Ból kostki – o czym świadczy i jak sobie radzić z bólem stawu skokowego?

Ból kostki – przyczyny 

Dolegliwości bólowe stopy oraz stawu skokowego są obecnie dość częstym problemem wśród pacjentów. Negatywny wpływ na jakość życia zmusza do szukania skutecznej drogi postępowania leczniczego. Przyczyny dolegliwości bólu kostek można podzielić na takie, które:

• są wynikiem urazu tej okolicy,
• są związane z dysfunkcjami odleglejszych obszarów narządu ruchu,
• mogą współtowarzyszyć istniejącym schorzeniom.

Ból stawu skokowego bez urazu 

Dolegliwości w okolicy kostki pojawiające się bez uchwytnej przyczyny zazwyczaj są związane z różnicą w długości kończyn dolnych, co może powodować przeciążenie stawu skokowego oraz nadwyrężenie kostki po jednej stronie. Dodatkowo wśród przyczyn bólu kostki bez urazu wymienia się dysbalans mięśniowy i dysfunkcje w stawach położonych proksymalnie w stosunku do stopy. Oznacza to, że boląca kostka może być wynikiem zmian zwyrodnieniowo–wytwórczych (zwyrodnieniowe bóle kostek) w obrębie stawu biodrowego czy kolanowego oraz innych dysfunkcji dotyczących tych stawów.

Równie dobrze przyczyną bólu w stawie skokowym, jeżeli nie doszło do kontuzji, może być reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), przewlekła niewydolność żylna, wady i zaburzenia liniowości stóp, takie jak stopy koślawe czy stopa wydrążona. Ostroga piętowa wywołana stanem zapalnym rozcięgna podeszwowego, martwica guza piętowego określana jako choroba Haglunda, czy też wady wrodzone i deformacje stóp również mogą inicjować dolegliwości. Podobnie jest w przypadku dny moczanowej w okresach zaostrzenia, otyłości oraz nerwiaka Mortona. Spuchnięta kostka bez urazu może z kolei oznaczać niewydolność krążeniową.

Ból stawu skokowego po urazie

Pierwsze skojarzenie związane z bólem kostki po upadku to najczęściej skręcenie lub zwichnięcie stawu skokowo–goleniowego, objawiające się opuchlizną (dochodzi wtedy do tzw. skręcenia inwersyjnego). Taka sytuacja ma miejsce np. wtedy, kiedy stopa ześlizguje się z krawężnika, a nie została jeszcze w pełni obciążona. Wówczas może zostać naruszona struktura więzadła skokowo–strzałkowego przedniego, więzadła piętowo–strzałkowego oraz, stosunkowo rzadko, więzadła skokowo–strzałkowego tylnego – jednym z objawów jest wtedy ból przy zginaniu stopy w stawie skokowym. 

Urazy kostki możemy podzielić na:

• stłuczenie kostki – występuje, gdy nie dochodzi do zmian w budowie kości, pojawia się wtedy ból stawu skokowego, opuchlizna i  nierzadko krwiak; ból kostki w przypadku stłuczenia może wystąpić po zewnętrznej bądź po wewnętrznej stronie kostki,
• skręcenie kostki – diagnozuje się je, gdy dochodzi do uszkodzenia tkanek miękkich – dokładniej więzadła (wyróżnia się trzy stopnie skręcenia stawu skokowego, zależnie od nasilenia uszkodzeń: naciągnięcie/uszkodzenie/zerwanie więzadła); skręcona kostka objawia się silnym bólem w okolicy kostki (a także całej stopy) oraz obrzękiem stawu,
• zwichnięcie kostki – występuje, gdy dochodzi do przemieszczenia kości, która wymaga nastawienia; objawia się silnym bólem w okolicach kostki nasilającym się przy każdej próbie poruszania kończyną,
• złamanie kostki – uszkodzenie struktury kości stopy (złamanie jednokostne, dwukostne lub trójkostne), objawy złamania stawu skokowego to silny ból, obrzęk, zniekształcenia kończyny w okolicach kostki, niemożność wykonania jakiegokolwiek ruchu stopą.

Najczęściej ból kostki pojawia się w wyniku: stłuczenia, złamania zmęczeniowego (złamania przeciążeniowego) kości śródstopia, które powoduje ból kostki przy bieganiu i po wysiłku, zerwania ścięgna Achillesa oraz otwartego i zamkniętego złamania kości śródstopia spowodowanego upadkami. W ostatnich latach obserwuje się także wzrost urazów stóp po wypadkach komunikacyjnych, które skutkują obrażeniami w postaci uszkodzenia więzadeł oraz złamań kości śródstopia. 

Ból stawu skokowego – diagnostyka

Podstawę w diagnostykę bóli kostek stanowi badanie fizykalne. Jeśli doszło do urazu stawu skokowego, obligatoryjnie sprawdza się obecność krwiaka oraz występowanie opuchlizny. Potem następuje palpacja po zewnętrznej i wewnętrznej stronie podudzia. Następnie bada się staw skokowy oraz stopę, sprawdzając tkliwość przy dotyku. W dalszej kolejności sprawdza się możliwości ruchowe poszczególnych stawów (staw skokowo–piętowy, goleniowo–skokowy, skokowy dolny oraz górny), polecając pacjentowi np. wykonanie zgięcia grzbietowego, podeszwowego oraz innych ruchów. Następnie protokół postępowania sugeruje sprawdzenie możliwości obciążania przez pacjenta stopy. Na koniec lekarz wykonuje określone testy kliniczne. Wśród nich wyróżnia się test szuflady przedniej, test Talar-Tilt, test rotacji zewnętrznej oraz Squeeze test. Bardzo istotna jest obecność ewentualnego krwiaka, opuchlizny, tkliwości palpacyjnej oraz wynik testu szuflady przedniej. 

Chcąc wykluczyć złamanie kostki, wykonuje się badanie rentgenowskie. Dobrą oznaką w wykluczeniu złamania stawu skokowego jest możliwość chodu. Celem dokładnego przeanalizowania stanu więzadeł (np. więzadła trójgraniastego, strzałkowo–skokowego, skokowo–piętowego) wykonuje się badanie USG stawu skokowego. Konieczność większej precyzji dyktuje wykorzystanie badań rezonansu magnetycznego oraz tomografii komputerowej.

Ból kostki – leczenie

Uszkodzenie aparatu stabilizującego staw skokowy wymaga:

• zastosowania unieruchomienia, 
• postępowania usprawniającego ,
• lub leczenia inwazyjnego w postaci operacji (zdecydowanie rzadziej). 

W celu umożliwienia regeneracji, stworzenia optymalnych warunków gojenia i przywrócenia relacji anatomicznych, stosuje się zaopatrzenie ortopedyczne w postaci dopasowanych stabilizatorów. W tym okresie zaleca się także postępowanie zgodnie z protokołem RICE (rest, ice, compression, elevation), czyli zestawem kilku działań mających za zadanie skrócić okres powrotu do pełnej sprawności. Oznacza to, że należy odpoczywać, odciążając tym samym kończynę, w razie potrzeby schładzać kostkę, uciskać ją, oraz utrzymywać przez odpowiedni czas powyżej poziomu ciała, aby zmniejszyć opuchliznę – na tym polega leczenie domowe bólu kostki. Okres powrotu do pełnej sprawności trwa zwykle około 8 tygodni. 

Ból w kostce (ból stawu skokowego) może wymagać zastosowania farmakologicznych środków przeciwbólowych. Oprócz preparatów działających analgetycznie, bardzo przydatna w walce z bólem kostki może okazać się rehabilitacja. Fizjoterapeuta może zarekomendować zabiegi przyśpieszające regenerację uszkodzonych struktur, redukujące opuchliznę i mające działanie znoszące ból. Wymienia się tutaj przede wszystkim ekspozycję na zmienne pole magnetyczne – magnetoterapia, czy też laseroterapia. 

Zabiegi kinezyterapeutyczne wykorzystywane w terapii bólu stawu skokowego to  natomiast suche igłowanie, masaż, terapia powięziowa czy różnego rodzaju terapia manualna. Jeśli jest to możliwe, warto pomyśleć o aplikacji z wykorzystaniem Kinesiology Tapingu (kinesiotaping). Często pomaga to zredukować obrzęk, zmniejszyć ból, poprawić propricepcję, a tym samym poprawić stabilizację stawu. Dobry rezultat przynoszą także maści na skręcenie stawu skokowego. Kolejny etap to ćwiczenia, a także dobór właściwego obuwia do biegania. 

Ból stawu skokowego – ćwiczenia na bolącą kostkę

Ćwiczenia na ból kostki mają na celu przywrócenie właściwego zakresu ruchomości oraz stabilizacji. Przykładem może być wykonywanie ruchów stopą w taki sposób, jakbyśmy chcieli odwzorować po kolei wszystkie litery z alfabetu. W tym celu należy przyjąć pozycję siedzącą, rękami stabilnie oprzeć się z boku i unieść wyprostowaną w stawie kolanowym kończynę. Ruchy „pisania” liter wykonujemy w powietrzu, używając tylko stopy, ćwiczenie wykonujemy jednokrotnie. Aby poprawić stabilizację, można wykorzystać stanie na jednej nodze. Pozycję należy utrzymać około 30 sekund i wykonać kilka powtórzeń. Jako ostatni przykład może posłużyć ćwiczenie, które polega na dociskaniu bocznej krawędzi stopy do ściany. W tym celu należy ustawić się bokiem, wykonać niewielkie odwiedzenie w stawie biodrowym i ustawić stopę w taki sposób, aby cała jej boczna krawędź przylegała dobrze do powierzchni ściany. Następnie należy wykonać wspomniane dociskanie przez 30–40 sekund. Wykonujemy kilka powtórzeń w 3–4 seriach, wpływając tym samym na stabilizację stawu skokowego. 

Aby odpowiednio dobrać ćwiczenia i wiedzieć, jak leczyć ból kostek (stawów skokowych) i kości skokowej konieczna jest konsultacja ze specjalistą. Wynika to z faktu, że innego postępowania może wymagać piekący ból kostki, innego ból kostki przy chodzeniu, a jeszcze odmiennego płyn w stawie skokowym.