Szyjka macicy w ciąży – przyczyny i postępowanie w przypadku skracającej się szyjki macicy
Łukasz Stelmaszczyk

Szyjka macicy w ciąży – przyczyny i postępowanie w przypadku skracającej się szyjki macicy

Podczas badania ultrasonograficznego w II trymestrze ciąży lub na początku III trymestru zdarza się wykrycie tzw. niewydolności cieśniowo-szyjkowej, czyli niewydolności szyjki macicy. Na czym polega to powikłanie, dlaczego jest groźne i jak się je leczy? 

Jak zmienia się szyjka macicy w ciąży? 

W organizmie kobiety podczas ciąży zachodzi wiele zmian. Dotyczą one głównie układu rozrodczego, ale do istotnych adaptacji dochodzi również w układzie sercowo-naczyniowym, oddechowym, pokarmowym, hemostatycznym, moczowym, endokrynnym oraz w narządzie ruchu. Do zmian w układzie rozrodczym zaliczamy oczywiście zmianę wielkości macicy, która spektakularnie zmienia swój kształt i wielkość (z macicy ważącej około 70 g przed ciążą do około 1000 g w terminie porodu). W jajnikach nie dojrzewają pęcherzyki i zahamowana jest owulacja. Znacząco zmienia się również szyjka macicy. W pierwszym trymestrze pod wpływem hormonów (głównie progesteronu) staje się ona elastyczna i rozpulchniona. We wziernikach lekarz obserwuje zasinienie szyjki. Obecne w szyjce gruczoły znacznie się powiększają i mogą zajmować znaczą powierzchnię części pochwowej szyjki macicy. Zmianie ulega też charakter śluzu szyjkowego – staje się bardziej gęsty i tworzy tzw. czop śluzowy, który zamyka ujście szyjki i stanowi barierę przed zakażeniami wstępującymi. Czop ten wydalany jest zazwyczaj dopiero w okresie okołoporodowym – może wtedy występować plamienie z dróg rodnych.  

Szyjka macicy w ciąży – niewydolność szyjki 

Niewydolność szyjki, w terminologii medycznej zwana niewydolnością cieśniowo-szyjkową, to skracanie i rozwieranie się szyjki, którym nie towarzyszy ból, skurcze macicy, krwawienie ani pęknięcie pęcherza płodowego. 

Zazwyczaj niewydolność szyjki macicy pojawia się w II trymestrze lub na początku III trymestru. Jest ona diagnozowana podczas rutynowego badania ginekologicznego, w którym położnik ocenia długość, położenie i twardość szyjki oraz ewentualne rozwarcie kanału szyjki. Przy wystąpieniu jakichkolwiek wątpliwości wykonuje się przezpochwowe badanie ultrasonograficzne, podczas którego ginekolog ocenia szyjkę. Badanie polega na pomiarze długości i kształtu kanału szyjki macicy, ocenie kształtu i szerokości ujścia wewnętrznego oraz pomiarze ewentualnego wpuklenia się pęcherza płodowego.  

Za patologię uważa się długość szyjki mniejszą niż 25 mm. Ocena długości szyjki w USG jest dosyć subiektywna i często dwóch różnych ultrasonografistów może uzyskać odmienne wyniki. Obiektywną metodą jest elastografia ultrasonograficzna, podczas której mierzy się stopień ugięcia tkanek podczas oscylacyjnego uciskania szyjki.  

Należy dodać, że ocena ultrasonograficzna szyjki macicy powinna być wykonywana podczas badania „połówkowego” między 18. a 22. tygodniem ciąży oraz w trakcie ultrasonograficznego badania III trymestru – między 28. a 32. tygodniem ciąży. 

Polecane dla Ciebie

Przyczyny skracania szyjki macicy w ciąży 

Niewydolność cieśniowo-szyjkowa może mieć charakter wrodzony bądź nabyty. Czynniki ryzyka w przypadku charakteru nabytego to wszelkiego rodzaju zabiegi na szyjce: od rozszerzania szyjki podczas zabiegu łyżeczkowania (np. po poronieniu lub w celu diagnostyki narządu rodnego), po amputacje fragmentów szyjki i kanału (np. ze względu na stany przednowotworowe wykryte w badaniach histopatologicznych). Jako inne czynniki ryzyka wymienia się niedobór elastyny i kolagenu, ciążę mnogą i wady rozwojowe macicy. Nieleczone infekcje układu moczowego oraz infekcje pochwy również mogą być przyczyną skracania się szyjki macicy. Jeżeli w poprzedniej ciąży doszło do niewydolności szyjki, porodu przedwczesnego, poronienia w II trymestrze, przedwczesnego odpłynięcia wód płodowych, porodu kleszczowego, rozległego pęknięcia szyjki podczas porodu, mogą pojawić się problemy z przedwczesnym skracaniem się szyjki w kolejnych ciążach. 

Zalecenia przy niewydolności szyjki macicy 

Postępowanie w przypadku skracającej się szyjki może mieć charakter zarówno profilaktyczny, jak i leczniczy. Obejmuje ono metody chirurgiczne, mechaniczne oraz i farmakologiczne.  

Do metod chirurgicznych zaliczamy założenie szwu ratunkowego na szyjkę macicy. Taką operację można wykonać poprzez dostęp pochwowy lub brzuszny (zarówno tradycyjny, jak i laparoskopowy). Przezpochwowo zakładany jest szew sposobem McDonalda lub Shirodkara. Obrazowo wszystkie te metody są do siebie podobne – polegają na założeniu szwu przechodzącego przez szyjkę macicy, który powoduje jej zamknięcie i wzmocnienie tak, aby nie skracała się i nie otwierała się bardziej.  

Zabiegi chirurgiczne wiążą się, niestety, z ryzykiem wystąpienia powikłań, takich jak: przedwczesne wypłynięcie wód płodowych, zakażenie wewnątrzmaciczne, uraz szyjki, krwawienie z dróg rodnych czy przetoki pęcherzowo-pochwowe. Operacje należy przeprowadzać na bloku operacyjnym. Założenie szwu można rozważyć do 24. tygodnia ciąży, jeśli spełnione są wymagane kryteria, które w badaniu określa lekarz ginekolog-położnik. 

Metoda mechaniczna polega na założeniu na szyjkę macicy specjalnego krążka zwanego pessarium kołnierzowym – potocznie pessarem. Pessar zazwyczaj jest wykonany z sylikonu i dobierany rozmiarem do szyjki macicy (występuje w trzech rozmiarach). W badaniach porównujących metody chirurgiczne i mechaniczne nie stwierdzono istotnych różnic w skuteczności, choć należy pamiętać, że wybór metody należy do lekarza. 

Metody farmakologiczne leczenia skracającej się szyki to terapia tokolityczna, hormonalna i przeciwzapalna. Leki tokolityczne to leki znoszące bądź zmniejszające czynność skurczową macicy. Terapia hormonalna polega na podawaniu progesteronu drogą dopochwową lub doustną. Progesteron pozwala na utrzymanie szyjki na danym poziomie, ale nie powoduje jej wydłużenia. Mechanizm działania leków zawierających progesteron nie został do końca poznany.  

Ponadto zaleca się ograniczenie aktywności fizycznej, a w skrajnych przypadkach nawet leżenie aż do zakończenia ciąży. Zalecane jest podanie steroidów mających na celu przyspieszenie dojrzewania płuc płodu oraz neuroprotekcję ośrodkowego układu nerwowego dziecka. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • In vitro – na czym polega? Przebieg, skuteczność, koszt

    Zgodnie ze stanowiskiem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) problemy z płodnością ma ok. 12% populacji. Szacuje się, że w Polsce dotyczy to aż 20% osób w wieku reprodukcyjnym. Nadzieję na posiadanie potomstwa daje jednak metoda in vitro, która w dużej mierze jest finansowana z programów samorządowych.

