Ręcę starszego, wychudzonego cżłowieka
Mateusz Burak

Sarkopenia – przyczyny, objawy, leczenie. Jak zapobiegać utracie masy mięśniowej u osób starszych?

Podeszły wiek stawia przed człowiekiem wiele wyzwań natury fizycznej  jednym z często spotykanych jest stan utraty masy mięśni, który określa się mianem sarkopenii. Kluczem do radzenia sobie z tym zaburzeniem jest przede wszystkim aktywność fizyczna.

Sarkopenia to stan, który charakteryzuje się utratą masy mięśni szkieletowych oraz ich funkcji. Mimo że jest to schorzenie dotyczące głównie osób w podeszłym wieku, to jej rozwój może być związany z chorobami, które występują nie tylko u takich pacjentów.

Sarkopenia – czym jest? Charakterystyka, objawy

Opisywana choroba mięśni jest mocno powiązana z niepełnosprawnością fizyczną. Wpływa na obniżenie jakości życia oraz upośledzenie wykonywania czynności codziennych, samoobsługi, czy ograniczenie partycypacji w dotychczasowym życiu społecznym. Do podstawowych objawów sarkopenii zalicza się osłabienie, utratę wytrzymałości, spadek wydolności organizmu, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia aktywności fizycznej i dalszej utraty masy mięśniowej.

Sarkopenia – przyczyny

Czynnikami predysponującymi do zmniejszania ilości tkanki mięśniowej jest między innymi wiek, płeć oraz poziom aktywności fizycznej. Warto zaznaczyć, że w przypadku występowania chorób nowotworowych, reumatoidalnego zapalenia stawów połączonych z procesem starzenia się następuje pewien niepokojący proces. Mowa tutaj o utracie beztłuszczowej masy ciała i niejako zastąpieniu jej dużą ilością tkanki tłuszczowej. Wówczas pomimo pozornie prawidłowej masy ciała, mamy do czynienia z dużym osłabieniem. Takie zjawisko jest określane mianem otyłości sarkopenicznej. Niedożywienie, wyniszczenie organizmu spowodowane zażywaniem leków oraz innych szkodliwych substancji jest określane jako kacheksja. Taki stan również podaje się jako potencjalnie sprzyjający spadkowi masy mięśniowej. Wśród przyczyn sarkopenii wymienia się także uwarunkowania genetyczne oraz etnograficzne.  

Sarkopenia pierwotna  

Tym terminem określa się utratę masy mięśniowej związaną z wiekiem. Taka diagnoza jest stawiana wówczas, gdy poza starzeniem się organizmu nie odnajduje się żadnej innej przyczyny choroby. 

Sarkopenia wtórna

Jest stwierdzana wówczas, gdy poza wiekiem istnieją jeszcze inne, potencjalnie sprzyjające czynniki. Wśród nich wymienia się spadek aktywności fizycznej, niedożywienie w wieku podeszłym, cukrzycę, niewydolność serca, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc oraz wiele innych schorzeń.

Wspólnie z sarkopenią pojawia się często kilka mocno skorelowanych z nią stanów. Mianowicie wyróżnia się także wspomnianą wcześniej kacheksję, zespół słabości, niedożywienie w wieku podeszłym oraz opisywaną otyłość sarkopeniczną. Owo niedożywienie stwierdza się na podstawie badań, dokonując pomiaru stężenia białek krwi – albumin oraz wskaźnika masy ciała. Zespół słabości jest terminem opisującym pogorszenie funkcjonowania narządów wewnętrznych, zmniejszenia odporności na działanie stresu oraz spadkiem możliwości pacjenta w wielu innych sferach  jak chociażby psychologicznej. Bardzo często prowadzi to do zwiększania zapadalności na choroby i przyczynia się do wzrostu liczby zgonów wśród osób starszych.  

Powiązane produkty

Sarkopenia – leczenie

Do podstawowych środków i metod leczenia sarkopenii, przywracania funkcji tkanki mięśniowej zalicza się m.in. ćwiczenia. Mowa tutaj w szczególności o treningu siłowym i oporowym. Poprzez takie działania należy spodziewać się poprawy parametrów, takich jak siła oraz wytrzymałość mięśni. Jedną z zalet takiego rodzaju postępowania jest nie tylko pozytywny wpływ na układ nerwowo-mięśniowy, ale także usprawnienie procesu przekształcania białka w energię, co niewątpliwie jest istotne w usuwaniu przyczyn zaniku mięśni.

Chociaż farmakoterapia nie jest obecnie preferowanym sposobem postępowania w przypadku tego schorzenia, to jednak w zastosowaniu są pewne leki. Są to m.in. suplementy testosteronu, suplementy hormonu wzrostu czy leki stosowane w leczeniu zespołu metabolicznego.  

Zapobieganie sarkopenii

Zapobieganie i profilaktyka przyczyn utraty masy mięśniowej to przede wszystkim prowadzenie zdrowego stylu życia. Mowa tutaj o regularnie prowadzonej aktywności fizycznej i zbilansowanej diecie. Poleca się stosowanie ćwiczeń siłowych, izometrycznych oraz wzbogacenie jadłospisu o białko, aminokwasy niezbędne do budowy tkanki mięśniowej.

Ponadto warto, aby w diecie osób borykających się z sarkopenią lub też pragnących jej uniknąć, znalazły się trzy składniki: białko, witamina D3 oraz kwasy tłuszczowe omega-3.

Sarkopenia – rehabilitacja i ćwiczenia

Zapobieganie, walka z sarkopenią wieku podeszłego to przede wszystkim fizjoterapia, ćwiczenia. Warto w konsultacji z terapeutą poprosić o ustalenie indywidualnego programu aktywności, który będzie dostosowany do możliwości i potrzeb danego pacjenta. Przykładowo może on wyglądać następująco:

  • POZYCJA: Siad na krześle, ręce chwytają za siedzisko. RUCH polega na przyciąganiu kolan do brzucha i utrzymywaniu pozycji 34 sekundy, Następnie powrót do pozycji wyjściowej. Powtórzenia -  10 razy.
  • POZYCJA: stanie w lekkim rozkroku, ręce oparte o krzesło. RUCH polega na wspinaniu na palce, napinając mięśnie nóg. Pozycję utrzymujemy 34 sekundy, po czym następuje powrót do pozycji wyjściowej. Powtórzenia – 10-12 razy.
  • POZYCJA: siad na krześle, kończyny dolne w lekkim rozkroku, ręce zgięte w stawach łokciowych, dłonie opierają się o siebie na wysokości klatki piersiowej. RUCH polega na dociskaniu razem z wydechem dłoni do siebie. Napięcie utrzymujemy 45 sekund po czy następuje wydech i powrót do pozycji wyjściowej. Powtórzenia – 10-12 razy.
  • POZYCJA: leżenie na plecach, kończyny dolne zgięte w stawach biodrowych i kolanowych, między kolanami piłka o średnicy 2025 cm. RUCH polega na ściskaniu piłki kolanami i utrzymaniu napięcia przez 5-6 sekund. Powtórzenia – 1015 razy.  
  • POZYCJA: leżenie przodem, kończyny górne oparte na przedramionach, kończyny dolne wyprostowane oparte na stopach – plank. RUCH polega na uniesieniu ciała nad podłoże, utrzymując liniowość, wzrok skierowany w podłogę. Napięcie należy utrzymać w zależności od kondycji 1040 sekund. W trakcie ćwiczenia cały czas oddychamy. Następnie powracamy do pozycji wyjściowej. Powtarzamy 34 razy.

Aktywność fizyczna jest głównym narzędziem walki z opisywanym schorzeniem. Należy o tym pamiętać, obserwując u siebie jej objawy. Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia podkreślają znaczenie ruchu szczególnie u osób starszych dla profilaktyki bardzo wielu schorzeń. Obecnie można skorzystać z bardzo wielu programów oraz projektów celem poprawy stanu mięśni i układu kostnego. Nie bez znaczenia pozostają takie codzienne aktywności jak spacery, uprawianie sportu oraz inne formy rekreacji na świeżym powietrzu. 

  1. F. Buckinx, F. Landi, M. Cesari et al., Pitfalls in the measurement of muscle mass: a need for a reference standard. J Cachexia Sarcopenia Muscle" 2018; 9.
  2. KV. Chang, TH. Hsu, WT Wu et al., Association between sarcopenia and cognitive impairment: a systematic review and meta-analysis, J Am Med Dir Assoc" 2016; 17.
  3. TK. Malmstrom, DK. Miller, EM Simonsick et al., SARC-F: a symptom score to predict persons with sarcopenia at risk for poor functional outcomes, J Cachexia Sarcopenia Muscle" 2016; 7.
  4. F. Masanes, ILX. Rojano, A. Salva et al., Cut-off points for muscle mass—not grip strength or gait speed—determine variations in sarcopenia prevalence, J Nutr Health Aging" 2017; 21. 
  5. LA. Schaap, NM van Schoor., P Lips  et al., Associations of sarcopenia definitions, and their components, with the incidence of recurrent falling and fractures: the longitudinal aging study Amsterdam. J Gerontol A Biol Sci Med Sci" 2018; 73.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij