Najczęstsze powikłania po grypie

Grypa jest bez wątpienia najpoważniejszą postacią wirusowego zakażenia dróg oddechowych, na którą w krótkim czasie zapadają tysiące ludzi.  Zmienność antygenowa szczepów wirusa powoduje, że na grypę można chorować nawet co rok. Grypę trzeba leczyć, ponieważ powoduje bardzo groźne powikłania.

1. Ostre zapalenie oskrzeli
2. Zapalenie płuc
3. Ostre zapalenie ucha
4. Zapalenie zatok przynosowych
5. Niewydolność krążenia
6. Zespół Guillian-Barré

Zakażenie następuje drogą kropelkową, a okres wylęgania grypy wynosi 18-36 godzin. Sama choroba zaczyna się nagle dreszczami i uczuciem zimna, bólami kostno-mięśniowymi i wysoką gorączką dochodzącą do 39-40^oC. Dodatkowo może wystąpić ból gardła, suchy kaszel, bóle w klatce piersiowej, niekiedy również krwawienia z nosa i bóle brzucha. Gorączka utrzymuje się od 2 do 7 dni. Objawy ustępują z reguły wraz z gorączką, ale uczucie osłabienia może trwać jeszcze przeszło tydzień.

Po grypie zdarzają się powikłania. Najczęściej występującym powikłaniem grypy jest zapalenie oskrzeli lub zapalenie płuc. Rzadziej może się zdarzyć: zapalenie zatok, zapalenie ucha środkowego, niewydolność krążenia oraz zespół Guillian-Barré, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu czy poprzeczne zapalenie rdzenia.

U osób chorujących na cukrzycę, przewlekłe choroby układu krążenia czy układu oddechowego może dojść do zaostrzenia tych dolegliwości.

Ostre zapalenie oskrzeli

Głównymi objawami ostrego zapalenia oskrzeli jest silny kaszel z odkrztuszaniem plwociny, gorączka i ogólne złe samopoczucie. Czasem chory może odczuwać też duszność.

Chory na ostre zapalenie oskrzeli powinien kilka dni pozostać w domu, tj. dopóki choroba nie ustąpi. W leczeniu stosuje przede wszystkim leki łagodzące dolegliwości, w tym:

• leki przeciwgorączkowe
• wykrztuśne
• ewentualnie przeciwkaszlowe

Antybiotyki zalecane są chorym z przedłużającym się lub uporczywym kaszlem oraz gdy występują objawy ogólne, np. gorączka.

Zapalenie płuc

Jako powikłanie grypy, zapalenie płuc zaczyna się dość nagle – gorączką i dreszczami. Może wystąpić również ból w klatce piersiowej. Kaszel jest początkowo suchy i męczący, później staje się wilgotny z odkrztuszaniem plwociny. Leczenie zapalenia płuc polega na podaniu antybiotyku, leków przeciwgorączkowych i wykrztuśnych oraz zaleceniu leżenia przez kilka dni. Oklepywanie pleców kilka razy dziennie pomaga odkrztuszać plwocinę. Można również postawić bańki, które wywołują przekrwienie tkanek i tym sposobem mogą przyspieszać ustępowanie stanu zapalnego płuc. Gdy zapalenie płuc nakłada się na już istniejącą przewlekłą chorobę układu oddechowego i zaostrza ją, stan taki wymaga bezwzględnie hospitalizacji.

Ostre zapalenie ucha

Zwykle jest następstwem ostrej infekcji nosogardła łączącego się z uchem środkowym poprzez trąbkę słuchową Eustachiusza. Tą drogą do ucha mogą przedostawać się drobnoustroje chorobotwórcze, które wywołują stan zapalny ucha środkowego, którego objawem jest ból ucha.

U niemowląt i małych dzieci można podejrzewać zapalenie ucha, kiedy maluch staje się drażliwy i marudny bez powodu, nie ma apetytu, ma zatkany nos i może pocierać głową o poduszkę. Często pojawia się też gorączka. Starsze dzieci i dorośli skarżą się na ból ucha lub utratę słuchu. Gdy wysięku zapalnego w jamie ucha jest już dużo, może dojść do samoistnego przedziurawienia błony bębenkowej i jego wycieku z ucha. Leczenie zakażenia ucha środkowego polega na zaaplikowaniu antybiotyku. Dodatkowo podaje się leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, pamiętając, że kwas acetylosalicylowy jest dla dzieci poniżej 12. roku życia przeciwwskazany.

Przy podejrzeniu zapalenia ucha środkowego konieczne jest badanie laryngologiczne. Niekiedy laryngolog może przeciąć błonę bębenkową, wykonując tzw. paracentezę. Dochodzi wtedy do opróżnienia ucha środkowego z ropy, co daje znaczną ulgę choremu i ułatwia zdrowienie. Po przebytej chorobie zalecana jest kontrolna wizyta u lekarza w celu sprawdzenia, czy ucho powróciło do stanu prawidłowego i nie ma osłabienia słuchu.