  • Łysienie poporodowe – jak długo trwa wypadanie włosów po ciąży i jak sobie z nim radzić?

    Każda kobieta marzy o tym, aby jej włosy były piękne, gęste i lśniące. I właśnie w okresie ciąży włosy takie się stają — są mocniejsze i wyglądają zdrowiej niż przed ciążą. Niestety, ten stan nie będzie utrzymywał się długo, ponieważ włosy zaczynają wypadać zazwyczaj po porodzie. Mówi się wówczas, że doszło do łysienia poporodowego. Czy jest ono groźne? Co robić, gdy po ciąży nadmiernie wypadają włosy? Podpowiadamy.

  • USG genetyczne – kiedy wykonać? Ile kosztuje i co może pokazać?

    Badanie USG genetyczne jest w pełni bezpieczne zarówno dla dziecka, jak i dla kobiety ciężarnej. Jest ono jednym z najważniejszych badań wykonywanych w trakcie trwania ciąży. Podczas badania oceniana jest m.in. anatomia płodu oraz ryzyko aberracji chromosomowych. Jak wygląda obowiązkowe badanie prenatalne i ile kosztuje USG genetyczne?

  • Jakie zmiany hormonalne zachodzą w organizmie kobiety w trakcie ciąży?

    Burza hormonalna to potoczne określenie na wszelkiego rodzaju zmiany zachodzące w gospodarce gruczołów dokrewnych w trakcie trwania ciąży. Każdą kobietę ciężarną dotyczą te same wahania, niemniej towarzyszą im różne odczucia. Co dzieje się z organizmem kobiety w czasie ciąży? Jakie hormony działają na początku ciąży oraz co kortyzol ma wspólnego ze zmiennością nastroju?

  • Pierwsze objawy ciąży – po czym poznać, że doszło do zapłodnienia?

    Mdłości, zawroty głowy, tkliwość piersi? Czy te objawy świadczą o tym, że kobieta jest w ciąży? Owszem, mogą na to wskazywać, niemniej nie muszą. Specjaliści z zakresu ginekologii i położnictwa nie definiują jednoznacznie tzw. wczesnych i późnych objawów ciąży. Można jednak wyróżnić zarówno prawdopodobne, jak i pewne jej oznaki.

  • Kangurowanie – czym jest i jakie może przynieść korzyści?

    Budowanie więzi z dzieckiem można rozpocząć już od pierwszych minut, w których malec pojawi się na świecie. Proces, który odbywa się w kontakcie skóra do skóry, nazywa się kangurowaniem. Może być wykonywane przez mamę, ale także przez tatę noworodka. Jak się przygotować do kangurowania i jak długo można je praktykować?

  • Jakie są objawy niedoczynności tarczycy w ciąży? Czy można ją leczyć? Normy badań

    Niedoczynność tarczycy w ciąży może zwiększyć ryzyko związane z poronieniem, odklejeniem łożyska, niedokrwistością, nadciśnieniem ciążowym czy krwawieniem poporodowym. Wyjątkowo newralgiczny moment to ten, kiedy niedoczynność wystąpi w pierwszym trymestrze ciąży. Jak diagnozować i leczyć niedoczynność tarczycy u kobiety w ciąży, tak aby terapia była skuteczna i nie zaszkodziła dziecku?

  • Jak sobie radzić z alergią w ciąży?

    Co piąta kobieta w ciąży cierpi na alergię, zwłaszcza na alergiczny nieżyt nosa i astmę alergiczną. W czasie ciąży może pojawić się także alergiczne zapalenie spojówek, ostra pokrzywka, alergia pokarmowa, alergia na leki, a nawet anafilaksja. Jak zatem radzić sobie z alergią w ciąży? Jakie leki można stosować na alergię w ciąży? Czy w ciąży można robić testy alergiczne? I czy alergia w ciąży szkodzi dziecku?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij