Dieta w stwardnieniu rozsianym – żywienie chorego na SM

Stwardnienie rozsiane (SM, sclerosis multiplex) to przewlekła choroba autoimmunologiczna ośrodkowego układu nerwowego. Na jej rozwój wpływają głównie czynniki środowiskowe oraz genetyczne, ale sugeruje się, że jej przebieg może zależeć od sposobu odżywiania się. Jaka jest rola diety w stwardnieniu rozsianym? O jakie składniki warto szczególnie zadbać, a których zdecydowanie unikać? Sprawdźmy! 

Rola diety przy SM (stwardnieniu rozsianym) 

Stwardnienie rozsiane definiowane jest jako stan zapalny występujący w ośrodkowym układzie nerwowym, z współistniejącą utratą otoczki mielinowej i zaburzeniami neurologicznymi spowodowanymi nieprawidłowościami w przewodzeniu impulsów. Sugeruje się, że sytuacja ta związana jest także ze spadkiem odporności w tej grupie pacjentów. 

Według szacunków Międzynarodowej Federacji Towarzystw Stwardnienia Rozsianego (The Multiple Sclerosis International Federation - MSIF), na świecie żyje obecnie ponad 2,3 miliona ludzi cierpiących na tę chorobę. Najczęściej SM rozpoznaje się u kobiet, pomiędzy 20. a 40. rokiem życia, chociaż sam początek choroby może zaznaczyć się dużo wcześniej. Do charakterystycznych objawów stwardnienia rozsianego zalicza się: zaburzenia mowy i wzroku, problem z utrzymaniem równowagi, spastyczność mięśni, uczucie zmęczenia oraz zmiany w odbiorze bodźców.  

Co powinno znaleźć się w diecie chorego na SM? 

Dieta osób ze stwardnieniem rozsianym powinna przede wszystkim dostarczać wszystkich niezbędnych składników mineralnych i być prawidłowo zbilansowana w odniesieniu do płci, wieku, chorób współtowarzyszących oraz indywidualnej tolerancji pokarmów. Wśród najważniejszych zaleceń można wymienić: 

1. Dbałość o prawidłową podaż witaminy D. Wzmacnia ona układ odpornościowy organizmu oraz wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i kostnego. Badacze sugerują także, iż prawidłowa podaż witaminy D może łagodzić przebieg SM. Źródłem witaminy D są: ryby morskie (łosoś, dorsz), owoce morza, tran, niewielkie ilości w przetworach mlecznych. W sezonie wiosenno-letnim należy zadbać o wystarczającą ekspozycję skóry na promieniowanie słoneczne, a w okresie jesienno-zimowym włączyć suplementację witaminy D zgodnie z rekomendacjami lekarza bądź farmaceuty.  
2. Spożywanie produktów bogatych w kwasy omega-3 (EPA i DHA). Wpływają one na m.in. poprawę funkcjonowania układu nerwowego, a dzięki temu (prawdopodobnie) łagodząco w objawach stwardnienia rozsianego. W dużych ilościach znajdziemy je w rybach (makrela, łosoś atlantycki, śledź, halibut, szprot), owocach morza (krewetki, ostrygi, małże) czy w olejach (lniany, rzepakowy, słonecznikowy, oliwa z oliwek). 
3. Dbałość o odpowiednią podaż witaminy B₁₂. Znajdziemy ją w m.in. produktach pochodzenia zwierzęcego (drób, mięso królika, świeży śledź) oraz w niewielkich ilościach w świeżym mleku i jego przetworach. Zbyt niska podaż tej witaminy może objawiać się ataksją, zaburzeniami psychotycznymi oraz neuropatią.  
4. Włączenie do diety produktów będących źródłem folianów. Ich obecność w diecie jest niezbędna do syntezy DNA oraz właściwego funkcjonowania układu nerwowego. Zawierają je m.in. intensywnie zielone warzywa (szpinak, brokuły, szparagi, sałata, kapusta włoska), produkty zbożowe z pełnego ziarna, owoce (banany, pomarańcze) oraz nasiona roślin strączkowych (soczewica, ciecierzyca, fasola, bób).  
5. Dbałość o odpowiednią podaż witamin antyoksydacyjnych, do których należą witaminy A, C oraz E. W dużych ilościach znajdziemy je w warzywach (natka pietruszki, papryka czerwona, brukselka, szpinak, kalafior, kapusta) oraz owocach (czarne porzeczki, borówki, truskawki, poziomki, nektarynki czy awokado). 

Czego powinni unikać chorzy na stwardnienie rozsiane? 

Wielu badaczy uważa, że dieta może mieć wpływ na przebieg stwardnienia rozsianego. Przykładowo, zwraca się uwagę na korzystne oddziaływanie menu z ograniczoną podażą nasyconych kwasów tłuszczowych znajdujących się głównie w tłustych produktach pochodzenia zwierzęcego (tłuste mięso, mleko, masło czy sery), rezygnacji z jedzenia przetworzonego (typu fast-food, instant), produktów obfitujących w cukry proste (wypieki cukiernicze, ciastka, ciasteczka, słodycze), słone przekąski oraz wszelkiego rodzaju słodkie, gazowane napoje czy soki. Oprócz oczywistego, pozytywnego wpływu takiego żywienia na parametry gospodarki lipidowej organizmu, korzyścią dodatkową jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia przewlekłego stanu zapalnego. 

Przykładowy jadłospis w diecie chorych na SM 

Śniadanie: kanapki z chleba żytniego z hummusem, orzeszkami pinii, oliwą z oliwek i kolendrą. 

II śniadanie: zielone smoothie z selerem naciowym, jarmużem, pomarańczą, świeżym ananasem i cytryną. 

Obiad: curry z zielonymi warzywami, odrobiną mleczka kokosowego i dorszem. 

Podwieczorek: sałatka z pieczonej papryki czerwonej i zielonej, rukoli, sera feta, nasion słonecznika z przyprawami i oliwą z oliwek oraz z natką pietruszki. 

Kolacja: pieczone, pokrojone krążki z cukinii posmarowane sosem pomidorowym z czosnkiem i ziołami prowansalskimi oraz posypane serem mozzarella, podawane z mixem sałat.