Białko serwatkowe – czym jest i jakie ma właściwości? Koncentrat, izolat czy hydrolizat?
Joanna Orzeł

Białko serwatkowe – czym jest i jakie ma właściwości? Koncentrat, izolat czy hydrolizat?

Białko serwatkowe kojarzy się przede wszystkim z suplementami stosowanymi przez sportowców, w tym kulturystów. Jest to jednak substancja zasługująca na zauważenie i uznanie w szerszych kręgach: w tym jednym niepozornym produkcie zawiera się bogactwo odżywcze i funkcjonalne mleka. Co to jest białko serwatkowe i z czego wynika jego niebagatelne prozdrowotne działanie? Jakie są rodzaje białek serwatkowych i który z nich jest najlepszy? 

Jeszcze do niedawna białko serwatkowe uznawane było jedynie za produkt uboczny, odpad podczas produkcji serów. Z biegiem czasu odkryto jak wielkim skarbem jest tenże „odpad” i jak wysoką ma zawartość cennych peptydów bioaktywnych. Ten aminokwasowy „zastrzyk” zdobywa coraz więcej wielbicieli i nie wzbogaca już tylko odżywek dla sportowców, ale pojawia się jako dodatek do naszej codziennej diety. 

Białko serwatkowe – co to takiego? 

Białka serwatkowe to funkcjonalne białka mleka, stanowiące około 20% zawartości białek w mleku (pozostałe 80% to kazeina) – ich ogólna zawartość w całym mleku to zaledwie około 0,7%. Sama serwatka to produkt uboczny, który powstaje podczas produkcji serów twardych, półtwardych, miękkich, twarogów – jest cieczą powstałą po ścięciu mleka krowiego. 

W białkach serwatkowych aż 75% to albuminy, np. α-laktoalbumina (α-LA) i albumina surowicy wołowej (BSA). Poza tym znajdziemy tu również β-laktoglobulinę (β-LG), immunoglobuliny, laktoferynę, laktoperoksydazę i lizozym. 

Rodzaje białka serwatkowego i ich charakterystyka 

Wśród rodzajów preparatów białka serwatkowego najważniejsze są trzy: koncentraty, izolaty i hydrolizaty. 

Koncentraty białka serwatkowego (WPC) to produkty o zawartości białek od 30 do 80% białka. Spośród nich wyróżnia się podgrupy: o niskiej (do 45%), średniej (do 60%) i wysokiej zawartości białka (powyżej 60, a do 80%). 

Izolaty białek serwatkowych (WPI) to preparaty o zawartości białka wyższej niż 80%. 

Hydrolizaty (WPH) powstają w wyniku enzymatycznych modyfikacji białek serwatkowych. Zostały poddane procesom wstępnego „trawienia”, dzięki czemu część wiązań w cząsteczkach została już rozerwana. Charakteryzują się konkretnym, zdefiniowanym składem peptydowym o właściwościach bioaktywnych, dzięki czemu mają zastosowanie w produkcji żywności specjalnego przeznaczenia: odżywek dla niemowląt i dzieci z alergiami pokarmowymi, odżywek dla sportowców, preparatów dla osób z chorobami metabolicznymi, gastrycznymi oraz dla osób starszych. 

Polecane dla Ciebie

Białko serwatkowe – na co zwracać uwagę przy zakupie? Które wybrać?  

Jakie cechy charakterystyczne posiadają wyżej wymienione rodzaje białek serwatkowych? Który z nich będzie najlepszy?

Koncentraty to preparaty o najkorzystniejszej cenie. Zawierają w swym składzie tłuszcze i węglowodany, co wpływa korzystnie na ich smak. Co ważne, zawierają również laktozę. Polecane są osobom zdrowym, bez nietolerancji laktozy. 

Izolaty to już produkty kosztowniejsze. Charakteryzują się niewielką ilością tłuszczy i węglowodanów oraz znikomą zawartością laktozy – stąd polecane są osobom z jej nietolerancją. Mają mniej przystępny smak w porównaniu do koncentratów, są za to łatwiej i szybciej trawione. 

Hydrolizaty – ze względu na wstępną obróbkę enzymatyczną – są błyskawicznie trawione i szybko wykorzystywane przez organizm. To preparaty z najwyższej półki cenowej. 

Właściwości i działanie białka serwatkowego 

Białko serwatkowe największą popularność zyskało jako składnik odżywczy, co wynika m.in. z dużej zawartości aminokwasów siarkowych, lizyny i tryptofanu. Szacuje się, że spożycie 14 gramów białka serwatkowego pokrywa dzienne zapotrzebowanie na aminokwasy egzogenne (niesyntetyzowane przez organizm, a niezbędne do jego wzrostu i rozwoju) osoby o masie ciała około 70 kg.

