Badanie ginekologiczne – kiedy się je wykonuje i jak się do niego przygotować?

Badanie ginekologiczne jest kluczowym elementem wizyty u lekarza ginekologa i składa się z kilku etapów. W zależności od jego wyniku i sytuacji klinicznej może zostać rozszerzone o dodatkowe, bardziej dokładnie badania w celu zweryfikowania konkretnego rozpoznania. 

Idealnie, jeśli jedynymi przyczynami wizyt ginekologicznych byłyby profilaktyka oraz diagnostyka zdrowej, zaplanowanej ciąży. Rutynowa kontrola powinna odbywać się raz do roku, chyba że pojawią się dodatkowe wskazania do jej szybszego przeprowadzenia. Niestety dość często zdarza się, że przyczynami zgłoszenia się do lekarza są uporczywe dolegliwości odczuwane przez kobietę.

Wśród zaledwie części wskazań z którymi pacjentka powinna zgłosić się do ginekologa wyróżniamy:

• świąd i pieczenie sromu, dolegliwości bólowe,
• upławy, 
• nieregularne miesiączki, krwawienia pomiędzy miesiączkami, 
• krwawienie po menopauzie, 
• bardzo obfite, krwotoczne miesiączki, 
• bardzo skąpe miesiączki,
• bolesne miesiączki, pomimo stosowanie leków przeciwbólowych,
• dolegliwości bólowe w trakcie współżycia, 
• dolegliwości związane z menopauzą, 
• wypadanie narządu rodnego,
• zmiana wyglądu okolicy sromu i krocza,
• problemy z zajściem w ciążę, zwłaszcza jeśli minął rok od rozpoczęcia starań,
• wystąpienie miesiączki przed 11. rokiem życia lub jej brak po 16. roku życia, 
• zbyt wczesne wystąpienie drugorzędowych cech płciowych, 
• niewyjaśniony ból w podbrzuszu (wymaga szerokiej diagnostyki różnicowej).

Badanie ginekologiczne – wywiad lekarski. O co może zapytać ginekolog?

Standardowa wizyta ginekologiczna zazwyczaj rozpoczyna się od wywiadu lekarskiego. Ma on formę zwykłej rozmowy, w trakcie której lekarz zbiera informacje o stanie zdrowia pacjentki.

Lekarz ginekolog, zwłaszcza na pierwszej wizycie, powinien zebrać szczegółowe informacje dotyczące zdrowia kobiety. Obejmują one pytania o towarzyszące, niepokojące dolegliwości (część z nich została już wspomniana powyżej), choroby współistniejące (np. nadciśnienie tętnicze, migrenowe bóle głowy), stosowanie antykoncepcji, długość i charakter miesiączek, przebyte ciąże oraz porody i związane z nimi powikłania, przebyte operacje i zabiegi ginekologiczne, ewentualne plany dotyczące kolejnej ciąży lub chęci jej zapobiegania. 

Badanie ginekologiczne wziernikiem i badanie dwuręczne

Kolejny krok stanowi przeprowadzenie badania ginekologicznego. W celu zasygnalizowania tej części wizyty lekarz prosi o przygotowanie się do badania. Często przy gabinetach są specjalnie przygotowane do tego dodatkowe, niewielkie pomieszczenia, gdzie pacjentka może spokojnie rozebrać się lub nawet podmyć przy wykorzystaniu bidetu. Coraz częściej dostępne są również jednorazowe „spódniczki” pozwalające na zachowanie komfortu w czasie badania. 

Badanie jest przeprowadzane na fotelu ginekologicznym w pozycji leżącej i rozpoczyna się od oceny zewnętrznych narządów płciowych. Trwa to chwilę i zwykle jest nawet niezauważalnym przez kobietę elementem badania. Następnie ginekolog przystępuje do założenia wziernika do pochwy. Obecnie są to prawie wyłącznie wzierniki plastikowe dostępne w różnych rozmiarach. Ich założenie, o ile pacjentka nie jest wyjątkowo spięta i zdenerwowana, nie powinno być bolesne. Pozwala na wzrokową ocenę ścian pochwy i części pochwowej szyjki macicy oraz na pobranie cytologii.

Kolejnym etapem jest badanie dwuręczne. Pozwala ono na palpacyjną ocenę narządów rodnych, ich ruchomości i ewentualnych nieprawidłowości. Podobnie jak poprzednie etapy, tutaj również pacjentka nie powinna odczuwać dolegliwości bólowych. 

Badanie ginekologiczne – USG transwaginalne

U kobiet współżyjących USG dopochwowe wykonywane jest przez pochwę i wówczas polega na wprowadzeniu podłużnej sondy, na którą lekarz nakłada jednorazową osłonkę oraz żel. Przed badaniem wskazane jest opróżnienie pęcherza, gdyż ułatwia to ocenę obrazu struktur. U kobiet niewspółżyjących u których nie ma możliwości wykonania USG przez pochwę możliwe jest wykonanie badania przez powłoki brzuszne. Wówczas konieczne jest wypełnienie pęcherza i dlatego przed badaniem lekarz powinien poinstruować pacjentkę o konieczności wypicia odpowiedniej ilości wody. 

Badanie ginekologiczne przez odbyt

Badanie ginekologiczne per rectum wykonuje się wówczas, gdy z jakichś względów badanie przez pochwę jest niemożliwe. Może to mieć miejsce w przypadku dziewczynek, nastolatek czy dziewic. Nie jest ono bolesne, ale pacjentka może odczuwać dyskomfort. 

Badanie ginekologiczne – wskazówki

Pamiętajmy, że w celu zgłoszenia się na wizytę ginekologiczną nie ma konieczności depilacji okolic intymnych, a obecność owłosienia nie będzie miała wpływu na prawidłowość przeprowadzonego badania. Szczególnym wyjątkiem są pewne zabiegi w obrębie krocza i sromu, ale wówczas o konieczności depilacji lekarz poinformuje z wyprzedzeniem. Co ważne, na wizytę można przyjść również z krwawieniem z dróg rodnych, chociaż wówczas nie będzie możliwe pobranie cytologii. 

Ponadto w kwestii higieny nie ma tutaj szczególnych zasad. Przed wizytą należy umyć się tak, jak na co dzień, bez irygacji pochwy. Nadmierna higiena może zafałszować badanie i być przyczyną częstszych infekcji intymnych. Pamiętajmy również, że przed samym badaniem wskazane jest opróżnienie pęcherza, a na 48 h przed pobraniem cytologii powinno odstąpić się od współżycia i wprowadzania środków dopochwowych, w tym globulek.