Preparaty probiotyczne przyczyniają się do wzmocnienia kości

Pozytywny wpływ na kości ma wykazywać powszechnie stosowany probiotyk Lactobacillus rhamnosus GG, a punktem wyjścia do podjęcia badań były wcześniejsze wnioski mówiące o profilaktycznym wpływie probiotyków na choroby powodujące osłabianie kości. Na podstawie badania na myszach naukowcy chcieli zidentyfikować biologiczny mechanizm stojący za pozytywnym oddziaływaniem probiotyków na kości.

W tym celu młode samice gryzoni otrzymywały doustnie suplement LGG przez cztery tygodnie. Jak się okazało, suplementacja usprawniła proces wzrostu kości poprzez stymulację wzrostu poziomu bakterii produkujących maślan. Jest to krótkołańcuchowy kwas tłuszczowy powszechnie kojarzony z regulacją masy kostnej i ochroną przed jej osłabieniem. Maślan aktywuje komórki układu immunologicznego zlokalizowane w jelicie i szpiku kostnym, które w efekcie zaczynają wydzielać proteinę o nazwie Wnt10b, kluczową dla prawidłowego wzrostu kości i zapobiegania ich osłabieniu. Naukowcy zauważyli jednak, że u myszy umieszczonych w sterylnym, a więc pozbawionym bakterii środowisku, LGG nie zwiększył masy kostnej. To sugeruje, że efekty działania LGG są uzależnione od obecności bakterii jelitowych.

Zespół badawczy odpowiedzialny za wspomniane wyniki planuje kontynuować analizy mające pomóc w odpowiedzi na pytanie, czy maślan może leczyć osteoporozę lub jej zapobiegać i czy probiotyki są w stanie poprawić zdrowie kości na różnych etapach choroby.

Czym jest osteoporoza?

Osteoporoza jest chorobą, która stopniowo osłabia strukturę kości doprowadzając do ubytków wapnia i zaburzeń architektury kości, co skutkuje ich łamliwością. Budowa tkanki kostnej następuje od chwili urodzenia do 35. roku życia i od tej pory stopniowo się pogarsza – średnio o 1 procent rocznie. Szczególnie narażone na skutki tego zjawiska są kobiety, u których po menopauzie degradacja tkanki kostnej wyraźnie przyspiesza, zwłaszcza w pierwszej dekadzie po ostatniej menstruacji. Szacuje się, że osteoporozę rozpoznaje się u 60 procent kobiet powyżej 80. roku życia. Ponieważ postępuje powoli, choroba zazwyczaj diagnozowana jest w zaawansowanym stadium, gdy kruchość i łamliwość kości zaburzają codzienne funkcjonowanie, a ich skutki ujawniają się np. pod postacią zgarbionej postawy ciała. Złamania kości z tego tytułu dotyczą przede wszystkim kości udowej, kości promieniowej w okolicy nadgarstka i trzonów kręgów. Leczenie osteoporozy i zapobieganie jej wiążą się przede wszystkim ze zmianą nawyków. Dieta osób zagrożonych chorobą powinna być wzbogacona o produkty obfitujące w wapń i witaminę D3, również w formie suplementów. Zapobieganiu osteoporozie sprzyjają także: regularna aktywność fizyczna, rezygnacja z używek – alkoholu i papierosów – oraz unikanie sytuacji, w których mogłoby dojść do przypadkowego złamania kości.

Ponadto w leczeniu osteoporozy stosuje się hormonalną terapię zastępczą, która u kobiet polega na zwiększeniu ilości estrogenów. Należy jednak pamiętać, że może ona zwiększać ryzyko wystąpienia chorób – raka sutka, raka błony śluzowej trzonu macicy czy żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Kolejną formą leczenia jest terapia bisfonianami, czyli lekami hamującymi proces zmniejszania gęstości kości oraz kalcytoniną, która przejściowo zwiększa gęstość kości, choć jej stosowanie wiąże się z wystąpieniem szeregu skutków ubocznych.

Probiotyki na ratunek kościom

Jak pokazują statystyki, z osteoporozą zmaga się niemal 10 milionów Amerykanów. Osłabienie kości nią wywołane może mieć poważne konsekwencje, zwłaszcza gdy dotyczy bioder, ponieważ prowadzi do niepełnosprawności nawet w 50% przypadków. Dodatkowo osteoporoza znacząco zwiększa ryzyko urazu, co skutkuje wyższą śmiertelnością chorych. Wiele przypadków osteoporozy jest leczonych nieefektywnie ze względu na poważne skutki uboczne i wysoki koszt leków. Gdyby wyniki badań naukowców z Atlanty potwierdziły się w warunkach klinicznych, alternatywą mogłyby być probiotyki, stosunkowo tanie i łatwo dostępne, co dodatkowo wpłynęłoby na uwiarygodnienie ich wciąż kwestionowanego działania.

Probiotyczna profilaktyka 

Opisane wyżej badanie sugeruje, że probiotyki mogą cofnąć skutki osteoporozy, natomiast wcześniejsze wnioski naukowców z Uniwersytetu w Göteborgu sugerują ich działanie profilaktyczne w tym kierunku. Badanie przeprowadzono w Sahlgrenska University Hospital w mieście Mölndal na grupie 90 pacjentek o średniej wieku wynoszącej 76 lat. Codziennie przez rok uczestniczki przyjmowały preparat zawierający probiotyk Lactobacillus reuteri 6475 modyfikujący florę jelitową lub placebo. By zachować większą wiarygodność próby, badacze i pacjentki nie wiedzieli, jakiego typu preparat jest przyjmowany przez konkretną osobę – wyszło to na jaw dopiero przy porównywaniu wyników. Po upływie roku naukowcy mierzyli utratę gęstości kości w nogach badanych kobiet za pomocą tomografu komputerowego i porównali wyniki z tymi uzyskanymi przed rozpoczęciem badania. Jak się okazało – kobiety, które przyjmowały proszek z probiotykiem doświadczyły o połowę mniejszego ubytku kości od tych otrzymujących placebo. Dodatkowo wszystkie pacjentki dobrze reagowały na terapię i nie stwierdzono żadnych poważniejszych efektów ubocznych, co u kobiet w tym wieku ma niebagatelne znaczenie.

Wcześniejsze analizy pokazywały, że bakterie jelitowe pozytywnie wpływają na stan szkieletu myszy, jednak szwedzkie badanie jest pierwszym, w którym z tej metody skorzystano w celu redukcji utraty gęstości kości u ludzi w starszym wieku. Co więcej, na negatywne skutki osteoporozy w największym stopniu narażone są właśnie kobiety, więc skuteczność leczenia w ich wypadku daje nadzieję na opracowanie skutecznej terapii profilaktycznej.