Operacja haluksów – wskazania, przeciwwskazania, przebieg zabiegu. Metody i rekonwalescencja po operacji haluksa

Operacja haluksów – czym w ogóle są haluksy? 

Haluksy to rodzaj często występującej deformacji stopy dotyczącej palucha. Duży palec ustawia się w pozycji, która powoduje jego przesunięcie w kierunku zewnętrznej krawędzi stopy, co prowokuje przeciążenia w obrębie stawu śródstopno–paliczkowego. To z kolei może być przyczyną, takich stanów, jak zapalenie stawów palucha. Koślawość dużego palca generuje często dolegliwości w postaci bólu stopy oraz opuchlizny.

Operacja haluksów – wskazania

Kiedy wykonuje się operację na haluksy? Operację haluksa przeprowadza się w sytuacji, kiedy wspomniana dolegliwość nie poddaje się postępowaniu zachowawczemu – gdy zmiany są zaawansowane, szybko postępują i powodują znaczny dyskomfort. Pod uwagę brane są także kryteria związane z wiekiem, rodzajem wykonywanej pracy czy oczekiwaniami chorego, co do rezultatów takiej procedury. O tym, jaka technika zostanie zastosowana podczas operacji haluksów decyduje lekarz, uwzględniając wszystkie wymienione wcześniej kryteria i wskazania do przeprowadzenia zabiegu. 

Haluksy – operacja. Przebieg zabiegu usunięcia haluksa 

Przed przystąpieniem do zabiegu na haluksy należy wykonać szereg badań, które pozwolą ocenić ewentualne ryzyko przeprowadzenia operacji oraz pomogą w doborze metody korekcyjnej, są to m.in. morfologia krwi, poziom glukozy i elektrolitów, APTT (czas kaolinowo–kefalinowy), EKG. Następnie lekarz anestezjolog decyduje, na podstawie przeprowadzonego wywiadu oraz wyników badań, o tym, jakie znieczulenie zostanie zastosowane. 

Bardzo ważna w leczeniu operacyjnym haluksów jest wizyta u fizjoterapeuty jeszcze przed zabiegiem. Pozwoli to przygotować się do wdrożenia niezbędnych zaleceń w okresie pooperacyjnym, kiedy ważne jest, aby stworzyć warunki do sprzyjające procesowi gojenia i regeneracji. Chodzi tutaj m.in. o pomoc w doborze obuwia (but po operacji haluksa), naukę chodu o kulach i wykonywania właściwych ćwiczeń po operacji haluksa. 

Operacja na haluksy trwa zwykle około 1 godziny. Po usunięciu deformacji dokonuje się stabilizacji korekcji, wykorzystując np. druty Kirschnera lub inne mniejsze elementy, takie jak płytki i śruby. 

Haluksy – metody operacji 

Istnieje kilka metod chirurgicznego leczenia haluksów, stosuje się zabiegi na tkankach miękkich – w przypadku umiarkowanych zniekształceń (zazwyczaj połączone jednak z osteotomią) oraz operacje obejmujące znaczną korekcję kości – gdy mamy do czynienia z ciężkimi deformacjami. Anatomiczne usytuowanie deformacji oraz szereg kryteriów indywidualnych to czynniki współdecydujące o zastosowanym rodzaju korekcji. 

Operacja haluksów – korekcja torebki stawowej i ścięgien 

Korekcja torebki stawowej i ścięgien jest zabiegiem wspomagającym metodę główną. Obejmuje zazwyczaj poluzowanie więzadeł oraz nacięcie i skrócenie torebki stawowej po stronie przyśrodkowej, co poprawia efekt wizualny i wpływa korzystnie na biomechanikę stopy. 

Operacja haluksów – osteotomia Chevrona 

Operacja haluksa metodą Chevrona to oteotomia pierwszej kości śródstopia. Jest ona odpowiednia w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z umiarkowanymi deformacjami palucha. W jej przebiegu dokonuje się wycięcia klina w kształcie litery „V” z obszaru głowy I kości śródstopia. Samą strukturę głowy wysuwa się na zewnątrz i dokonuje stabilizacji za pomocą tytanowej śruby. Dokonuje się także modyfikacji w obrębie torebki stawowej tak, aby ułatwić orientację dużego palca.

Operacja haluksów – metoda Scarf 

Metoda Scarf to także osteotomia pierwszej kości śródstopia, jest ona sposobem na haluksy stosowanym w przypadku umiarkowanych i ciężkich deformacji. Głowa I kości śródstopia jest nacinana w kształt litery „Z”. Następnie zabezpiecza się korekcję za pomocą małych śrub i dokonuje się także zabiegu na tkankach miękkich. 

