Haluksy – przyczyny, objawy, leczenie palucha koślawego. Ćwiczenia na haluksy

Haluksy, inaczej paluch koślawy, to schorzenie, którego objawem jest deformacja stopy polegająca na znacznym odchyleniu palucha na zewnątrz oraz jednoczesnym odchyleniu I kości śródstopia w kierunku wewnętrznej krawędzi stopy. Haluksy to nie tylko defekt kosmetyczny, ale również problem zdrowotny. Haluksy mogą powodować silny ból, ograniczenie ruchomości palców stopy, mogą się również przyczyniać do powstawania zmian zwyrodnieniowych w obrębie innych stawów kończyn dolnych. Jak leczy się haluksy?

1. Co to są haluksy?
2. Jakie są przyczyny haluksów?
3. Haluksy – objawy palucha koślawego
4. Jak leczyć haluksy?
5. Haluksy – fizjoterapia. Zabiegi na koślawy paluch
6. Haluksy – ćwiczenia na koślawy paluch
7. Jak zapobiegać haluksom?

Co to są haluksy?

Jak wyglądają haluksy? Haluks to zniekształcenie dużego palca u stopy w pierwszym stawie śródstopno–paliczkowym. Przypadłość ta zwana jest także paluchem koślawym lub też określa się ją z łac. hallux valgus. Widoczne jest wówczas charakterystyczne ustawienie w postaci wyraźnego uwypuklenia głowy I kości śródstopia w kierunku przyśrodkowym. 

Jakie są przyczyny haluksów?

Bardzo wiele osób cierpiących z powodu palucha koślawego zadaje sobie pytanie: od czego robią się haluksy? Tego rodzaju deformacja dotyczy zdecydowanie częściej kobiet niż mężczyzn. Może występować jedno- lub obustronnie. Przyczyny haluksów mogą być zarówno wrodzone, jak i nabyte. W gronie wymienianych czynników predysponujących do powstawania tej deformacji wymienia się: 

• choroby o podłożu reumatycznym, 
• złe nawyki ruchowe, 
• źle dobrane obuwie (zbyt wąska przednia część buta), 
• upośledzenie mechaniki aparatu mięśniowo–więzadłowo–stawowego. 

W sposób bardzo istotny na powstawanie haluksów na stopach wpływa osłabienie mięśnia strzałkowego długiego oraz wady kończyn dolnych, takie jak płaskostopie podłużne współistniejące częstokroć z płaskostopiem poprzecznym.

Haluksy – objawy palucha koślawego

Koślawe paluchy mogą generować wiele dolegliwości. Objawy haluksów to:

• ból haluksów, czyli dolegliwości przednio–przyśrodkowej części przodostopia (ból stopy),
• tkliwość palpacyjną,
• poranne uczucie zesztywnienia palców i/lub stopy,
• charakterystyczne młotkowate ustawienie palców 2–5,
• pojawiające się zgrubienia naskórka, odciski, naroślą, modzele,
• ograniczenie zakresu ruchomości palucha,
• zaburzenia przewodnictwa nerwowego w postaci drętwienia po stronie grzbietowej stopy,
• często objawy stanu zapalnego haluksa.

Bolące haluksy stanowią bardzo często olbrzymi problem w doborze obuwia, którego noszenie nie przysparzałoby bólu.

Jak leczyć haluksy?

Najlepszych efektów należy spodziewać się, podejmując działania terapeutyczne już wtedy, gdy obserwuje się początki opisanych zniekształceń. Leczenie koślawego palucha można podzielić na postępowanie zachowawcze i operacyjne. O tym, jak zakwalifikować pacjenta decyduje lekarz po przeprowadzeniu badań. 

Haluksy – korektory, separatory, kliny

Tego rodzaju sprzęt wykorzystywany do leczenia koślawego palucha ma za zadanie przede wszystkim korygowanie ustawienia dużego palca tak, aby przywrócić liniowość. Obecnie takie aparaty korygujące haluksy pozwalają na ruchomość i umożliwiają lokomocję, co pozwala z kolei na użytkowanie ich przez cały dzień. Korektory można stosować także w nocy. 

Separator polecany jest, kiedy obserwujemy początek haluksów. Pozwala na izolację bolesnych modzeli i nagniotów, umożliwia oddzielenie od siebie palców i jest bardzo wygodny. Popularne kliny międzypalcowe na haluksy posiadają podobne właściwości i są wykonane z elastycznych materiałów, które z łatwością można dopasować.

Haluksy – ortezy

Po zabiegach chirurgicznych usunięcia haluksów (po operacji haluksa) stosowane są specjalne buty ortopedyczne, które mają za zadanie odciążenie przodostopia oraz uniknięcie powikłań po operacji haluksów. Charakterystycznie wyprofilowana podeszwa, przyjazny materiał oraz właściwa konstrukcja umożliwiają szybką rekonwalescencję pozwalając na utrzymanie stopy we właściwym ustawieniu. 

Haluksy – plastry, maści

Jak leczyć haluksy bez operacji? Bardzo często w postępowaniu zachowawczym wykorzystuje się leki, w tym maści o działaniu przeciwzapalnym oraz przeciwbólowym. Wykorzystuje się także plastry ochronne na haluksy, ich specyficzna budowa (z otworem w środku) powoduje, że zmniejsza się tarcie oraz ból. Przez to poprawia się komfort podczas chodzenia. Sposobem przynoszącym ulgę przy haluksach mogą okazać się również iniekcje miejscowe z niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). 

Haluksy – operacja

Wskazania do operacyjnego leczenia objawów haluksa to przede wszystkim silny ból, który nie pozwala dobrać wygodnego obuwia. Silne zniekształcenie pozostałych palców oraz duży problem estetyczny również mogą być czynnikami, które będą kwalifikować do zabiegu. 

Usuwanie haluksów może się odbywać w dwojaki sposób. W sytuacji niewielkich zmian procedura chirurgiczna obejmuje tkanki miękkie oraz niewielką resekcję przerośniętej tkanki kostnej. W stanach bardziej zaawansowanych jedną z możliwości jest osteotomia metodą Scarf. Polega to na większej ingerencji w strukturę kości i końcowo zespoleniu tkanki za pomocą śrub. Wówczas krzywy paluch zostaje skorygowany. 

Przeczytaj więcej na temat metod i przebiegu operacji haluksów.

Haluksy – fizjoterapia. Zabiegi na koślawy paluch

Poza leczeniem inwazyjnym istnieją jeszcze możliwości postępowania zachowawczego. Stosuje się tutaj zabiegi fizykalne, takie jak: magnetoterapia, fala uderzeniowa, fonoforeza, krioterapia. Tkankowo opracowuje się nie tylko stopę, ale również podudzie. Z powodzeniem wykorzystuje się techniki terapii manualnej, terapię powięziową, suche igłowanie czy aplikacje Kinesiology Taping (kinesiotaping). Taki rodzaj postępowania to sposób na leczenie nieoperacyjne haluksów. 

Haluksy – ćwiczenia na koślawy paluch

Jak uniknąć lub zmniejszyć haluksy? Bardzo pomocne mogą okazać się ćwiczenia, które można wykonać samodzielnie w domu. Przykłady:

ĆWICZENIE NR 1

• W pozycji siedzącej stopy ustawiamy na podłodze. Następnie chwytamy za paluch i spychamy go w kierunku przyśrodkowym, tak, aby poprawić liniowość.
• W takim położeniu chwytamy go ponownie i unosimy do góry przytrzymując palcami u rąk przez 30 sekund.
• Powtarzamy 3–5 razy.

ĆWICZENIE NR 2

• W tej samej pozycji (stopy ustawiamy na podłodze) przykładamy opór od strony przyśrodkowej palucha. Można to zrobić ręką lub np. ustawiając stopę przy ścianie.
• Następnie naciskamy dużym palcem w kierunku przyśrodkowym i utrzymujemy napięcie 3–5 sekund.
• Ćwiczenie powtarzamy 5–7 razy w 4 seriach.

ĆWICZENIE NR 3

• W pozycji stojącej próbujemy równomiernie obciążyć 3 punkty podporu w stopie – pod dużym palcem, pod małym palcem i pod piętą.
• Należy starać się tak docisnąć stopę do podłoża, aby nacisk był równomierny we wspomnianych punktach podporu.
• Docisk utrzymujemy przez 10–15 sekund i ćwiczenie robimy w 4 seriach po 5 powtórzeń.

Jak zapobiegać haluksom?

Ból haluksa, haluks małego palca czy haluksy u dzieci to częsty defekt nie tylko upośledzający lokomocję, ale także problem estetyczny. Bardzo ważne jest wpływanie na zmniejszanie występowania czynników ryzyka. Mowa tutaj o utrzymywaniu prawidłowej wagi ciała, doborze właściwego obuwia, rozsądnym planowaniu obciążeń treningowych. Istotne jest także, aby poddawać korekcji wady postawy ciała oraz schorzenia, takie jak reumatyzm. 

Co na bolące haluksy? Wśród domowych sposobów na takie dolegliwości można wyróżnić kompresy wykorzystujące ocet jabłkowy, który posiada właściwości zmiękczające. Ulgę może przynieść 20 minutowa kąpiel stóp w ciepłej wodzie z sodą lub solą Epson. Czy można cofnąć haluksy? Na pewno można złagodzić towarzyszące im objawy. Sprawdzonym domowym sposobem są zioła, a właściwie masaż z wykorzystaniem lawendy i eukaliptusa. Co jeszcze na haluksy? Dobry rezultat może przynieść zastosowanie okładów z rozmarynu. Pomoże to złagodzić stan zapalny. Zawsze warto udać się do lekarza specjalisty i zaczerpnąć też zindywidualizowanej porady.