Por – czy jest zdrowy? Wartości odżywcze, właściwości, przeciwwskazania, przepisy

Por to jeden z opcjonalnych składników rosołu, lecz nie tylko. Jest dość mało znanym warzywem, które ostatnio coraz częściej wykorzystywane jest w kuchni. Brat czosnku i cebuli o intensywnym i bardzo charakterystycznym smaku. Był ulubionym warzywem cesarza Nerona, spożywany początkowo jako przystawka lub zagęstnik do zup. W międzyczasie zainteresowano się także jego właściwościami prozdrowotnymi, które doceniane są aż do dziś.

Por – co to za warzywo?

Por jest warzywem z rodziny amarylkowatych, z podrodziny czosnkowych. Pochodzi z Azji Mniejszej, a pierwsze wzmianki o tym warzywie pojawiły się już w Biblii. W celach konsumpcyjnych uprawiano go w Egipcie, Rzymie i Grecji, a do Polski trafił w średniowieczu. Pomimo że wydaje się mieć dość wydłużoną formę, spożywa się liście pora, a nie jego łodygę. W drugim roku wegetacji pojawiają się kwiat oraz nasiona.

Należy do tej samej rodziny co szczypiorek, czosnek i cebula, a więc charakteryzuje się dość intensywnym, ostrym smakiem w związku z wysoką zawartością związków siarkowych. Nadaje się do spożywania na surowo, po lekkim zblanszowaniu lub po obróbce termicznej.

Wartości odżywcze pora

Por jest warzywem niskokalorycznym, ma także niski indeks glikemiczny. Obfituje w korzystny dla przewodu pokarmowego błonnik, poprawia więc stan mikroflory jelit. Praktycznie nie zawiera tłuszczu, jest natomiast źródłem niewielkiej ilości białka.

Poza składnikami odżywczymi zawiera także pewne ilości witaminy C, beta karotenu, kwasu foliowego i minerałów: wapnia, potasu, fosforu oraz mniejszą ilość związków siarkowych. Z innych związków prozdrowotnych por zawiera znaczącą ilość polifenoli, czyli związków o charakterze przeciwutleniającym. Zawartość wybranych związków w liściach pora znaleźć można w tabeli.

Por – właściwości

Por dzięki zawartości związków siarkowych jest warzywem działającym ochronnie na układ krążenia. Obniża ciśnienie krwi, stężenie trójglicerydów oraz homocysteiny. Związki zawarte w porze działają bakteriobójczo oraz przeciwutleniająco chroniąc organizm przed szkodliwymi skutkami działania wolnych rodników. Dzięki tym właściwościom regularne spożywanie pora może zmniejszać prawdopodobieństwo występowania chorób cywilizacyjnych, takich jak miażdżyca, cukrzyca, a nawet nowotwory. W medycynie ludowej okłady z przeciętego pora stosuje się także w przypadku swędzących ukąszeń owadów.

Jak przyrządzać pora? Jak go przechowywać?

Wybierając pora w sklepie, najlepiej sięgać po mniejsze sztuki, ponieważ będą mniej włókniste. Żeby oczyścić pora, należy usunąć wierzchnie, przybrudzone liście i umyć warzywo pod bieżącą wodą. Odciąć należy zieloną, twardą część liści (można je wykorzystać do nadania smaku wywarowi na zupę), ponieważ ma za dużo twardych włókien i nie nadaje się do spożycia. Jadalna i najsmaczniejsza jest biała, dolna część rośliny (po odcięciu korzenia). Można ją zjeść pokrojoną w talarki lub półtalarki na surowo – idealnie nadaje się do sałatki. W celu złagodzenia smaku można je sparzyć wrzątkiem na sicie, aby je lekko zblanszować. Po pokrojeniu można też ugotować go w zupie albo użyć do przesmażenia czy podduszenia.

Pora najlepiej przechowywać w chłodnym miejscu, można wykorzystać do tego celu piwniczkę lub szufladę na warzywa w lodówce.

Por – przeciwwskazania

Por tak jak inne warzywa czosnkowate jest ciężkostrawny. Nie należy go podawać (szczególnie na surowo) osobom starszym i małym dzieciom. Może powodować wzdęcia i niestrawność. Ponadto spożywanie pora może zwiększać objawy refluksu i zgagę. Por nie powinien być spożywany u osób z chorobami wątroby czy chorobą wrzodową – może nasilić ich dolegliwości. Podobnie jest z osobami będącymi na diecie łatwostrawnej, one także powinny unikać pora w swoim menu. Por zawiera fruktany powodujące dolegliwości u części osób z zespołem jelita drażliwego. Muszą więc na niego uważać osoby na diecie FODMAP.

Zdrowe przepisy z porem

Sałatka ze śliwek i porów

Składniki (4 porcje):

• 300 g niezbyt grubych porów,
• 300 g twardych śliwek (na przykład węgierek),
• 100 g jogurtu naturalnego (5 łyżek),
• 20 g majonezu (1 łyżka),
• 1 łyżeczka soku z cytryny,
• cukier, sól, pieprz do smaku.

Białą część pora obierz i pokrój w półtalarki, śliwki w ćwiartki. Skrop sokiem z cytryny, posyp odrobiną soli, cukru i wymieszaj, aby por lekko zmiękł. Odstaw na 10–15 minut. Pomieszaj z sosem z jogurtu, majonezu i pieprzu. Podawaj jako dodatek do kanapek.

Zupa krem z pora

Składniki (4 porcje):

• 2–3 średniej wielkości pory,
• 2 ziemniaki,
• 1/2 cebuli,
• 1 litr bulionu,
• 1 łyżka oliwy,
• sól, pieprz do smaku,
• 100 g jogurtu naturalnego lub śmietany.

Białą część pora obierz i pokrój w półtalarki, cebulę i ziemniaki obierz i pokrój w kostkę. W garnku o grubym dnie rozgrzej oliwę, zeszklij na niej cebulę i pora. Zalej bulionem, dodaj ziemniaki. zagotuj. Gotuj do miękkości warzyw, około 20–25 minut, zależnie od wielkości kostki. Zblenduj na gładki krem, przypraw. Podawaj z kleksem z jogurtu naturalnego zrobionym na talerzu. Możesz podawać z grzankami zrobionymi z razowego pieczywa.

Potrawka z pora i soczewicy

Składniki (2 porcje):

• 2 niewielkie pory,
• 100 g soczewicy czarnej beluga lub zielonej,
• 1 łyżka oliwy lub oleju rzepakowego,
• 2–3 pieczarki portobello lub ewentualnie 10 pieczarek zwykłych,
• 50 ml śmietanki kremówki,
• Sól, pieprz do smaku.

Namocz i ugotuj do miękkości soczewicę. Pieczarki obierz i pokrój w plasterki. Białą część pora obierz i pokrój w półtalarki. Na patelni rozgrzej olej lub oliwę. Zrumień na niej pieczarki, po czym odsuń je na bok i dodaj pora. Smaż do lekkiego zarumienienia się, wymieszaj z pieczarkami i ugotowaną soczewicą. Przypraw, dolej śmietankę.