Zapalenie zatok przynosowych

Zapalenie zatok przynosowych jako następstwo infekcji górnych dróg oddechowych, w tym i grypy, zdarza się dość często i rozwija się u około 5% chorych z katarem czy innymi objawami zakażenia nosogardła. 

Objawy zapalenia zatok to tępy ból głowy w okolicy czoła lub nosa, gorączka i ogólne złe samopoczucie. Przedłużający się obrzęk błony śluzowej nosa, rozwijający się jako następstwo grypy, blokuje ujścia zatok do nosa, prowadząc do zalegania w zatokach śluzu, który jest doskonałą pożywką dla bakterii, sprzyjając rozwojowi zakażenia i stanu zapalnego. Do zapalenia zatok usposabiają często wady w budowie nosa, np. skrzywienie przegrody nosowej. Bardziej zagrożeni rozwojem zapalenia zatok są również alergicy cierpiący na przewlekły nieżyt i obrzęk błony śluzowej nosa.

Osoby ze skłonnością do zapalenia zatok nie mogą lekceważyć infekcji grypowej. Ważne jest, aby pozostały wtedy w domu i brały zalecone leki. Mieszkanie powinno być dobrze nawilżane, bo suche i gorące powietrze hamuje procesy samooczyszczania dróg oddechowych. Bardzo dobrze robi też codzienne nagrzewanie czoła przez 10 min ciepłym okładem. Leczenie zapalenia zatok powinien prowadzić laryngolog, ponieważ czasem konieczne jest wykonanie punkcji chorej zatoki, aby usunąć zalegającą wydzielinę i bezpośrednio podać do niej leki.

Niewydolność krążenia

Stan ten rozwija się wówczas, kiedy rzut minutowy serca, czyli objętość krwi przepompowywanej przez lewą komorę serca do krążenia dużego w ciągu jednej minuty, jest niewystarczający dla zapewnienia prawidłowego dowozu krwi do tkanek obwodowych. Ze względu na szybkość rozwoju choroby wyróżniamy ostrą i przewlekłą niewydolność krążenia.

Ostra niewydolność krążenia objawia się nagłym i postępującym osłabieniem, narastającą dusznością, bladością powłok i przyspieszonym lub niemiarowym rytmem serca. Jest to stan zagrożenia życia wymagający niezwłocznego wezwania pogotowia ratunkowego i leczenia szpitalnego.

Przewlekła niewydolność krążenia charakteryzuje się powolnym narastaniem objawów, do których należą obrzęki oraz duszność. Obrzęki spowodowane są nagromadzeniem nadmiernej ilości płynu w przestrzeni pozakomórkowej (jeśli chory chodzi, to w kończynach dolnych, a jeśli leży, to w okolicy lędźwiowej) i w jamach ciała (otrzewna, opłucna, worek osierdziowy).

Obrzęki są ciastowate, tzn. po uciśnięciu ich palcem pozostaje dołek, jak w cieście.

Duszność jest to subiektywne uczucie braku tchu. Leczenie przewlekłej niewydolności krążenia w początkowym okresie może być prowadzone przez lekarza w domu. Bardziej zaawansowana niewydolność krążenia wymaga leczenia szpitalnego.

Zespół Guillian-Barré

Jest to ostra zapalna polienuropatia, która może rozwinąć się w okresie od 5 dni do 3 tygodni od zachorowania na grypę. Jest to choroba prawdopodobnie o podłożu autoimmunologicznym i charakteryzuje się rozsianymi ubytkami w osłonce mielinowej nerwów rdzeniowych.

Objawami zespołu Guillian-Barré są: osłabienie siły mięśni kończyn dolnych, a czasem wręcz niedowład, którym towarzyszy niewielkie osłabienie czucia. Czasem objawy te obejmują również ramiona oraz mięśnie twarzy i gardła. Nie ma natomiast zwykle zaburzeń czynności zwieraczy. Do maksymalnego nasilenia niedowładu dochodzi u znakomitej większości chorych w ciągu 3 tygodni.

Rozpoznanie typowego zespołu Guillian-Barré opiera się na wystąpieniu wyżej wymienionych objawów. Badania dodatkowe rzadko są konieczne dla potwierdzenia diagnozy. Zespół Guillian-Barré wymaga leczenia szpitalnego z uwagi na konieczność monitorowania stanu chorego i wspomagania jego czynności życiowych.

Łącznie terapia chorych z zespołem Guillian-Barré może trwać długo, prowadząc do znacznej poprawy stanu zdrowia. Jednakże u około 30 procent chorych niedowład pozostaje, a u około 10 procent chorych po okresie poprawy następuje pogorszenie.

Chcąc uniknąć powikłań grypy, należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń lekarza i spędzić kilka dni w łóżku, łagodząc dolegliwości lekami przeciwbólowymi, przeciwgorączkowymi oraz przeciwkaszlowymi. Na przebieg grypy antybiotyki nie mają wpływu, ale jeśli lekarz zaproponuje kurację lekiem przeciwko wirusowi grypy – warto ją zastosować. Nie zapominajmy jednakże, że najlepszym sposobem na uniknięcie grypy i jej powikłań jest szczepienie przeciwko grypie.