Kalendarz badań w ciąży

lek. med., mgr psychologii Łukasz Stelmaszczyk

Pęknięcie krocza podczas porodu – czynniki ryzyka, zapobieganie, powikłania. Jak pielęgnować pęknięte krocze po porodzie?

Sączenie wód płodowych – przyczyny, objawy i postępowanie w przypadku wycieku wód płodowych

Test PAPP-A – wskazania do wykonania testu podwójnego, wyniki, cena

Ciąża to czas, w którym w organizmie kobiety zachodzą znaczące zmiany. Choć przez cały ten okres przyszła mama jest pod opieką ginekologa, czuwającego nad wykonaniem niezbędnych badań, warto wiedzieć, jakie to badania i kiedy trzeba je wykonać. Oto krótka ściągawka.

Zmiany w organizmie ciężarnej to nie tylko rosnący brzuch. Dużo więcej jest tych niewidocznych, zachodzących w układzie krwionośnym, krwiotwórczym, moczowym i wielu innych.

Już przed planowaną ciążą, w tak zwanym okresie prekoncepcyjnym, kobieta powinna udać się do lekarza ginekologa. Podczas takiej wizyty lekarz powinien przeprowadzić z pacjentką dokładny wywiad, dotyczący przebytych i istniejących chorób (cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, chorób autoimmunologicznych itd.), przebytych ciąż i ich przebiegu, poronień, wad genetycznych w rodzinie przyszłej mamy i ojca. Na wizycie poprzedzającej rozpoczęcie starania się o dziecko powinno być wykonane USG z dokładną oceną macicy (oceniające jej budowę, ewentualne wady rozwojowe, występowanie mięśniaków itp.) oraz przydatków (ocena jajników). Podczas takiej wizyty lekarz powinien przekazać informacje dotyczące przyjmowania kwasu foliowego (minimum 2 miesiące przed zajściem w ciążę, standardowo w dawce 400µg, chyba że sytuacja wymaga większej dawki) i innych suplementów, wykonania badań podstawowych (morfologii, badania ogólnego moczu, grupy krwi, hormonów tarczycy, stężenia ferrytyny w surowicy), ewentualnych szczepień ochronnych (przeciwko różyczce i WZW). Podczas tej wizyty lekarz powinien też sugerować zdrowy tryb życia, udzielić przyszłej mamie wskazówek dietetycznych oraz poinformować pacjentkę o czynnikach mogących mieć szkodliwy wpływ na rozwój płodu (alkohol, papierosy, badania tomografii komputerowej, RTG itp.).

Nie każda ciąża jest zaplanowana, dlatego kobieta, która ma podejrzenia, że może być w ciąży, powinna jak najszybciej zgłosić się do lekarza ginekologa i zacząć przyjmować kwas foliowy.

Jakie badania wykonuje się w ciąży?

Według rozporządzenia ministra zdrowia z 23 września 2010 roku istnieje cała lista badań refundowanych, zarówno wykonywanych przez lekarza, jak i badań laboratoryjnych, mikrobiologicznych, które należy wykonać w określonym czasie trwania ciąży. Dodatkowo istnieje lista badań zalecanych przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne (PTG), które nie są refundowane, ale warto je wykonać.

Do 10. tygodnia ciąży:

Świadczenia profilaktyczne i działania w zakresie promocji zdrowia
Badanie ogólne podmiotowe i przedmiotowe
Badanie we wzierniku i badanie zestawione
Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
Badanie gruczołów sutkowych
Określenie wzrostu i masy ciała
Ocena ryzyka ciążowego
Propagowanie zdrowego stylu życia (zdrowa dieta, suplementacja, zdrowy styl życia)
Przekazanie informacji o możliwości wykonania badań w kierunku wad genetycznych

