Herbatka z dziurawca – na co pomaga? Na co stosować herbatkę z dziurawca?

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.), nazywany inaczej zielem świętojańskim (z ang. St. John’s wort), jest uznaną, wieloletnią rośliną zielną należącą do rodziny dziurawcowatych (Hypericaceae), której okres kwitnienia przypada na drugą połowę czerwca.

Na co pomaga herbatka z dziurawcem?

Niegdyś herbatkę z dziurawca stosowano wówczas, gdy występowały dolegliwości wątroby. Obecnie herbatkę z dziurawca najczęściej poleca się w stanach zmęczenia psychicznego, dolegliwościach żołądkowo-jelitowych, łagodnych stanach zapalnych skóry oraz w okresie intensywnej pracy umysłowej. Sugeruje się, że herbatka z dziurawca wywiera korzystny wpływ na samopoczucie psychofizyczne, funkcjonowanie przewodu pokarmowego i nerek oraz proces gojenia się ran.

Aby przygotować herbatkę z dziurawca należy wykorzystać powszechnie obecne w polskich sklepach saszetki zawierające około 1 g ziela z dziurawca w przeliczeniu na 1 sztukę lub sypki susz najczęściej dostępny w 50 g opakowaniach. W sezonie letnim dochodzi jeszcze jedna możliwość, mianowicie można samemu zebrać ziele dziurawca i ususzyć je samodzielnie w domu. Świeżo przygotowaną herbatkę z dziurawca zwykle poleca się pić 2–3 razy w ciągu dnia.

Herbatkę z dziurawca należy zalać świeżo zagotowaną wodą i zaparzać pod przykryciem przez okres od 5 do nawet 15 minut. W przypadku występowania dolegliwości żołądkowo-jelitowych herbatkę z dziurawca najlepiej spożyć na krótko przed rozpoczęciem posiłku lub bezpośrednio po zakończonym posiłku, aby wesprzeć proces trawienia pokarmów. Sugeruje się, że objawy ze strony przewodu pokarmowego (zwłaszcza wzdęcia brzucha) powinny się znacząco zmniejszyć lub nawet całkowicie ustąpić w ciągu jednego tygodnia od momentu wdrożenia regularnego picia herbatki z dziurawca.

Jeśli zaś głównym celem włączenia do diety herbatki z dziurawca jest jej działanie uspokajające, wyciszające, odprężające oraz poprawiające nastrój, warto po nią sięgnąć w godzinach późnopopołudniowych i wieczornych. Może się ona wówczas dodatkowo korzystnie przełożyć na poprawę jakości i ilości snu. Wskazuje się, że objawy zmęczenia psychicznego powinny się wyraźnie zmniejszyć w trakcie dwóch tygodni picia herbatki z dziurawca.

Działanie i właściwości herbatki z dziurawcem

Ziele dziurawca posiada swoją monografię w Farmakopei Polskiej i Europejskiej oraz Komisji E, a także w międzynarodowych opiniotwórczych towarzystwach, takich jak Europejska Spółdzielnia Naukowa ds. Fitoterapii – ESCOP i Światowa Organizacji Zdrowia – WHO. Lecznicze właściwości dziurawca znane są już od wielu lat. W medycynie tradycyjnej dziurawiec jest rośliną stosowaną w leczeniu obrzęków, stłuczeń, drobnych oparzeń, zapalenia skóry, nerwobólów, niepokoju oraz depresji o łagodnym i umiarkowanie ciężkim nasileniu.

Literatura fachowa donosi, iż dziurawiec wykazuje właściwości przeciwutleniające, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwbólowe, przeciwnowotworowe, przeciwdepresyjne oraz neuro- i hepatoprotekcyjne. Warto podkreślić, iż herbatka z dziurawca zwyczajnego charakteryzuje się silnym działaniem antyoksydacyjnym, czyli zmiatającym wolne rodniki i reaktywne formy tlenu, dzięki czemu może chronić organizm przed rozwojem wielu chorób przewlekłych.

Wśród głównych związków biologicznie aktywnych o szerokich właściwościach prozdrowotnych naturalnie zawartych w dziurawcu zwyczajnym najczęściej wymienia się:

• naftodiantrony – hyperycyna i jej pochodne (m.in.: pseudohyperycyna, cyklopseudohyperycyna, protohyperycyna oraz protopseudohyperycyna),
• pochodne floroglucyny – hyperforyna, furanohyperforyna, adhyperforyna oraz hydroperoksykadiforyna,
• flawonoidy – katechina, epikatechina, procyjanidyna B2, kwercetyna, kemferol, luteolina, biapigenina, amentoflawon, rutyna, hiperozyd, kwercytryna, izokwercytryna oraz glikozydy luteoliny,
• kwasy fenolowe – chlorogenowy, kawowy i kumarowy,
• witaminy – A, C, B3 i B4,
• fitosterole (np. beta-sitosterol),
• kwasy organiczne,
• olejki eteryczne,
• pektyny,
• ksantony.

Herbatka z dziurawca – przeciwwskazania i skutki uboczne

Picie herbatki z dziurawca nie jest zalecane u dzieci i młodzieży poniżej 18 roku życia oraz u osób, które wykazują jakąkolwiek nadwrażliwość na ziele dziurawca. Nie zaleca się również picia herbatki z dziurawca w okresie ciąży i karmienia piersią. Herbatka z dziurawca może być natomiast bezpiecznie stosowana w postaci zewnętrznych okładów na skórę u dzieci powyżej 12 lat. Ponadto podczas regularnego wypijania herbatki z dziurawca należy unikać naświetlania w solarium oraz wystawiania się na bezpośredni wpływ promieniowania słonecznego. Oznacza to, że podczas stosowania ziela dziurawca niemile widziane jest opalanie się w sezonie wiosenno-letnim, gdyż mogą wówczas wystąpić reakcje uczuleniowe na światło słoneczne.

Ponadto istnieją również uzasadnione podstawy do obaw, że ziele dziurawca może zmniejszać skuteczność leków przeciwzakrzepowych (głównie warfaryny), kardiologicznych (zwłaszcza digoksyny), rozszerzających oskrzela (przede wszystkim teofiliny), przeciwdrgawkowych (fenytoiny, karbamazepiny, fenobarbitalu), inhibitorów proteazy HIV (sakwinawiru, rytonawiru, nelfinawiru) oraz nienukleozydowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy HIV (efawirenzu, newirapiny, delawirdyny). Ziele dziurawca może również obniżać skuteczność antykoncepcyjną niektórych doustnych środków antykoncepcyjnych zawierających estrogeny.

Na domiar tego, produkty zawierające ziele dziurawca wpływają na neuroprzekaźniki w mózgu i w ten sposób mogą wchodzić w interakcje z lekami psychotropowymi, zwłaszcza takimi jak selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), do których zalicza się m.in.: citalopram, fluoksetynę, fluwoksaminę, paroksetynę i sertralinę. Dziurawiec zwyczajny może również wykazywać podobne interakcje z innymi lekami wpływającymi na stężenie serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym, takimi jak tryptany, które są stosowane w leczeniu migreny.