Wstydliwa dolegliwość

Hemoroidy zwane inaczej krwawnicami lub guzkami krwawniczymi to niewielkie struktury anatomiczne. Ich nazwa wyłoniła się z łacińskiego słowa hemoroide oznaczającego przepływ krwi. Wewnątrz kanału odbytniczego znajdują się naczyniowe sploty wypełnione krwią w formie przypominające uwypukloną do wewnątrz błonę śluzową. Składają się głównie z licznych połączeń żylno-tętnicznych. U osób dorosłych kłębki te są stale powiększone. Ma to na celu utrzymanie szczelności odbytu (w szczególności gazów).

Jak powstaje dolegliwość?

Hemoroidy to bolączka przebiegająca ewolucyjnie. Najczęstszą przyczyną powstawania żylaków odbytu są trudności w wydalaniu stolca i uciążliwe zaparcia. Te z kolei powodowane są przez niewłaściwą dietę, w której występuje brak lub niedobór błonnika. Błonnik odpowiedzialny jest za konsystencję i strukturę wydalanego stolca. Zbyt mała ilość błonnika powoduje, że stolec staje się twardy, zbity, co w dalszych konsekwencjach doprowadza do powiększania się i podrażnień hemoroidów.

Inną przyczyną mogą być wstrzymywania oddawania stolca, siedzący tryb życia ściśle związany z brakiem ruchu, nieregularne oddawanie stolców, niedostateczna ilość spożywanych płynów, używki, alkohol lub ostre przyprawy. Zdarza się, że dolegliwość ta jest uwarunkowana genetycznie. Do dziś nie wiadomo, dlaczego u jednych choroba nie występuje, zaś u innych powodować może silne powikłania. Z innych czynników sprzyjających rozwojowi choroby wymienić możemy marskość wątroby, niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze itp. Wśród wielu niejasności i nie do końca wytłumaczonych przyczyn wyróżnić można jednak te, które w większym stopniu je powodują i starać się wybrane czynniki eliminować. Czynniki sprzyjające rozwojowi to również niedostateczna aktywność fizyczna, a co za tym idzie niedobór ruchu, zła dieta pozbawiona odpowiedniej ilości włókien zawartych w owocach i warzywach, niedobory płynów w organizmie, praca nadmiernie wyczerpująca układ mięśniowy, wrodzona słabość mięśni zwierających odbyt, rak odbytnicy, zaawansowany wiek, częste wymioty, biegunki lub długie pozostawanie w pozycji stojącej i siedzącej.

Oznaki hemoroidów 

Objawy następują stopniowo. Z początku żylno-tętnicze sploty powiększają się, rozciąga się błona śluzowa, powstaje opuchnięcie, zaczynają pojawiać się guzki krwawnicze. Guzki z czasem i zaniedbaniem symptomów powiększają się i zaczynają krwawić. Można wyodrębnić kilka stadiów choroby. Na początku występują jedynie bezbolesne krwawienia w czasie wydalania stolca. Mówimy wówczas o tzw. żylakach odbytniczych wewnętrznych. Splot naczyniowy powiększa się jedynie czasowo, a wydalana krew ma żywoczerwony kolor. W drugim etapie naczynia krwionośne ulegają uszkodzeniu. Zaczynają powstawać guzy, które podczas oddawania kału bądź parcia przesuwane są przez masę kałową ku dołowi. Pojawiają się pierwsze oznaki bólu.

Kolejny etap to już hemoroidy zewnętrzne. Splot naczyniowy traci swoją skuteczność a tkanki go otaczające zaczynają ukazywać wyraźnie zmiany chorobowe. Zwieracze mięśniowe nie działają odpowiednio wydajnie. Przy każdorazowym wypróżnianiu się guzy wypadają na zewnątrz. Czasem zdarza się, że pozostają na zewnątrz na stałe i widoczne są u wyjścia kanału odbytniczego. Ból pojawia się wtedy przy podstawowych czynnościach, jak chodzenie czy siadanie. Wszystkie formy ucisku stają się czynnikiem wytwarzającym silne uczucie bólu. Wraz z guzami krwawniczymi ku dołowi przesunięta zostaje również błona śluzowa. Pozostająca poza jelitem narażona jest na ciągłe podrażnienia. Reakcją błony śluzowej na nieustanne podrażnianie jest wytwarzanie śluzowej wydzieliny. Najczęściej występujące objawy to krwawienie, uczucie dyskomfortu, wrażenie ucisku i obrzęku, stałe nawilgotnienie odbytu, ból,  brudzenie bielizny, swędzenie. Chory ma problemy z utrzymywaniem higieny osobistej. Również krwawienie występuje w wielu odmianach. U jednych są to śladowe ilości, u innych zaś krwawienie jest obfite. W drugim przypadku konieczny jest zabieg operacyjny.

Trafna diagnoza 

Do postawienia skutecznej diagnozy wymagane jest przeprowadzenie odpowiednich badań. Czynnikiem wspomagającym jest wywiad środowiskowy przeprowadzany przez lekarza. Szczery kontakt między lekarzem a pacjentem również ma kolosalny wpływ na leczenie. W trakcie takiej rozmowy musimy dokładnie przedstawić nasze nawyki żywieniowe, przebyte choroby układu pokarmowego oraz to, jakie leki przyjmujemy obecnie. Kobiety powinny dodatkowo poinformować o przebytych ciążach i związanych z nimi porodach. Pierwszy kontakt z lekarzem zalecany jest już w przypadku pojawienia się pierwszych krwawień. Proktolog dokładnie dowiaduje się, jaka jest częstotliwość oddawania kału, jaka jest intensywność krwawień, dokładnie ogląda okolice odbytu, w razie potrzeby przeprowadza badanie endoskopowe i mierzy ciśnienie wewnątrz kanału odbytu.