Operacja haluksów– metoda Ludloff 

Jest wykorzystywana w przypadku umiarkowanych i ciężkich deformacji stopy. Polega na wykonaniu skośnego nacięcia, umożliwiającego odsłonięcie pierwszej kości śródstopia (po nacięciu kość zostaje zabezpieczona śrubą). Potem następuje manewr obrotu struktury kostnej i końcowe dokręcenie śruby oraz stabilizacja z wykorzystaniem dodatkowych elementów. Zabieg na tkankach miękkich obejmuje więzadła zewnętrzne oraz torebkę stawową. 

Operacja haluksów – osteotomia klinowa i półkulista 

Jest to metoda polegająca na wycięciu klina kostnego. Następnie dokonuje się jego repozycji i zespolenia lub też całkowicie się go usuwa. Ostatecznie rezultatem ma być wyraźna korekcja zniekształcenia.

Operacja haluksów podlega refundacji przez NFZ. Należy jednak pamiętać, że okres oczekiwania na taki zabieg jest stosunkowo długi. Wobec tego faktu, wiele osób decyduje się na przeprowadzenie korekcji w warunkach komercyjnych. Cena operacji haluksa jest zróżnicowana. Zazwyczaj jest to jednak kilka tysięcy złotych. 

Operacja haluksów – jak dbać o stopę po operacji haluksa? Rekonwalescencja po operacji haluksów 

Po operacji haluksa należy stosować się do wszystkich zaleceń lekarskich. Pacjent pozostaje na zwolnieniu lekarskim (po operacji haluksa L4 może obejmować okres nawet kilku tygodni), zdjęcie szwów następuje po blisko miesiącu. Do czasu całkowitego wygojenia rany należy unikać kontaktu z wodą, gdyż grozi to infekcją (podczas kąpieli stopę należy okrywać wodoszczelnym materiałem). Odzyskanie pełnej sprawności następuje w przeciągu 2–3 miesięcy od operacji. Do tego czasu bardzo ważne jest utrzymywanie palucha w określonej pozycji ułatwiającej gojenie i umożliwiającej zrost kostny.

Operacja haluksów – powikłania 

Bezwzględnie należy przestrzegać przeciwwskazań do operacji haluksa, w przeciwnym razie mogą pojawić się komplikacje. Czasem jednak, mimo właściwego zakwalifikowania do zabiegu, nie udaje się ustrzec powikłań – najczęstsze to: infekcje rany pooperacyjnej, rwący ból po operacji haluksów, sztywność palucha, znaczny obrzęk, nawrót deformacji, uszkodzenie struktury włókien nerwowych podczas zabiegu. 

Haluksy – operacja. Ćwiczenia po operacji haluksa 

Rehabilitacja po operacji haluksa rozpoczyna się jeszcze podczas pobytu w szpitalu. Terapeuta uczy pacjenta chodzenia w częściowym odciążeniu oraz informuje o tym, jak należy postępować w domu.

W początkowym okresie po operacji kładzie się nacisk na profilaktykę przeciwobrzękową i przeciwzakrzepową. Stosuje się pozycje ułożeniowe operowanej kończyny oraz łagodne ćwiczenia. Nieco później fizjoterapeuta wdraża techniki miękkotkankowe oraz aktywności mobilizujące tkanki i stawy w obrębie stopy.

Przykładowy zestaw ćwiczeń wykorzystywanych w pooperacyjnym leczeniu haluksów to: 

1. Pozycja: siedzenie na krześle, stopy płasko na podłodze. Ruch polega na powolnym zginaniu palców u stopy, przesuwając je po podłożu. Ćwiczenie wykonujemy przez 4–5 minut. 
2. Pozycja: taka sama, jak w ćwiczeniu poprzednim. Ruch polega na powolnym prostowaniu palców u stopy, kierując je w stronę sufitu. Ćwiczenie wykonujemy przez 4–5 minut. 
3. Pozycja: taka sama, jak w ćwiczeniu poprzednim. Ruch polega na powolnym wspinaniu się na palce, bez obciążania stopy ciężarem własnego ciała. Ćwiczenie wykonujemy przez 3–4 minuty. 
4. Pozycja: siedzenie na krześle, kończyna dolna poddawana ćwiczeniom lekko uniesiona nad podłoże. Ruch polega na powolnym wykonywaniu zgięcia podeszwowego i grzbietowego zgodnie z fizjologicznym zakresem ruchomości. Ćwiczenie wykonujemy przez 4–5 minut. 

Haluksy – domowe sposoby 

Domowe sposoby na haluksy to naturalne metody, które można zastosować w oczekiwaniu na zabieg chirurgiczny. Przed ich wdrożeniem warto skonsultować to jednak ze specjalistą. Wśród takich środków wymienia się m.in.: okłady z naparu z liści laurowych bądź z jodyny i aspiryny, a także noszenie wkładek i aparatów korekcyjnych. Pozwala to na niwelowanie bólu i obrzęków.