Czym jest perfuzja?

Co to jest perfuzja?

Perfuzja krwi to współczynnik informujący o tym, czy krew w organizmie przepływa prawidłowo. Pojęcie perfuzji może odnosić się zarówno do tkanek obwodowych, jak i poszczególnych narządów.

Perfuzja obwodowa dotyczy tkanek uznawanych za mniej kluczowe dla życia: skóry czy tkanki podskórnej. Z klinicznego punktu widzenia perfuzja obwodowa jest jednak bardzo istotna. Po pierwsze, gdy parametr ten osiągnie wartość poniżej normy, jest to pierwszy sygnał mówiący o niedotlenieniu narządów kluczowych dla przeżycia (serca, mózgu, nerek). Po drugie, jej pomiar jest nieinwazyjny i prosty do przeprowadzenia, dzięki czemu możliwe jest wczesne podjęcie leczenia.

Perfuzję obwodową mierzy się najczęściej za pomocą pulsoksymetru. Jest to proste urządzenie elektroniczne nakładane na palec. Zamontowane w nim diody emitują światło o określonej długości fali, które przechodząc przez tkanki, jest pochłaniane przez hemoglobinę. Stopień absorpcji emitowanego promieniowania zależy od tego, czy hemoglobina transportuje tlen, czy też jest go pozbawiona. Na podstawie tych różnic możliwe jest obliczenie stopnia wysycenia krwi tlenem. Perfuzję obwodową można oceniać również na podstawie ocieplenia oraz kolorytu skóry, jednak są to metody bardzo subiektywne, obarczone dużą niedokładnością.

Perfuzja może również dotyczyć przepływu krwi przez konkretne narządy. Jej ocena jest ważnym elementem diagnostycznym. Perfuzję mięśnia sercowego ocenia się w przypadku podejrzenia choroby wieńcowej, po przebytym zawale, a także przed niektórymi zabiegami. Perfuzję mózgu analizuje się w przypadku podejrzenia chorób o podłożu niedokrwiennym, w celu oceny uszkodzeń pourazowych oraz jako element stwierdzenia śmierci mózgowej. Perfuzję płuc bada się przed planowanymi zabiegami operacyjnymi, a także u pacjentów z przewlekłymi chorobami układu oddechowego, które mogą prowadzić do trwałego uszkodzenia miąższu płuc.

Perfuzję narządową ocenia się z zastosowaniem metod obrazowania: tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego czy scyntygrafii.

Jaki powinien być wskaźnik perfuzji? Normy perfuzji

Prawidłowy poziom wysycenia krwi tlenem, zarówno dla dorosłych, jak i dzieci, waha się w granicach 95–99%. U osób starszych, a także palących papierosy, za dolną granicę normy uznaje się poziom 94%.

Jak postępować, jeśli perfuzja obwodowa, oceniana na podstawie pomiaru pulsoksymetrem, da wynik nieprawidłowy? Po pierwsze, pomiar należy powtórzyć. Gdy kolejna ocena również wskaże na zbyt niską saturację, konieczne jest pilne zgłoszenie się do lekarza. Szczególnie niebezpieczny jest spadek wysycenia krwi tlenem poniżej 90%, ponieważ może wskazywać na poważne niedotlenienie organizmu.

Wartość wskaźnika perfuzji krwi w poszczególnych narządach wyrażana jest jako PI%, czyli procent pojemności minutowej serca (pojemność krwi wytłoczonej przez jedną z komór serca w czasie jednej minuty). Wartość PI% zależy nie tylko od pojemności minutowej serca, ale również od innych czynników, m.in.:

• zapotrzebowania danego organu na tlen i substancje odżywcze;
• stanu naczyń krwionośnych;
• pojemności minutowej danego narządu;
• właściwości krwi (głównie jej lepkości);
• ciśnienia tętniczego.

Zaburzenia perfuzji

Nieprawidłowy wynik perfuzji obwodowej jest pierwszym sygnałem wskazującym na możliwe zaburzenia perfuzji narządowej, a w konsekwencji – ich niewydolność. Zbyt niska perfuzja świadczy o tym, że przez organ przepływa niewystarczająca ilość krwi, a więc również tlenu i substancji odżywczych. Zaburzenia ukrwienia mogą być spowodowane wieloma czynnikami:

• niedrożnością naczyń krwionośnych i zaburzoną pracą układu krążenia;
• chorobami przewlekłymi, trwale uszkadzającymi miąższ narządu;
• zmniejszeniem objętości krwi krążącej (np. w wyniku krwotoku);
• nadmierną lepkością krwi.

Niedostateczna perfuzja tkanek może stanowić bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta. W zależności od organu objętego hipoksją zaburzenia perfuzji mogą skutkować:

• niedotlenieniem mózgu (na skutek obumierania neuronów dochodzi do zaburzeń neurologicznych, utraty przytomności, śpiączki, a w niektórych przypadkach śmierci chorego);
• niewydolnością nerek (produkcja niedostatecznej ilości moczu, pogorszenie funkcji wydalniczej i gromadzenie się w organizmie szkodliwych substancji przemiany materii);
• niewydolnością wątroby (rozwój żółtaczki i wodobrzusza);
• niedokrwieniem mięśnia sercowego, a w konsekwencji zawałem serca;
• zaburzeniami pracy układu oddechowego, objawiającymi się przede wszystkim dusznością.

Zaburzenia perfuzji powinny zostać niezwłocznie skonsultowane z lekarzem. Szczególnie w przypadku podejrzenia niedotlenienia organów kluczowych dla życia konieczna jest natychmiastowa reakcja. Jeśli pomoc nadejdzie zbyt późno, skutki niedotlenienia tkanek mogą być nieodwracalne.