Zależnie od wyników zalecane jest odpowiednie leczenie. Badanie lekarskie niezbędne jest do wyeliminowania innych przyczyn dolegliwości odbytu. Krwawienie bowiem zapoczątkowane może być nie tylko przez hemoroidy, ale i wyższych jego częściach jak np. jelito grube. Krwawienie odbytnicze w żadnym wypadku nie może pozostać zlekceważone. Może ono obwieszczać inne dolegliwości dużo poważniejsze niż hemoroidy. Krwawienie może być również symptomem procesów zapalnych, czy nawet nowotworowych.

Większość osób cierpiących na tą dolegliwość krępuje się przed wizytą u lekarza specjalisty. Zazwyczaj wizyta przedstawia się nam jako wyjątkowo nieprzyjemna. Nic bardziej mylnego. Wszystko zależne jest od tego, jak sprawnie będziemy współpracować z badającym nas lekarzem. Odpowiednią diagnozę można przeprowadzić już po krótkim rozpoznaniu.

Metody leczenia 

W leczeniu tej dolegliwości powinna być stosowana zasada indywidualnego dopasowywania leczenia do stanu chorego. Zarówno lekarz jak i pacjent powinni zdawać sobie sprawę z tego, że jedna metoda nie pomoże powrócić do zdrowia.

Metody nieinwazyjne

Polegają na przeciwdziałaniu wypadania guzków krwawniczych przez zmianę struktury ich podłoża. Zapobiega się również obrzękom i zaburzeniom przepływu krwi przez rozciąganie. Rzadko nacina się mięśnie zwieracza wewnętrznego lub wycina powiększone poduszki naczyniowe.

Nieinwazyjne zabiegi to:

• Krioterapia, polega na zmrażaniu podstawy guzków. Wykorzystywane do tego są aplikatory o niskiej temperaturze. Niska temperatura powoduje zmartwienie podstawy guzka, co w dalszych konsekwencjach prowadzi do jego zmniejszenia. Jest to jednak metoda coraz rzadziej stosowana.
• Skleroterapia – podczas tej metody w warstwę podśluzówkową wstrzykiwane są leki chroniące ściany naczyń. Powodują one zwłóknienie okolic guzka krwawicznego. Dawniej zakładano u podstawy guzków ciasne gumowe podwiązki. Ograniczały one dopływ krwi, a w konsekwencji martwicę i odpadanie guzków.
• Metoda Longo – wykonywana za pomocą specjalnego urządzenia nazywanego staplerem. Dokonuje się wycięcia i zaszycia mechanicznego śluzówki kanału odbytu powyżej linii grzebieniastej. Nie wycina się samych hemoroidów, ale wciąga się je do kanału odbytu do prawidłowej anatomicznie pozycji. Jest to metoda niezwykle skuteczna w momencie, gdy hemoroidom towarzyszy wypadanie błony śluzowej odbytnicy.
• Fotokoagulacja podczerwienią – polegająca na przykładaniu sondy i wykorzystywaniu promieniowania podczerwonego do sztucznego wywołania martwicy wypadającego guzka. Naświetlanie trwa ok. półtorej sekundy u podstawy guzka.

Metody inwazyjne

Dotyczą całe szczęście tylko niewielkiej grupy chorych. Ok. 10% wszystkich chorych wymaga operacyjnego leczenia inwazyjnego. Do takich metod zaliczane są:

• Hemoroidektomia podśluzówkowa metodą Parksa,
• Hemoroidektomia otwarta metodą Milligan-Morgan – najczęściej wykorzystywana,
• Metoda Fergusona, która zalecana jest w przypadkach intensywnego krwawienia. Po usunięciu kompleksu krwawniczego zaszywana jest dokładnie błona śluzowa kanału odbytniczego.

Jak łagodzić objawy?

Poniżej znajduje się kilka prostych zasad, które uprzyjemnią nam nieco życie z tą dolegliwością:

• zaleca się noszenie wyłącznie bawełnianej bielizny osobistej,
• należy stosować delikatny papier toaletowy,
• ulgę przynosi kilkuminutowe moczenie się w letniej wodzie. W przypadku pojawienia się swędzenia i bólu należy stosować krótkotrwałe natryski  z zimnej wody z prysznica,
• koniecznie należy dbać o higienę ciała, a zwłaszcza okolic narażonych na występowanie choroby hemoroidalnej. Zaleca się wykorzystywanie mydeł nie zawierających detergentów, jak i takich które są bezzapachowe,
• w powrocie do zdrowia ważną rolę ogrywa także dokładne przestrzeganie zasad przedstawionych przez lekarza.

Lepiej zapobiegać

Diametralny wpływ na rozwój hemoroidów mają, wcześniej wspomniane, tryb życia i sposób odżywiania. Można starać się uniknąć tej choroby kierując się kilkoma prostymi zasadami. Przede wszystkim należy przestawić się na dietę wysoko błonnikową (dzienne zapotrzebowanie organizmu to 25-40 g), systematycznie odżywiać się, unikać kawy, alkoholu i innych używek, zwiększyć aktywność fizyczną, a również wypijać dużą ilość płynów (ok. 2-3 litry na dobę).