Badania diagnostyczne i konsultacje medyczne
Grupa krwi i Rh
Przeciwciała odpornościowe
Morfologia krwi
Badanie ogólne moczu
Badanie cytologiczne
Badanie czystości pochwy
Badanie stężenia glukozy we krwi na czczo
Badanie VDRL (w kierunku kiły)
Badanie stomatologiczne
Badanie HIV, HCV
Badanie w kierunku toksoplazmozy (IgG, IgM) i różyczki

11.-14. tydzień ciąży

Świadczenia profilaktyczne i działania w zakresie promocji zdrowia

Badanie ogólne podmiotowe i przedmiotowe
Badanie we wzierniku i badanie zestawione
Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
Pomiar masy ciała
Ocena ryzyka ciążowego
Propagowanie zdrowego stylu życia
Kontrola stanu jamy ustnej

Badania diagnostyczne i konsultacje medyczne
Badanie ultrasonograficzne
Badanie ogólne moczu
Badanie cytologiczne, jeśli nie było wykonane w okresie ciąży

15.-20. tydzień ciąży

Badania diagnostyczne i konsultacje medyczne
Morfologia krwi
Badanie ogólne moczu
Badanie czystości pochwy
Badanie cytologiczne, jeśli nie było wykonane w okresie ciąży

Badania zalecane przez PTG:
Badanie w kierunku wad uwarunkowanych genetycznie (test potrójny – βHCG, Estriol, AFP)

21.-26. tydzień ciąży

Świadczenia profilaktyczne i działania w zakresie promocji zdrowia
Badanie ogólne podmiotowe i przedmiotowe
Badanie we wzierniku i badanie zestawione
Ocena czynności serca płodu
Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
Pomiar masy ciała
Ocena ryzyka ciążowego
Propagowanie zdrowego stylu życia
Kontrola stanu zdrowia jamy ustnej
Praktyczne i teoretyczne przygotowanie do porodu, połogu, karmienia piersią i rodzicielstwa

Badania diagnostyczne i konsultacje medyczne
Badanie stężenia glukozy we krwi po doustnym podaniu 75 g glukozy - OGGT
Badanie ultrasonograficzne
Badanie ogólne moczu
Przeciwciała anty-Rh u kobiet z Rh (-)
U kobiet z ujemnym wynikiem w I trymestrze – badanie w kierunku toksoplazmozy
Badanie cytologiczne, jeśli nie było wcześniej wykonane w okresie ciąży

27.-32. tydzień ciąży

Świadczenia profilaktyczne i działania w zakresie promocji zdrowia
Badanie ogólne podmiotowe i przedmiotowe
Badanie we wzierniku i zestawione
Ocena czynności serca płodu
Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
Pomiar masy ciała
Ocena ryzyka ciążowego
Propagowanie zdrowego stylu życia
Praktyczne i teoretyczne przygotowanie do porodu, połogu, karmienia piersią̨ i rodzicielstwa

Badania diagnostyczne i konsultacje medyczne
Morfologia krwi
Badanie ogólne moczu
Przeciwciała odpornościowe
Badanie ultrasonograficzne
W przypadku występowania wskazań́ - podanie globuliny anty-D (28.-30. tydz. ciąży)
Badanie cytologiczne, jeśli nie było wcześniej wykonane w okresie ciąży

33.-37. tydzień ciąży

Świadczenia profilaktyczne i działania w zakresie promocji zdrowia
Badanie ogólne podmiotowe i przedmiotowe
Badanie położnicze
Ocena wymiarów miednicy
Badanie we wzierniku i zestawione.
Ocena czynności serca płodu.
Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
Ocena aktywności płodu
Badanie gruczołów sutkowych
Pomiar masy ciała
Kontrola stanu zdrowia jamy ustnej
Ocena ryzyka ciążowego
Propagowanie zdrowego stylu życia
Praktyczne i teoretyczne przygotowanie do porodu, połogu, karmienia piersią i rodzicielstwa