Z tego względu odżywki z białek serwatkowych są niezbędne dla sportowców i osób w trakcie rekonwalescencji, gdyż zapewniają najlepszą regenerację mięśni – czy to po treningu, czy po urazie. 

Białka serwatkowe są dobrze rozpuszczalne, wykazują dużą lepkość, zdolność do wiązania wody i emulgowania tłuszczu, mają bardzo dobre właściwości pianotwórcze i żelujące. Z tego względu stosowane są jako składniki strukturotwórcze w przemyśle spożywczym, np. jako zamienniki mleka w proszku podczas produkcji jogurtów, kefirów, deserów mlecznych. 

Obecnie białka serwatkowe zdobywają rzesze zwolenników przede wszystkim ze względu na swoją aktywność biologiczną – z tego powodu są składnikiem wielu produktów z półki żywności funkcjonalnej. Białka serwatkowe warunkują prawidłową odpowiedź immunologiczną organizmu. Mają aktywność bakteriobójczą w kierunku bakterii Gram-dodatnich (np. Listeria spp., Clostridium difficile, Staphylococcus spp. i Streptococcus spp.) i Gram-ujemnych (Escherichia coli, Shigella flexneri, Salmonella spp. i Pseudomonas spp.).

Białka serwatkowe mają właściwości hipocholesterolemiczne i obniżające ciśnienie krwi, wspomagają pracę układu nerwowego, działają antyoksydacyjnie. Niezwykłe właściwości prozdrowotne ma laktoferyna: przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe. Wspomaga rozwój prawidłowej mikroflory jelitowej u noworodków, zwiększa wrażliwość bakterii na niektóre antybiotyki. Co ciekawe, laktoferyna występująca w mleku krowim wykazuje wyższą aktywność antybakteryjną od laktoferyny z mleka ludzkiego. 

Białka serwatkowe mają też zastosowanie w profilaktyce próchnicy zębów i w leczeniu suchości jamy ustnej. 

Białko serwatkowe – jak i kiedy je stosować? Kto po nie sięga najczęściej? 

Białko serwatkowe suplementują najczęściej sportowcy – przede wszystkim kulturyści. Stosują oni odżywki białkowe o różnych porach dnia: czasem rano na czczo, czasem wieczorem (tu wyjątkiem są hydrolizaty, których nie należy przyjmować na noc), ale złotym standardem jest przyjęcie białka bezpośrednio przed oraz absolutnie koniecznie tuż po treningu. Zapewnia to właściwą regenerację mięśni oraz działa „na masę”, czyli na odpowiedni przyrost masy mięśniowej. Dawki ustala się indywidualnie (m.in. na podstawie obserwowanych efektów) – zazwyczaj kształtują się one w granicach 1,4–2,0 g białka serwatkowego na kilogram masy ciała na dobę. 

Białka serwatkowe nadają się doskonale również dla osób w trakcie rekonwalescencji po urazach mięśni, dla osób niedożywionych, ale także dla osób po prostu dbających o zdrową dietę. Dawkowanie należy dopasować indywidualnie, korzystając z zaleceń umieszczonych na opakowaniu produktu. 

Ze względu na fakt, że białka serwatkowe zwiększają uczucie sytości, są to preparaty wspomagające odchudzanie – w takim przypadku zaleca się spożycie porcji suplementu tuż przed posiłkiem. 

Białko serwatkowe – z czym łączyć? 

Suplementy białka serwatkowego najczęściej występują w postaci proszków – należy odmierzoną porcję rozpuścić w wodzie lub w mleku. 

W aptekach, sklepach stacjonarnych i internetowych znajdziemy preparaty czyste lub z dodatkami: wzbogacone np. magnezem, guaraną, czasem w różnych wersjach smakowych. Również my sami możemy tworzyć przepisy i skomponować swój własny pożywny posiłek, dodając do przygotowanego płynu chociażby rozdrobnione płatki owsiane lub orzechy. 

Białko serwatkowe – czy jest zdrowe? Efekty uboczne i przeciwwskazania do stosowania 

Białko serwatkowe to środek naturalny, pełnowartościowy, odżywczy, bezpieczny, o właściwościach prozdrowotnych. Stosowany zgodnie z zaleceniami nie powinien wywoływać skutków ubocznych. W nadmiernych ilościach może jednak obciążyć, a nawet uszkodzić wątrobę i nerki. Możliwy jest również wpływ spożycia białek serwatkowych na pojawienie się trądziku. 

Białka serwatkowe zawierają w swoim składzie alergeny, które mogą wywołać odpowiedź immunologiczną u osób z uczuleniem na białka mleka. 

