Zapalenie języka – przyczyny, objawy

Zdrowy język posiada kolor różowy i jest wilgotny; pokryty jest brodawkami – nitkowatymi, grzybowatymi, okolonymi i liściastymi. W niektórych stanach zapalnych dochodzi do zaniku bądź nadmiernego rogowacenia czy wydłużenia brodawek, co zmienia wygląd i kolor języka. Jednak zapalenie języka może obejmować nie tylko błonę śluzową języka, ale również jego głębsze warstwy.  

Jakie są przyczyny zapalenia języka?

Najczęściej występuje infekcyjne zapalenie błony śluzowej języka, spowodowane przez bakterie, wirusy i grzyby (mamy więc do czynienia odpowiednio z następującymi jednostkami chorobowymi: bakteryjnym zapaleniem języka, wirusowym zapaleniem języka oraz grzybiczym zapaleniem języka). Innymi przyczynami stanów zapalnych języka są m.in.:

• urazy mechaniczne (np. przygryzienia, uszkodzenia spowodowane ostrymi brzegami wypełnień czy  ubytków próchnicowych) i termiczne (oparzenia)
• palenie tytoniu
• nadużywanie alkoholu

Zmiany (np. nalot) na języku mogą mieć związek m.in. z następującymi chorobami:

• niedokrwistością
• alergiami
• chorobami wenerycznymi
• choroby przewodu pokarmowego
• chorobami skóry
• awitaminozą
• niedoborami mikroelementów
• cukrzycą
• zatruciem organizmu.

Najczęstsze łagodne stany zapalne języka i ich objawy

Atroficzne zapalenie języka (zanikowe zapełnienie języka) to zaburzenie o złożonej etiologii. Wśród przyczyn wymienia się niedobory żywieniowe: białkowo-kaloryczne, witaminowe, mikroelementowe. Język, na skutek zaniku brodawek, staje się gładki i błyszczący. Pacjenci mogą odczuwać ból i pieczenie, szczególnie w kontakcie z pożywieniem kwaśnym, gorącym, pikantnym. Brodawki stanowią naturalną barierę ochronną języka, która w tym schorzeniu ulega zniszczeniu. Dlatego język ulega podrażnieniu nawet od najmniejszych bodźców. Również odbiór smaków może być zaburzony.

Romboidalne zapalenie środkowej części języka

Jest to zmiana umiejscowiona na grzbietowej (górnej) powierzchni języka w linii środkowej. Ma kształt rombu lub owalny. W jej obrębie brak brodawek – dochodzi do zaniku brodawek nitkowatych  i wygładzenia powierzchni języka. Zmiana jest początkowo koloru różowego, potem czerwonego lub białego. Z gładkiej może przekształcić się w wyniosłą.

Ten stan zapalny rzadko występuje u dzieci. Często występuje  u osób chorych na cukrzycę, w stanach immunosupresji oraz po antybiotykoterapii. Zapalenie to uważane jest za przewleką infekcję grzybiczą.

Język włochaty

Język włochaty, jak sama nazwa wskazuje, wygląda na pokryty włosami. W rzeczywistości są to wydłużone brodawki nitkowate, które mogą osiągać długość kilku milimetrów. Zmiana zaczyna się tworzyć po środku języka, a następnie rozszerza się do przodu i na boki. Wydłużone brodawki mogą mieć kolor biały, żółty lub ciemny z powodu wnikania barwników pokarmowych. Język włochaty występuje m.in. u osób nieutrzymujących dostatecznej higieny jamy ustnej, u pacjentów poddanych terapii przeciwnowotworowej, z zaawansowanymi nowotworami, z infekcją HIV oraz u osób stosujących za długo niektóre rodzaje płukanek do jamy ustnej, np. o działaniu utleniającym lub z chloroheksydyną. Pacjenci mogą mieć odczucie ciała obcego w jamie ustnej.

Język geograficzny

Język geograficzny to przewlekły stan zapalny, polegający na miejscowym zaniku brodawek nitkowatych. Pola atrofii mają nieregularny kształt, otoczone są zwykle jasną obwódką. Ich wielkość, rozmiar i położenie zmienia się nawet w ciągu jednego dnia. Rysunek zmian przypomina mapę, stąd nazwa tego stanu zapalnego.

Jego przyczyna nie jest znana, choć obserwuje się rodzinne występowanie i związek z niektórymi chorobami, np. łuszczycą, astmą, atopią, chorobami psychicznymi, zaburzeniami hormonalnymi czy cukrzycą. W tym zapaleniu języka występują okresy remisji i nawrotów. Czasami stan zapalny rozszerza się poza język i wówczas mamy do czynienia z geograficznym zapaleniem jamy ustnej i języka.

Jak leczyć zapalenie języka? Co stosować na stany zapalne języka?

W przypadku atroficznego zapalenia języka kluczowa jest diagnostyka i leczenie choroby/przyczyny ogólnoustrojowej, która prowadzi do atrofii brodawek języka. Miejscowo stosuje się leki mające na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych i sprzyjające regeneracji błony śluzowej.

Romboidalne środkowe zapalenie języka

W przypadku dolegliwości (ból, pieczenie języka) pacjenci mają pobierany wymaz z błony śluzowej w kierunku infekcji grzybiczej i dobrane na podstawie mykogramu leki przeciwgrzybicze. W niektórych sytuacjach, np. twardnienia zmiany, może być konieczna biopsja w celu wykluczenia transformacji nowotworowej.

Język włochaty

Leczenie polega na możliwej eliminacji czynników przyczynowych i właściwej higienie języka – czyszczeniu języka szczoteczką lub specjalną skrobaczką.

Język geograficzny

W przypadku braku dolegliwości leczenie nie jest wymagane. Jeśli występuje pieczenie czy ból, można stosować płukanki o działaniu powlekającym, znieczulającym przeciwbólowym, a miejscowo  kortykosteroidy. Należy unikać potraw gorących, kwaśnych i pikantnych, które działają drażniąco.