Laktoferyna – na co działa? Właściwości, dawkowanie

Laktoferyna jest białkiem, któremu przypisuje się działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybiczne, immunoregulujące i przeciwzapalne. Ponadto laktoferyna chelatuje jony żelaza, dzięki czemu pełni także funkcję regulatora wchłaniania żelaza, szczególnie u noworodków i małych dzieci. U najmłodszych dzieci ściany jelit charakteryzują się dużą przepuszczalnością, dzięki czemu laktoferyna może być dostarczona do organizmu i uruchomić swoją wielokierunkową aktywność.

Laktoferyna jest białkiem naturalnie występującym w mleku ludzkim i krowim, łzach, ślinie, nasieniu i śluzie. Największe jej ilości znajdują się w siarze (łac. colostrum), czyli początkowym mleku matki. Przypisuje się jej szerokie spektrum działania. Laktoferyna posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze. Zapobiega wystąpieniu infekcji oraz wspomaga leczenie już istniejących. Znajduje zastosowanie we wspomaganiu farmakoterapii choroby wrzodowej,łagodzeniu objawów trądziku oraz przywróceniu prawidłowej mikroflory jelitowej.

Czym jest i jak działa laktoferyna?

Laktoferyna jest białkiem występującym w płynach i wydzielinach śluzowych ssaków. W znacznych ilościach  obecna jest w siarze i mleku matki. W niewielkim stężeniu znajduje się również we łzach, ślinie, nasieniu i śluzie. Laktoferyna wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, immunoregulujące, przeciwzapalne. Przypuszcza się, że może posiadać również aktywność przeciwnowotworową. Podstawową funkcją laktoferyny w organizmie człowieka jest chelatowanie jonów żelaza. W jelitach znajdują się receptory dla laktoferyny. Związane z laktoferyną żelazo jest mniej dostępne dla bakterii patogennych, dzięki czemu ograniczone jest namnażanie drobnoustrojów. Warto dodać, że laktoferyna bierze udział przede wszystkim w pozyskiwaniu z pożywienia oraz magazynowaniu żelaza, natomiast nie uczestniczy w jego dystrybucji do tkanek.

Laktoferyna stymuluje układ odpornościowy poprzez pobudzanie procesu fagocytozy oraz aktywności makrofagów polegającej na wychwytywaniu i wchłanianiu wirusów, bakterii, pierwotniaków i grzybów. W wyniku zakażenia, w początkowym etapie infekcji stymuluje komórki odpornościowe do szybkiego dojrzewania oraz regulacji odpowiedzi immunologicznej. Ponadto laktoferyna hamuje adsorpcję wirusa do komórek ludzkich, uniemożliwiając wnikanie wirusa. Przyjmowanie laktoferyny obniża ryzyko rozwoju sepsy u przedwcześnie urodzonych noworodków. Zaobserwowano znacznie lepszą odporność w obszarze funkcjonowania dróg oddechowych u noworodków, których dieta była wzbogacona o laktoferynę, a także poprawę parametrów hematologicznych, co związane jest z niezbędnością laktoferyny we właściwej gospodarce żelaza

Przeprowadzono badanie, w którym uczestniczyły kobiety ciężarne, w różnych trymestrach ciąży, z których część przyjmowała siarczan żelaza (II), część laktoferynę bydlęcą, a grupę kontrolną stanowiły kobiety nie przyjmujące żadnego z preparatów. W punkcie początkowym badania oraz po 30. dniach suplementacji produktów dokonano pomiarów poziomu żelaza i hemoglobiny.  W obu grupach ciężarnych, które stosowały żelazo, jak i laktoferynę nastąpił wzrost poziomu żelaza, jednak znacznie większy nastąpił po suplementacji laktoferyny. Dodatkowo laktoferyna nie powodowała działań niepożądanych, jakie występowały po przyjmowaniu siarczanu żelaza.

Należy podkreślić, że laktoferyna występująca w największych ilościach w mleku matki jest kluczowa przede wszystkim dla noworodków. Warunkuje utrzymanie właściwego poziomu żelaza. Dodatkowo jest ważnym elementem nieswoistej odpowiedzi immunologicznej dziecka. Dzieje się tak, ponieważ u najmłodszych dzieci ściany jelit charakteryzują się dużą przepuszczalnością, dzięki czemu laktoferyna może być dostarczona do organizmu i uruchomić swoją wielokierunkową aktywność. Natomiast u starszych dzieci i osób dorosłych jelita są w znacznie mniejszym stopniu przepuszczalne oraz rozwinięta jest już w pełni mikroflora bakteryjna wyścielająca jelita. W takim przypadku laktoferyna, jako składnik białkowy jest trawiona i wchłaniana zanim dostanie się do jelit. Wówczas wykorzystywana jest jako białkowy składnik odżywczy, nieposiadający znaczących właściwości immunostymulujących. Pojedyncze badania potwierdzają jej działanie nawet w niewielkich dawkach.

Laktoferyna – kiedy stosować?

Laktoferyna jest uznawana za bezpieczną i może być stosowana już u niemowląt i małych dzieci. To właśnie u noworodków i najmłodszych dzieci laktoferyna wykazuje największą skuteczność. Preparaty z laktoferyną wskazane są do stosowania w stanach obniżonej odporności i w zakażeniach infekcyjnych. Zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób o podłożu bakteryjnym, wirusowym i grzybiczym. Suplementacja laktoferyny zalecana jest podczas terapii antybiotykowej w trakcie zakażenia Helicobacter pylori (bakteria powodująca chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy). Stosowanie laktoferyny wskazane jest także podczas zachorowania na WZW typu C, ponieważ może zmniejszać namnażanie się wirusa HCV powodującego chorobę. Białko wspomaga regenerację mikroflory jelitowej, co z kolei wspomaga właściwą odpowiedź immunologiczną organizmu. Istnieją doniesienia o korzystnym wpływie suplementacji laktoferyny na leczenie trądziku, dlatego zalecane jest jej stosowanie w tym schorzeniu.

Dodatkowo laktoferyna może być przyjmowana w zaburzeniach gospodarki żelazem. Korzystne wydaje się przyjmowanie połączenia żelaza i laktoferyny, zamiast produktów zawierających jedynie mineralną postać pierwiastka, jak np. siarczan żelaza. Dostarczanie wolnego żelaza może powodować uszkodzenia jelit w wyniku działania wolnych rodników tlenowych. Stosowanie kompleksów laktoferyny z żelazem może zatem zmniejszyć ryzyko działań niepożądanych towarzyszących suplementacji żelaza oraz zwiększyć pobieranie pierwiastka przez komórki jelita. Jednakże większość przypadków, w których badano działanie laktoferyny dotyczy badań in vitro lub badań in vivo na zwierzętach, dlatego jej stosowanie u starszych dzieci oraz osób dorosłych wymaga dalszych badań.

Laktoferyna a leczenie trądziku, WZW typu C i choroba wrzodowa

W badaniu przeprowadzonym w 2013 roku z użyciem laktoferyny ludzkiej, wielbłądziej, bydlęcej i owczej wykazano, że laktoferyna może zapobiegać wnikaniu wirusa HCV (powodującego WZW typu C) do komórek wątrobowych poprzez bezpośrednią interakcję tego białka z wirusem, co zapobiega wywoływaniu znaczących zmian w komórkach docelowych. Zaobserwowano również zahamowanie amplifikacji wirusa w hepatocytach zakażonych HCV. Co ciekawe największą przeciwzakaźność wykazała laktoferyna pochodząca z wielbłąda.

Przypuszcza się, że laktoferyna powoduje zmniejszenie zmian trądzikowych. Działanie przeciwtrądzikowe laktoferyny następuje poprzez uszkodzenie błon komórkowych oraz utrudnienie kolonizacji Propionibacterium acnes. Są to beztlenowe bakterie, stanowiące jedną z podstawowych przyczyn trądziku. W wyniku śmierci drobnoustrojów, następuje zmniejszenie ilości zmian zapalnych i trądzikowych oraz  ograniczenie wydzielania łoju. Przeprowadzono badanie, w którym jedna z grup przyjmowała przez okres 3 miesięcy sfermentowane mleko zawierające 200mg laktoferyny, zaś druga grupa otrzymywała placebo. Po każdym miesiącu doświadczenia analizowano szczegółowo stan skóry, poprzez określenie pH, stopnia nawilżenia, zawartości lipidów oraz łoju na powierzchni naskórka. W grupie osób przyjmujących laktoferynę w odniesieniu do grupy placebo odnotowano: zmniejszenie wydzielania łoju o 31,1%, ograniczenie ilości zmian zapalnych o 38,6%, a trądzikowych o 20,3%. Nie zaobserwowano różnic w przypadku pH i stopnia nawilżenia skóry.

W innym badaniu przeprowadzonym w latach 2008–2011, po zastosowaniu laktoferyny podczas standardowej farmakoterapii zakażenia Helicobacter pylori zaobserwowano zmniejszenie działań niepożądanych związanych z leczeniem choroby wrzodowej oraz skuteczniejszą eliminację drobnoustrojów. Dlatego domniema się, że laktoferyna powinna być dołączana do leczenia choroby wrzodowej, za której powstanie w ponad 90% odpowiedzialna jest H. pylori.

Jak dawkować laktoferynę?

Preparaty z laktoferyną dostępne są w postaci: kapsułek, kropli lub proszku do sporządzania zawiesiny doustnej w saszetkach. Kapsułki przyjmuje się zazwyczaj 1–2 razy na dobę. W przypadku problemów z połykaniem zawartość kapsułki można rozpuścić w letniej, niegazowanej wodzie lub innym płynie (sok, mleko, jogurt). Laktoferynę w saszetkach zaleca się rozpuszczać w chłodnym płynie, bezpośrednio przed przyjęciem. Proszek z saszetki oraz krople można spożyć bezpośrednio do jamy ustnej. Laktoferyna pod wpływem wysokiej temperatury ulega denaturacji, dlatego nie należy jej rozpuszczać w gorącej wodzie. Wszystkie preparaty należy dawkować zgodnie z zaleceniem producenta zamieszczonym w ulotce lub na opakowaniu.

Laktoferyna – przeciwwskazania do stosowania i działania niepożądane

Laktoferyna jest bezpieczna i dobrze tolerowana. Poza nadwrażliwością na laktoferynę lub substancje pomocnicze nie ma przeciwwskazań do jej stosowania. W okresie ciąży lub karmienia piersią przed zastosowaniem produktu z laktoferyną warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Brak jest doniesień dotyczących występowania działań niepożądanych po zastosowaniu laktoferyny.  

Z czym nie należy łączyć laktoferyny? Interakcje z innymi lekami

Brak jest informacji dotyczących występowania interakcji laktoferyny z lekami lub innymi związkami. Nie ma również wskazań do nie łączenia laktoferyny z jakimkolwiek produktem żywnościowym.