczy prokrastynacja?

Zgodnie z definicją prokrastynacja to po prostu nałogowe odwlekanie w czasie. Osoba, która prokrastynuje, a więc cały czas odkłada obowiązki na później, nazywana jest prokrastynatorem. Prokrastynator nie jest w stanie narzucić sobie dyscypliny i wszystkie swoje obowiązki pozostawia na tzw. ostatnią chwilę. Początkowo prokrastynacja może przynosić ulgę, ponieważ odwlekając zadanie w czasie, przestajemy o nim myśleć. Nierzadko mówimy wtedy „zrobię to jutro, kiedy będę mieć więcej energii”. Jednak w momencie gdy zbliża się termin wykonania danego zadania, zaczynamy odczuwać stres, napięcie i poczucie winy.

Warto również wspomnieć o tym, że w prokrastynacji mamy do czynienia ze świadomym odwlekaniem. Prokrastynator doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że odkładanie obowiązków na później niesie za sobą negatywne konsekwencje. Mimo tego nie jest on w stanie przestać prokrastynować.

Czy prokrastynacja to lenistwo?

Prokrastynacja bardzo często mylona jest z lenistwem. Co jednak różni te dwa zjawiska? Osoba leniwa czerpie przyjemność ze swojego „lenistwa”, nie odczuwa wyrzutów sumienia, stresu ani napięcia w ciele. Prokrastynacja z kolei daje jedynie chwilową ulgę, ponieważ wraz ze zbliżaniem się deadline'u prokrastynator zaczyna odczuwać obniżony nastrój, stres, poczucie winy oraz napięcie.

Prokrastynacja – przyczyny

Przyczyn prokrastynacji możemy dopatrywać się w różnych czynnikach. Badania przeprowadzone przez naukowców wykazały, że prokrastynacja częściej dotyczy osób, których rodzice w dzieciństwie byli wobec nich krytyczni, wymagający, kontrolujący oraz jednocześnie chłodni emocjonalnie. Na prokrastynację bardziej narażone są osoby, które mają tendencję do zamartwiania się, wyolbrzymiania problemów czy doświadczania negatywnych emocji.

Prokrastynacja często zestawiana jest również z perfekcjonizmem. Jeżeli zawsze dajemy z siebie 100 proc., a czeka nas trudne zadanie, uciekamy od obowiązków, bojąc się porażki. Wobec tego prokrastynacja może być także związana z lękiem przed porażką. Prokrastynator boi się, że nie podoła zadaniu i popełni błąd, co prowadzi go do odwlekania rzeczy w czasie, by uniknąć porażki lub ją opóźnić.

Oczywiście mówiąc o prokrastynacji, nie można zapomnieć o rozpraszaczach, z którymi współcześnie mamy do czynienia na każdym kroku. Mowa tu przede wszystkim o mediach społecznościowych, które są wysoce uzależniające. Nawet po kilkuminutowym skorzystaniu z social mediów nie będziemy w stanie skupić się na konkretnym zadaniu przez dłuższy czas, w wyniku czego odkładamy je na potem.

Jak wyleczyć prokrastynację?

Jak sobie radzić z prokrastynacją? Przede wszystkim warto rozpocząć od nauki wyznaczania sobie mniejszych celów, które stopniowo będą nas przybliżać do realizacji większego zadania. Dobrym pomysłem jest stworzenie planu czy harmonogramu działania, w którym podzielimy większe zadania na mniejsze kroki i jednocześnie określimy konkretny czas, jaki przeznaczymy na ich realizację. Listy do wykonania pozwolą nam również zobaczyć, ile rzeczy rzeczywiście musimy zrealizować i jednocześnie jak je realistycznie rozplanować w czasie.

Wielu specjalistów zaleca, by zawsze zaczynać od najtrudniejszego zadania, które najpewniej odkładalibyśmy tak długo, jak to możliwe. Wykonując trudne zadanie od razu, nie będziemy musieli poświęcać energii na rozmyślanie o nim i martwienie się tym, że lada moment musimy je wykonać.

Dlatego osoby, które zmagają się z prokrastynacją i nie są w stanie samodzielnie sobie z nią poradzić, mogą także skorzystać ze wsparcia specjalistów. W leczeniu prokrastynacji stosowana jest terapia, głównie terapia behawioralna, która pomoże nam znaleźć odpowiedź na to, jak pokonać prokrastynację. Psychoterapeuta pomoże nam poznać źródła naszego problemu, wypracować nowe nawyki i nowe sposoby radzenia sobie z trudnościami.

Czy prokrastynacja to choroba?

Prokrastynacja nie jest wyróżniona w żadnej klasyfikacji chorób, nie znajdziemy jej ani w DSM, ani w ICD, w związku z czym oficjalnie nie jest ona zdefiniowana jako choroba. Wielu psychologów uważa jednak prokrastynację za zaburzenie, ponieważ wyraźnie dezorganizuje ona codzienne funkcjonowanie. Bardzo często prokrastynacja określana jest również mianem choroby cywilizacyjnej, dlatego że z roku na rok zmaga się z nią coraz więcej osób.