Badania diagnostyczne i konsultacje medyczne
Morfologia krwi
Badanie ogólne moczu
Badanie czystości pochwy
Antygen HBs
Badanie w kierunku HIV.
Posiew z przedsionka pochwy i okolic odbytu w kierunku paciorkowców B-hemolizujących (GBS)
W grupie kobiet ze zwiększonym ryzykiem populacyjnym lub indywidualnym ryzykiem zakażenia: VDRL, HCV
Badanie cytologiczne, jeśli nie było wcześniej wykonane w okresie ciąży

38.-39. tydzień ciąży

Świadczenia profilaktyczne i działania w zakresie promocji zdrowia
Badanie ogólne podmiotowe i przedmiotowe
Badanie położnicze
Ocena czynności serca płodu
Ocena aktywności płodu
Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
Pomiar masy ciała
Ocena ryzyka ciążowego
Propagowanie zdrowego stylu życia
Praktyczne i teoretyczne przygotowanie do porodu, połogu, karmienia piersią i rodzicielstwa w formie grupowej lub indywidualnej
W przypadku opieki sprawowanej przez położną obowiązkowa konsultacja lekarza ginekologa

Badania diagnostyczne i konsultacje medyczne
Badanie ogólne moczu
Morfologia krwi

po 40. tygodniu ciąży (co 2-3 dni)

Świadczenia profilaktyczne i działania w zakresie promocji zdrowia
Badanie ogólne podmiotowe i przedmiotowe
Badanie położnicze
Badanie we wzierniku i zestawione – według wskazań medycznych
Ocena ruchów płodu
Ocena czynności serca płodu
Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
Pomiar masy ciała
Ocena ryzyka ciążowego
Propagowanie zdrowego stylu życia
Praktyczne i teoretyczne przygotowanie do porodu, połogu, karmienia piersią i rodzicielstwa w formie grupowej lub indywidualnej
Bezwzględne skierowanie do hospitalizacji po 41. tygodniu ciąży

Badania diagnostyczne i konsultacje medyczne
Badanie KTG
Badanie ultrasonograficzne (jednorazowo)

Wyżej wymienione badania są badaniami, które przysługują każdej kobiecie w ciąży. Dodatkowo, w przypadku wykrycia nieprawidłowości w niektórych z nich, lekarz prowadzący ciążę może skierować ciężarną do poradni specjalistycznej. W przypadku wykrycia ewentualnych problemów hormonalnych do poradni endokrynologicznej, w przypadku nieprawidłowych wyników glikemii na czczo i/lub w teście obciążenia glukozą - do poradni diabetologicznej, przy stwierdzeniu możliwości zakażenia chorobą zakaźną - do poradni chorób zakaźnych itd. Wielu doświadczonych specjalistów samodzielnie prowadzi ciążę pacjentek z lekkimi i umiarkowanymi postaciami niektórych chorób.

Na liście znajdują się 3 badania ultrasonograficzne w ciąży, badanie I trymestru, nazywane potocznie przez ciężarne badaniem genetycznym, badanie II trymestru zwane połówkowym mające na celu ocenę anatomii płodu oraz badanie około 32. tygodnia ciąży - badanie III trymestru, oceniające również anatomię, przyrost masy oraz dobrostan płodu. Są one wymagane i powinny być wykonane. Wielu lekarzy wykonuje USG częściej, co jest dla przyszłych mam korzystne zarówno z punktu widzenia medycznego (pozwala na przykład lepiej monitorować przyrost masy płodu), jak i również z punktu widzenia emocjonalnego - pozwala obserwować rozwój dziecka w okresie przed narodzinami.

Jak widać, okres ciąży to również okres obowiązków. Lekarz wykonuje część badań, na część wydaje skierowania, dlatego to również od ciężarnej zależy, czy wszystkiego dopilnuje w stosownym terminie. Powyższa lista została stworzona przez ekspertów i zawarta w rozporządzeniu ministra, należy jednak pamiętać, że każda ciąża jest inna i dlatego lekarz może zdecydować o nieco innym jej prowadzeniu.

Źródła:
Załącznik do rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 23 września 2010 r.
http://www2.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/zal_opiek_24092010.pdf (dostęp 30.03.2018)

Podziel się: