Zdrowa i zrównoważona suplementacja diety

Wartość sprzedaży suplementów diety w Polsce w 2018 roku może przekroczyć 4,5 mld złotych, ok. 70% Polaków deklaruje stosowanie dodatkowej suplementacji, a blisko połowa z nich robi to regularnie. Wszechobecna reklama, łatwość dostępu i moda na suplementy diety sprzyjają ich coraz większemu spożyciu. Jak nie dać się zwariować i podejść do tematu racjonalnie?

Przede wszystkim należy zdać sobie sprawę, czym są suplementy diety i jakie jest ich zadanie, kiedy warto po nie sięgnąć, a w jakich przypadkach mogą okazać się szkodliwe dla zdrowia.

Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego zadaniem jest uzupełnienie codziennej diety w witaminy, minerały lub inne składniki o charakterze odżywczym bądź innym działaniu fizjologicznym, zmniejszającym ryzyko wystąpienia przewlekłych chorób spowodowanych nieracjonalnym odżywianiem. Niestety suplementy diety najczęściej stosowane są w sposób nieuzasadniony i niekontrolowany, co może nieść za sobą poważne skutki w postaci przedawkowania niektórych składników oraz interakcji z lekami, innymi suplementami i składnikami żywności.

Kiedy stosowanie suplementów diety jest uzasadnione, a kiedy bywa wręcz wskazane? Oto kilka przykładów wskazań do stosowania dodatkowej suplementacji diety

Niewłaściwe odżywianie

Eksperci są zgodni, że właściwie dobrana i zbilansowana dieta bogata w świeże warzywa, owoce, ryby i oleje roślinne pozwala na zaspokojenie dziennego zapotrzebowania w niemal wszystkie niezbędne składniki odżywcze. W rzeczywistości bywa z tym różnie. Trudno w menu przeciętnego Polaka znaleźć odpowiednią ilość naturalnych źródeł witamin, minerałów czy niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (omega). W naszej szerokości geograficznej nie jesteśmy w stanie wyprodukować odpowiedniej ilości witaminy D, dlatego od października do kwietnia powinno się ją suplementować.

Kto powinien rozważyć stosowanie suplementów diety jako dodatkowego źródła witamin, minerałów czy kwasów omega? Przede wszystkim osoby mające mało zróżnicowaną dietę, opartą na żywności wysoko przetworzonej, daniach z torebki i fast food. Zasada jest prosta: mało warzyw i owoców w diecie to duże prawdopodobieństwo wystąpienia niedoborów witamin i minerałów. Mało ryb i olejów roślinnych to zbyt mała podaż kwasów omega itd.

Dieta wykluczająca niektóre składniki pokarmowe

Osoby stosujące dietę z ograniczeniem lub wykluczeniem niektórych składników odżywczych, jak np. wegetarianie i weganie, powinny stosować odpowiednie suplementy diety. Eliminując z diety mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego zwiększamy ryzyko wystąpienia niedoborów witaminy B12, PP, wapnia i witaminy D.

Kobiety w ciąży i dzieci

Szczególną grupą, u której wskazane jest stosowanie odpowiedniej suplementacji diety są przyszłe mamy i ich pociechy. Kobiety planujące zajść w ciążę oraz przyszłe mamy powinny stosować dodatkową suplementację diety kwasem foliowym (400 mcg na dobę). Panie już od pierwszego miesiąca ciąży powinny również suplementować swój organizm kwasem dokozaheksaenowym (DHA) w dawce 500 mg na dobę.

U niemowląt karmionych piersią występuje wysokie ryzyko niedoboru witaminy D, dlatego zaleca się suplementację tą witaminą w dawce 400 j.m. na dobę od pierwszego dnia życia, jeśli matka nie stosowała dodatkowej suplementacji lub od 3. tygodnia życia, jeśli matka stosowała suplementację w czasie ciąży.

Kobiety w okresie pomenopauzalnym

Kobiety w okresie pomenopauzalnym na skutek obniżenia stężenia estrogenów są szczególnie narażone na ryzyko utraty masy kostnej i rozwoju osteoporozy. Dlatego też wskazana jest w tym przypadku dodatkowa suplementacja wapniem i witaminą D.

Czy suplementy diety mogą nam zaszkodzić?

Niestety tak. Nieracjonalne stosowanie suplementów diety bez konsultacji z lekarzem, dietetykiem lub farmaceutą może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Jest to związane m.in. z ryzykiem hiperwitaminozy, szczególnie dotyczy to witamin rozpuszczalnych w tłuszczach takich jak witamina A (prowitamina A, beta-karoten) i witamina D, które ulegają kumulacji w tkance tłuszczowej i zatruwają organizm. Łatwo przedawkować również minerały – żelazo, miedź, mangan, fluor czy wapń. Suplementy diety mogą wchodzić w interakcje z lekami, składnikami pokarmu a także między sobą, prowadząc do wystąpienia działań ubocznych.

W uzasadnionych przypadkach dodatkowa suplementacja diety jest wskazana, a czasem bywa również niezbędna. Ważne jest, aby przed sięgnięciem po suplement diety skonsultować się z lekarzem, dietetykiem lub farmaceutą i unikać produktów wątpliwego pochodzenia.