Koncentraty białka serwatkowego są niewskazane dla osób z nietolerancją laktozy. Lepiej, by osoby cierpiące na tę dolegliwość sięgnęły po izolaty lub hydrolizaty. Alternatywą są również białka pochodzenia roślinnego: właściwym składem aminokwasów (chociaż znacznie gorszą przyswajalnością niż białka serwatkowe) charakteryzuje się białko sojowe. 

Nie ma innych przeciwwskazań, by białkami serwatkowymi wzbogacać posiłki kobiet ciężarnych, kobiet karmiących i dzieci. 
  1. J. Król, A. Brodziak, Białka mleka o właściwościach antybakteryjnych, Problemy Higieny i Epidemiologii, nr 96 (2) 2015. 
  2. S. Chudy, J. Pikul, M. Rudzińska, P. Oziemkowski, Właściwości fizykochemiczne i funkcjonalne koncentratów białek serwatkowych, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość. Suplement, nr 3 (9) 2002. 
  3. P. Bierzuńska, D. Cais-Sokolińska, Serwatka. Nie odpad, ale cenne źródło bioaktywnych peptydów, Kierunek Spożywczy, nr 2 2018. 
  4. M. Ziarno, D. Zaręba, J. Piskorz, Wzbogacanie maślanki w wapń, magnez oraz białka serwatkowe, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość”, nr 2 (63) 2009. 
  5. J. Królczyk, T. Dawidziuk, E. Janiszewska-Turak, B. Sołowiej, Zagospodarowanie serwatki na przykładzie wybranego zakładu mleczarskiego, Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego, nr 2 2015. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Bursztyn – pochodzenie, właściwości i zastosowanie

    Jednym z nieodzownych elementów nadbałtyckiego krajobrazu są miejsca, w których kupimy wyroby z bursztynu. Choć pierwsze skojarzenie z tym minerałem to biżuteria, producenci oferują również nalewki, maści i wiele innych produktów. Czym jest bursztyn i jak powstaje? Czy ma właściwości lecznicze? Jak rozpoznać ten prawdziwy?

  • Ceramidy – czym są? Jakie mają właściwości? Dla kogo kosmetyki z ceramidami?

    Ceramidy to naturalnie występujące w naskórku substancje budulcowe, które dzięki swojej budowie i właściwościom mają szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. W artykule odpowiemy na pytania o to, czym są ceramidy, jakie jest ich znaczenie w skórze oraz jak je stosować w codziennej pielęgnacji.

  • Johimbina – właściwości i zastosowanie

    Jednym z alkaloidów, których oddziaływanie na organizm ludzki zostało stosunkowo dobrze zbadane, jest johimbina. Znana jako „spalacz tłuszczu” lub składnik pomagający w problemach z uzyskaniem wzwodu członka. Czym zatem jest johimbina i jak działa na nasz organizm? Czy może wspomagać odchudzanie? I czy jest bezpieczna? Odpowiadamy.

  • Jak działa mentol? W jakich produktach można go znaleźć?

    Mentol, który kojarzymy ze świeżym zapachem i odświeżającym smakiem, wykazuje wiele właściwości leczniczych. Z tego względu znajdziemy go nie tylko w kosmetykach czy popularnych produktach spożywczych, ale także i farmaceutykach. Jakie zatem dokładnie działanie wykazuje mentol? Czy może być szkodliwy? Kto powinien ograniczyć jego stosowanie?

  • Garbniki – właściwości i zastosowanie

    Znane są od wieków, używane zarówno w przemyśle, farmakognozji, kosmetyce. Co zatem wiemy o garbnikach? Jakie są ich właściwości? W jakich produktach możemy je znaleźć?   

  • Dioksyny – toksyczność, objawy i skutki zatrucia

    Dioksyny należą do chorobotwórczych związków chemicznych, które od lat znajdują się na listach światowych organizacji dbających o zdrowie i życie ludzi oraz zwierząt, a także nadzorujących dobrostan środowiska. To substancje niemające żadnego praktycznego zastosowania, ale za to z długą listę skutków ubocznych ich obecności w organizmie. Czym są dioksyny i dlaczego są groźne?

  • Minerał mika – właściwości kosmetyków z łuszczykiem

    Mika, nazywana łuszczykiem, to minerał, który wykorzystuje się w wielu gałęziach przemysłu. Do branż, w których mika jest niezwykle ceniona, zalicza się przemysł kosmetyczny. Zwłaszcza producenci kosmetyków mineralnych korzystają z naturalnych złóż miki. Jakie cechy powodują, że ten minerał jest szczególnie ceniony? W jakich produktach można go znaleźć? Czy jest bezpieczny?

  • Wazelina – jak działa?

    Wazelina od lat cieszy się popularnością wśród ludzi w każdym wieku ze względu na jej uniwersalne zastosowanie. W poniższym artykule omawiamy wszystkie zalety i właściwości wazeliny, a także sprawdzamy, czy jej stosowanie jest bezpieczne.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij