Ból kości – przyczyny, objawy towarzyszące, diagnostyka bólu w kościach

Ból kości – przyczyny 

Ból kości oznacza bardzo dużą tkliwość, dyskomfort oraz ból w jednej lub w obrębie kilku powierzchni kostnych. Można go odróżnić od dolegliwości generowanych przez struktury miękkotkankowe – ta różnica polega na tym, że ból kostny ma charakter ciągły. Oznacza to, iż występuje niezależnie od tego, czy pacjent się porusza, czy też jest w spoczynku. W sytuacji dolegliwości ze strony mięśni jest odwrotnie – narastają one wyraźnie pod wpływem obciążenia, ruchu. Przyczyną bólów kości są zazwyczaj zaburzenia związane z toczącymi się chorobami. 

Ból kości – urazy

Jedne z najczęstszych przyczyn bóli kostnych to urazy i kontuzje. Mają one duży związek z rodzajem uprawianego sportu, podejmowanej aktywności fizycznej, może do nich dochodzić również na skutek wypadków komunikacyjnych czy upadków z wysokości. Mechanizm jest niemal zawsze podobny – w wyniku uderzenia dochodzi do złamania elementów kostnych układu ruchu, co generuje bardzo silny ból.

Ból kości – choroby reumatyczne

Choroby o podłożu reumatycznym także mogą być przyczyną dolegliwości określanych jako łamanie w kościach czy ból w kościach. Przykładem takich schorzeń są reumatoidalne zapalenie stawów czy zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Przewlekły charakter tych chorób, wiążące się z ich etiopatogenezą powstawanie deformacji kostnych, ubytków chrząstki, co powoduje bóle reumatyczne. 

Ból kości – choroby nowotworowe

Podłożem uporczywych dolegliwości może być także toczący się proces nowotworowy. Dzieje się tak w sytuacji, gdy mamy do czynienia z niszczeniem fizjologicznej struktury kości przez komórki rakowe. Ból kości może być spowodowany naciekaniem tkanki kostnej przez rosnący nowotwór, zdecydowanie częściej przyczyną bólu są jednak zmiany przerzutowe. Oznacza to, że pierwotnym ogniskiem nowotworu są lub były zupełnie inne miejsca w ciele. Nowotwory, które mogą dawać przerzuty do kości to m.in. rak prostaty (80%), rak płuca oraz rak piersi (50%). Przerzuty do kości mogą być przyczyną złamań patologicznych. Badania wskazują, że w przypadku białaczki u dzieci, bóle kości pojawiające się w nocy, mogą być pierwszym niepokojącym objawem. 

Ból kości – osteoporoza

Uogólniony ból biernej części narządu ruchu może mieć swoje podłoże wśród innych schorzeń. Jednym z nich jest właśnie osteoporoza. Choroba ta polega w skrócie na osłabieniu struktury elementów kostnych, może to prowadzić do złamań w różnych lokalizacjach oraz bólu. 

Przeczytaj więcej na temat przyczyn, objawów i leczenia osteoporozy. 

Ból kości – jałowe martwice kości

Jest to grupa schorzeń, które powodują obumieranie tkanki kostnej, dzieje się tak w wyniku utrudnienia lub całkowitego braku dopływu krwi. Jałowa martwica kości, nazywana także osteonekrozą, często występuje u dzieci oraz młodzieży. Pojawiają się objawy, takie jak: bóle kości i stawów, ból pięty, ból biodra, ból kości udowej, ból piszczeli. Usytuowanie dolegliwości jest uzależnione od miejsca, w którym wystąpiła martwica, najczęściej ból lokalizuje się w nasadach rosnących kości.

Ból kości – inne przyczyny

Do rzadziej występujących czynników mogących wygenerować objawy w postaci bolących kości należą schorzenia takie jak chociażby anemia sierpowata. Inne przyczyny bólu w kościach to wady wrodzone, deformacje powstałe w wyniku urazów czy borelioza.

Ból kości – jakich części ciała dotyczy najczęściej?

Istnieje kilka lokalizacji, których ból kości dotyczy najczęściej. Wśród nich można wymienić: bóle bioder – zazwyczaj wiąże się to ze zmianami eksploatacyjnymi, jakie zachodzą w obrębie stawów biodrowych, bóle nadgarstków związane z zespołem cieśni nadgarstka, ból kości ogonowej, która najczęściej daje o sobie znać w rezultacie upadku z wysokości czy ból kości piszczelowej, którego najczęstszą przyczyną jest shin splints, czyli zespół ciasnoty przedziałów powięziowych okolicy mięśni podudzia. 

Ból kości – objawy towarzyszące. Co powinno szczególnie zaniepokoić?

Szczególnie niepokojące objawy towarzyszące bólowi kości to m.in.:

• obrzęki,
• guzki, zgrubienia, deformacje w pobliżu dotkniętej objawami kości,
• gorączka, stany podgorączkowe, dreszcze,
• nieuzasadniona utrata masy ciała,
• obfite pocenie nocne,
• chroniczne zmęczenie, osłabienie,
• ból kości mający charakter postępujący.

W przypadku, kiedy obserwujemy powyżej opisane objawy w połączeniu z dolegliwościami ze strony szkieletu, należy niezwłocznie udać się do specjalisty. 

Ból kości u dziecka – co może oznaczać? Czym są bóle wzrostowe?

Ból kości u dziecka nie zawsze musi oznaczać występowanie groźnego schorzenia, niemniej jednak tego rodzaju dolegliwości u najmłodszych nigdy nie należy ignorować. Bóle w okolicy chrząstek nasadowych, czyli np. w pobliżu kolan, mogą być związane ze zjawiskiem rośnięcia. Bóle wzrostowe dotyczą najczęściej pacjentów w wieku 3-12 lat i pojawiają się głównie w nocy. Mogą mieć charakter nawrotowy i ustępują samoistnie, nie są groźne.

Ból kości – diagnostyka

Chcąc w sposób właściwy zidentyfikować przyczynę bólu kości, potrzebne jest dokładne zaplanowanie działań diagnostycznych. Pozwala to również właściwie ustalić proces postępowania leczniczego. Na samym początku specjalista prowadzi wywiad z pacjentem, a następnie badanie fizykalne z wykorzystaniem testów klinicznych użytecznych w diagnostyce bólów kostnych. Najczęściej, choć nie zawsze, istnieje konieczność poszerzenia diagnostyki.

Ból kości – badania obrazowe

Badania obrazowe użyteczne w przypadku oceny stanu elementów i struktur kostnych mogą być różne. Za podstawową formę diagnostyki uznaje się zdjęcie rentgenowskie, pozwala ono na uwidocznienie ewentualnej szczeliny złamania czy nieprawidłowości w obrębie budowy kości, takich jak zmiany martwicowe czy nowotworowe. Innym badaniem jest scyntygrafia kości – badanie obrazujące metabolizm tkanki kostnej. Polega ono na podaniu farmaceutyków znakowanych radioizotopami, a następnie rejestracji (za pomocą gamma-kamery) promieniowania pochodzącego z tych izotopów. Jest wykonywane przede wszystkim w celu oceny ewentualnych zmian przerzutowych. Przy podejrzeniu choroby zwyrodnieniowej stawów, urazów, martwicy kości, nowotworów kości czy też stanów zapalnych kości i stawów wykonuje się tomografię komputerową. Jeszcze dokładniejszym badaniem jest rezonans magnetyczny. 

Ból kości – profil kostny

Podejrzenie zaburzeń związanych z upośledzenie gospodarki wapniowo-fosforanowej powinno skłonić specjalistę do zlecenia tzw. profilu kostnego. Jest to zestaw badań, które pomagają w ustaleniu ewentualnych zaburzeń i dysfunkcji związanych ze stanem naszego kośćca. Zalicza się tutaj: poziom witaminy D, poziom fosfatazy alkalicznej, poziom wapnia oraz fosforu. 

Ból kości – inne badania

Bardzo przydatne mogą okazać się badania krwi, chociażby morfologia. W ten sposób na bazie poziomu określonych wskaźników można przypuszczać toczenie się w organizmie stanu zapalnego lub prawdopodobieństwo innych schorzeń. Wymaga to jednak niemal zawsze potwierdzenia w oparciu o rozszerzenie panelu diagnostycznego. Innym równie przydatnym badaniem laboratoryjnym jest analiza składu moczu. W niektórych przypadkach może pomóc wykryć nieprawidłowości w obrębie szpiku kostnego, w tym schorzenia takie jak szpiczak mnogi. 

Ból kości – leczenie najczęstszych chorób kości

Po ustaleniu przyczyny bólu kości zapada decyzja o sposobie leczenia. Lekarz może zalecić odpoczynek, aby odciążyć chore miejsce. W celu zmniejszenia stanu zapalnego może zaordynować zażywanie farmaceutyków z grupy NLPZ, a w przypadku infekcji o podłożu bakteryjnym także antybiotykoterapię. Konieczna może okazać się suplementacja witaminy D oraz wapnia.

Poleca się odpowiednio zbilansowaną dietę bogatą w składniki mineralne oraz unikanie palenia tytoniu czy picia alkoholu. Procedury chirurgiczne są raczej przypisane do zmian o podłożu urazowym, wymagających natychmiastowej interwencji w celu zapewnienia właściwych warunków gojenia i regeneracji. 

Ból kości – rehabilitacja przy bólach kostnych

W przypadku bólu kości spowodowanego zmianami zwyrodnieniowymi, chorobami reumatycznymi czy urazami stosuje się różne formy rehabilitacji. Wśród zabiegów fizykalnych wymienia się laseroterapię, pole magnetyczne, krioterapię, ultradźwięki, jonoforezę czy kąpiele siarkowe. Możliwość ich zastosowania zależy oczywiście od rodzaju schorzenia oraz aktualnego przebiegu. Fizjoterapia w przypadku takich dolegliwości oferuje także: masaż, terapię powięziową, ćwiczenia izometryczne, ogólnokondycyjne czy kinesiotaping.

Bardzo duży nacisk kładzie się na wprowadzanie aktywności fizycznej, dostosowanej do kondycji i możliwości danego pacjenta. Poleca się pływanie, chodzenie z kijkami czy po prostu długie spacery. Samodzielnie w domu można wykonywać kąpiele w wodzie z solą Epsom, kąpiele solankowe, okłady z borowiny. Redukcja masy ciała, systematyczne nawadnianie będą sprzyjały utrzymaniu dobrej kondycji ciała.