Domowe sposoby na zaparcia – jak radzić sobie z problemami z wypróżnianiem? Zioła i leki na zaparcia
Piotr Gmachowski

Domowe sposoby na zaparcia – jak radzić sobie z problemami z wypróżnianiem? Zioła i leki na zaparcia

Domowe sposoby na zaparcia, nazywane potocznie zatwardzeniem, obejmują przede wszystkim zmianę stylu życia – włączenie do diety większej ilości produktów zawierających błonnik, wypijanie większej ilości płynów oraz regularną aktywność fizyczną. Na problemy z wypróżnianiem można także zastosować preparaty ziołowe mające właściwości przeczyszczające (np. liście senesu, kłącze rzewienia). Wśród leków bez recepty na zaparcia znajdują się natomiast środki: pęczniejące (np. siemię lniane), osmotyczne (np. laktuloza), zmiękczające (np. glicerol) oraz drażniące (np. olej rycynowy).

  1. Czym są zaparcia?
  2. Dieta na zaparcia
  3. Co trzeba pić przy zatwardzeniu
  4. Zatwardzenie a aktywność fizyczna
  5. Zioła na zaparcia
  6. Leki bez recepty na problemy z wypróżnianiem

Czym są zaparcia?

Zaparcia to przedłużone zaleganie treści pokarmowej w końcowym odcinku przewodu pokarmowego. Zaparciem określa się także utrudnione wydalanie stolca. Przyczyn problemów z wypróżnianiem może być wiele, od sytuacji przypadkowych, np. zaparcia w podróży, poprzez niewłaściwą dietę zawierającą zbyt małą ilość błonnika pokarmowego i płynów, aż po poważne schorzenia, takie jak niedrożność jelit. Zatwardzenia częściej dotykają kobiety niż mężczyzn, nierzadko występuje także zatwardzenie u dziecka.

W przypadku przewlekłych, często nawracających i uciążliwych problemów z wypróżnianiem, należy udać się do lekarza. Jeżeli natomiast zaparcia zdarzają się sporadycznie, warto wypróbować domowe sposoby leczenia zaparć.

Dieta na zaparcia

Pacjenci borykający się z problemami zaparć powinni w szczególności zwrócić uwagę na swoją dietę – jadłospis powinien zawierać duże ilości błonnika (włókna pokarmowego), czyli substancji nieulegających trawieniu. Wskazane jest jednak, aby pamiętać, żeby przy zwiększeniu ilości błonnika w diecie, zwiększyć także ilość spożywanych w ciągu dnia płynów.

Wśród produktów, które są szczególnie bogate w błonnik znajdują się:

  • pieczywo ciemne (z pełnego ziarna),
  • kasza gryczana,
  • kasza jaglana,
  • ryż brązowy,
  • płatki owsiane,
  • płatki jęczmienne,
  • owoce suszone, np.: suszone śliwki (kilka sztuk na czczo), morele, rodzynki,
  • świeże owoce, np.: jabłka, pomarańcze, banany,
  • warzywa strączkowe.
Skutecznym środkiem przeczyszczającym są suszone śliwki.
Suszone śliwki to domowe sposoby na przeczyszczenie.

Do diety osób, u których występują zaparcia warto włączyć także otręby pszenne oraz siemię lniane. Dzienna zawartość błonnika w diecie powinna wynosić od 30 do 40 gramów. Błonnik zawarty w diecie, poprzez wypełnienie przewodu pokarmowego, daje uczucie sytości oraz reguluje jego pracę, zapobiegając w ten sposób zaparciom. Dietę w zaparciach należy zmieniać stopniowo i ostrożnie, w szczególności, kiedy w diecie pacjenta wcześniej nie występowały duże ilości błonnika. Objawem niepożądanym diety bogatej w błonnik mogą być wzdęcia związane z dużą ilością gazów, które powstają w procesie fermentacji włókien błonnika.

Powiązane produkty

Co pić przy zatwardzeniu

Istotną kwestią podczas leczenia dolegliwości związanych z zaparciami jest odpowiednia ilość wypijanych płynów. Mniejsza ilość napojów, zwłaszcza wody, sprawia, że stolce uzyskują twardą i trudną do wydalenia konsystencję. Zaleca się wypijanie od 2 do 3 litrów płynów dziennie. Warto korzystać z wody mineralnej, soków owocowych lub warzywnych bezpośrednio wyciskanych, najlepiej z cząstkami (szczególnie trafnym wyborem będzie sok z kiszonej kapusty lub ze śliwek), a także z herbat owocowych lub ziołowych. Wypróżnienie może ułatwić szklanka wody z sokiem z cytryny wypita rankiem, na czczo. Warto pamiętać, iż stosując w diecie środki pęczniejące, np. otręby pszenne, owsiane, siemię lniane należy spożywać duże ilości płynów (2–3 litry dziennie).

Przy zaparciach wskazane są także fermentowane produkty mleczne, które zawierają dobroczynne bifidobakterie i pałeczki kwasu mlekowego:

  • jogurty,
  • kefiry,
  • zsiadłe mleko.
Przy problemach z wypróżnianiem należy unikać spożywania słodyczy, zwłaszcza czekolady i ciast, a także produktów wysokoprzetworzonych i fast foodów

Zatwardzenie a aktywność fizyczna

Bardzo ważną kwestią w walce z dolegliwościami zaparć jest aktywność fizyczna. Przy siedzącym trybie życia, pasaż treści jelitowej jest spowolniony, co może prowadzić do występowania problemów z wypróżnianiem, dlatego tak ważne są regularne ćwiczenia dostosowane do indywidualnych możliwości. Warto korzystać z prostych form aktywności, takich jak:

  • spacery,
  • jazda na rowerze,
  • bieganie,
  • pływanie
  • ćwiczenia cardio.

Zioła na zaparcia

Na problemy z wypróżnianiem można zastosować zioła. Występują one zazwyczaj w postaci ziół do zaparzania lub tabletek. Roślinne środki przeczyszczające swoje działanie zawdzięczają występowaniem glikozydów antrachinonowych. Zaliczamy je do grupy środków działających drażniąco na jelito grube. Związki te występują w:

  • liściach senesu,
  • kłączu rzewienia,
  • korzeniu kruszyny,
  • korzeniu szakłaku amerykańskiego,
  • alonie – zagęszczonym soku aloesu.

Glikozydy antrachinonowe w okrężnicy pod wpływem bakterii ulegają hydrolizie. Następnie, po wchłonięciu powstałych związków, następuje wywieranie bezpośredniego działania pobudzającego na sploty nerwowe błony mięśniowej jelita. W ten sposób zostaje pobudzona perystaltyka jelit. Działanie przeczyszczające zauważa się po około 8.–12. godzinach od zastosowania preparatów. Glikozydy antrachinonowe nie powinny być stosowane przez kobiety w okresie ciąży, ze względu na fakt, iż związki te powodują przekrwienie narządów miednicy mniejszej.

Ważną informacją jest fakt, iż dane preparaty ziołowe stosowane w nadmiarze i przez długi okres czasu mogą prowadzić do zaparć nawykowych.

Leki bez recepty na problemy z wypróżnianiem

Wśród domowych sposobów na walkę z uciążliwymi zaparciami znajdują się środki dostępne bez recepty – leki na zaparcia. Wyróżniamy środki przeczyszczające pęczniejące, osmotyczne, zmiękczające oraz drażniące.

Pęczniejące leki przeczyszczające 

W grupie pęczniejących leków przeczyszczających znajdują się śluzy roślinne zaliczane do rozpuszczalnej frakcji błonnika (występujące np. w nasionach babki jajowatej, babki płesznik, nasionach lnu). Działanie substancji z tej grupy polega na zwiększeniu objętości mas kałowych na skutek chłonięcia wody. Dzięki temu mechanizmowi zostaje pobudzony pasaż jelit. Plusem stosowania śluzów roślinnych na problemy z wypróżnianiem jest fakt, że działają one delikatniej niż leki syntetyczne, ponieważ nie powodują skurczów jelit. Ponieważ pobudzają perystaltykę jelit w sposób łagodny, można je stosować w profilaktyce zaparć.

Osmotyczne leki przeczyszczające

Leki przeczyszczające osmotyczne powodują zatrzymanie wody w jelitach, co zmiękcza masy kałowe i ułatwia wypróżnianie. Do tej grupy leków zaliczamy:

  • solne środki przeczyszczające, np. siarczan magnezu – sól gorzka – mechanizm działania polega na zatrzymaniu oraz powodowaniu przenikania wody do światła jelita, dzięki czemu przyspieszony zostaje pasaż treści jelitowej, działanie solnych środków przeczyszczających zauważa się po około 2–4 godzinach po podaniu doustnym,
  • makrogole (polietylenoglikole) – mechanizm działania tych związków jest podobny do działania solnych środków przeczyszczających,
  • laktulozę – czyli półsyntetyczny disacharyd, mechanizm działania tego związku jest podobny do wyżej wymienionej soli i makrogoli, aby laktuloza wykazała właściwości osmotyczne musi nastąpić jej rozkład w jelicie grubym oraz fermentacja, wytworzony kwas mlekowy oraz octowy działają przeczyszczająco.

Zmiękczające (poślizgowe) środki przeczyszczające

Do leków przeczyszczających zmiękczających kał zaliczamy:

  • parafinę ciekłą – nie wchłania się z przewodu pokarmowego, mechanizm działania polega na pokrywaniu powierzchni mas kałowych i błony śluzowej jelita cienką warstwą, co w konsekwencji powoduje rozmiękczenie mas kałowych i ułatwienie wypróżnienia,
  • dokuzan sodowy – środek powierzchniowo czynny, który ułatwia wnikanie wody oraz tłuszczu w głąb mas kałowych, co w konsekwencji powoduje zwiększenie objętości i zmianę konsystencji kału, ułatwiając defekację,
  • glicerol – stosowany w postaci czopków, działa miejscowo drażniąco, pobudza perystaltykę jelit i ułatwia wypróżnianie.

Drażniące leki przeczyszczające

Drażniące leki przeczyszczające możemy podzielić na dwie grupy w zależności od punktu uchwytu:

  • środku działające drażniąco na jelito cienkie – do grupy tej zaliczmy olej rycynowy,
  • środki działające drażniąco na jelito grube – do tej grupy zaliczamy wymienione wcześniej środki roślinne zawierające glikozydy antrachinonowe oraz bisakodyl.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Czy Tajlandia jest bezpieczna? Zagrożenia zdrowotne i najczęstsze choroby

    Tajlandia to kraj o egzotycznym uroku, przyciągający turystów z całego świata. Przed podróżą warto zapoznać się z potencjalnymi zagrożeniami zdrowotnymi występującymi w Azji Południowo-Wschodniej, żeby odpowiednio się przygotować i potrafić na nie reagować. Na co powinniśmy się zaszczepić przed wizytą w Tajlandii? Jakie choroby nam zagrażają? Co zrobić, jeśli ugryzie nas małpa?

  • Ośmiokrotny wzrost zachorowań na odrę w Polsce. Co jest powodem powrotu tej groźnej choroby?

    Liczba przypadków odry zarejestrowanych w 2024 roku w Polsce w systemie nadzoru epidemiologicznego wzrosła w porównaniu z rokiem 2023 ponad ośmiokrotnie – poinformował redakcję DOZ.pl Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB. Odra wraca do Polski i staje się realnym zagrożeniem zdrowotnym, szczególnie dla dzieci i osób nieszczepionych. Choć przez lata choroba ta była praktycznie wyeliminowana, dziś – w wyniku malejącej liczby szczepień – znów pojawiają się nowe ogniska. Czym jest odra, jak się przed nią chronić i kto jest najbardziej narażony?

  • Ból nerek – objawy, leczenie i przyczyny. Jak złagodzić ból nerek?

    Ból nerek jest dolegliwością, która może być spowodowana różnymi czynnikami – od infekcji po choroby przewlekłe. Jeśli wystąpi, warto skonsultować się z lekarzem, aby zdiagnozować przyczynę i podjąć odpowiednie leczenie. Jakie badania wykonać, gdy bolą nerki? Co przyniesie ulgę w bólu?

  • Odleżyny – rodzaje i stopnie odleżyn oraz ich klasyfikacja

    Odleżyny to jedno z najpoważniejszych powikłań długotrwałego unieruchomienia, stanowiące istotne wyzwanie w opiece medycznej. Ich powstawanie związane jest z długotrwałym uciskiem na tkanki, które prowadzi do niedokrwienia i martwicy. Czym są odleżyny i jak powstają? Jakie plastry należy stosować w leczeniu odleżyn?

  • Uczulenie na komary. Jakie są objawy i przyczyny alergii na komary?

    Komary mają zdolność do przenoszenia niebezpiecznych chorób, takich jak malaria, wirus Zachodniego Nilu, wirus chikungunya czy wirus dengi. Stanowią więc zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i zwierząt, jednak złą sławę zyskały głównie z powodu nieprzyjemnych ukąszeń. Kąsają wyłącznie samice komarów, wabione do skóry człowieka przez ciepło ciała, pot, zapachy oraz dwutlenek węgla. Podczas ukłucia samica wprowadza ślinę do krwiobiegu, aby zapobiec krzepnięciu krwi i umożliwić pobranie pokarmu. Kontakt trwający minimum sześć sekund może wywołać reakcję miejscową — zaczerwienienie, świąd i obrzęk.

  • Rumień alergiczny – przyczyny, objawy i leczenie

    Rumień alergiczny stanowi jedną z najczęstszych manifestacji skórnych reakcji alergicznych organizmu. Charakteryzuje się pojawieniem się miejscowego zaczerwienienia skóry w odpowiedzi na kontakt z alergenem. Mechanizm powstawania rumienia jest złożony i obejmuje kaskadę reakcji immunologicznych prowadzących do uwalniania mediatorów zapalnych – głównie histaminy, która powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych i zwiększenie ich przepuszczalności. Rumień może wystąpić u osób w każdym wieku, także u dzieci, a jego umiejscowienie może obejmować różne partie ciała, m.in. twarz, tułów czy kończyny. W zależności od czynnika wywołującego oraz indywidualnych predyspozycji pacjenta rumień może przybierać różne formy – od łagodnych i krótkotrwałych zmian po przewlekłe dolegliwości istotnie obniżające jakość życia.

  • Uczulenie na truskawki u dzieci i dorosłych – objawy i leczenie

    Alergia na truskawki może wystąpić zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Najczęstszą reakcją alergiczną na ten owoc są zmiany skórne i dolegliwości w jamie ustnej, ale mogą także pojawić się objawy ze strony układu pokarmowego i inne symptomy. Jak wygląda rozpoznanie i leczenie uczulenia na truskawki?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl