Albuminy w surowicy – podwyższone, obniżone, funkcja w organizmie

Albuminy to białka produkowane w wątrobie, które pełnią w organizmie funkcje związane z transportem leków, hormonów, aminokwasów i kwasów tłuszczowych. Ich nadrzędną funkcją w organizmie jest jednak utrzymanie prawidłowego ciśnienia koloidoosmotycznego, co zapobiega powstawania obrzęków. Hipoalbuminemia to obniżenie ilości albuminy poniżej normy i może wynikać ze zmniejszonej produkcji albumin przez komórki wątroby (hepatocyty), jak i przez nadmierną utratę tych białek (np. przy zespole nerczycowym). Z kolei hiperalbuminemia to stan, w którym diagnozuje się stężenie albumin powyżej górnej granicy normy i być może wynika z odwodnienia organizmu. Kiedy należy zbadać poziom albumin, jakie inne oznaczenia powinny towarzyszyć tej analizie i ile kosztuje oznaczenie ilości albumin w surowicy? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Albumina jest jednym z najważniejszych białek wytwarzanych przez wątrobę. Stanowi ona ok. 55 – 65% z puli wszystkich białek występujących w ludzkim osoczu. Jej głównym zadaniem jest utrzymanie odpowiedniego ciśnienia osmotycznego krwi, co zapobiega przenikaniu wody do otaczających tkanek i chroni organizm przed powstawaniem obrzęków. Oprócz tego albumina transportuje liczne substancje, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania orgnizmu, takie jak hormony, witaminy czy enzymy. Niski poziom albuminy we krwi może być spowodowany niedożywieniem, zbyt dużą ilością wody w organizmie, chorobą wątroby, chorobą nerek, urazami, takimi jak oparzenia lub poważne złamania kości, a także powolnym, utajonym krwawieniem i jest stanem wymagającym niezwłocznej konsultacji z lekarzem.

Co to są albuminy?

Albumina to jedno z grupy białek syntetyzowanych w wątrobie i występujących we krwi. Jest ona głównym białkiem osocza, stanowiącym ok. 55 – 65% z puli wszystkich białek w nim obecnych.

Funkcje albumin w organizmie

Główną funkcją albuminy jest regulacja objętości krwi w organizmie i utrzymanie wody obecnej w osoczu we wnętrzu naczyń krwionośnych, co chroni organizm przed przenikaniem wody do otaczających tkanek, powstawaniem obrzęków i niebezpiecznym zagęszczeniem krwi. Albumina odpowiada także za utrzymanie właściwego ciśnienia onkotycznego (znanego również jako koloidalne ciśnienie osmotyczne, koloidoosmotyczne). Dzięki zdolności do wiązania się zarówno z substancjami o charakterze kwaśnym, jak i z zasadowym, pełni funkcję buforową i chroni krew przed zmianą lub wahaniami pH (optymalne pH mieści się w zakresie między 7,35 – 7,45), zapewniając tym samym niezakłócony przebieg takich procesów fizjologicznych, jak oddychanie czy wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii. Albuminy stanowią także rezerwę białkową organizmu i mogą być wykorzystywane jako źródło aminokwasów do syntezy białek w innych tkankach, znajdujących się poza wątrobą. Kolejną, bardzo ważną rolę albuminy jest jej funkcja transportowa. Ma ona zdolność łączenia się z cząsteczkami i substancjami, takimi jak:

• mikroelementy i jony metali – sód, potas, magnez, cynk, miedź, kobalt, nikiel, żelazo,
• witaminy – witamina D₃,
• hormony – kortyzol, tyroksyna, trójjodotyronina,
• kwasy tłuszczowe, barwniki żółciowe, lipidy – bilirubina,
• leki – antybiotyki, barbiturany.

Wszystkie te substancje obecne są w osoczu i to właśnie albuminy są odpowiedzialne za ich przenoszenie do docelowych tkanek i narządów. 

Albuminy w surowicy – kiedy należy wykonać badanie?

Oznaczenie stężenia albuminy w surowicy można wykonać w ramach badań profilaktycznych, którym powinno towarzyszyć także sprawdzenie wartości innych parameterów laboratoryjnych, takich jak: ALT, AST, LDH, GGTP, bilirubina całkowita, proteinogram i testy w kierunku potwierdzenia/wykluczenia wirusowego zapalenia wątroby, niemniej zazwyczaj lekarz zleca je pacjentom, u których występuje podejrzenie niewydolności wątroby lub nerek. Objawy, które mogą wskazywać na takie zaburzenia, to przede wszystkim: zmiana barwy moczu i stolca, żółtaczka (żółte zabarwienie skóry i oczu), świąd skóry, obrzęki i bóle brzucha (szczególnie w prawej górnej części, w której znajduje się wątroba), obrzęki nóg, kostek i stóp, chroniczne zmęczenie, nudności, wymioty, brak apetytu oraz znaczne zwiększenie lub zmniejszenie objętości wydalanego moczu. Badanie poziomu albumin warto wykonać również u pacjentów, u których istnieje ryzyko nieprawidłowego stanu odżywienia organizmu, czyli u osób przewlekle chorych, leżących, odwodnionych lub spożywających niewielkie ilości białka.

Albuminy w surowicy – jak należy się przygotować do badania?

Do pobrania krwi należy przystąpić na czczo, tzn. po ok. 8-godzinnej przerwie w spożywaniu posiłków. Na 2 – 3 dni przed planowanym badaniem warto w miarę możliwości ograniczyć stres i wysiłek fizyczny. Niekiedy zdarza się, że lekarz zaleca przerwę w przyjmowaniu pewnych leków na kilka dni przed wykonaniem oznaczenia, które mogą wpłynąć na poziom albuminy. Do preparatów, które mogą wpływać na wynik badania albuminy zaliczono: sterydy anaboliczne, androgeny, hormon wzrostu czy insulina.

Albuminy w surowicy – normy i interpretacja wyników badania

Prawidłowy poziom albumin w surowicy wynosi zazwyczaj 3,5 – 5,5 g/dl u osób dorosłych, 3,7 – 5,6 g/dl u dzieci i młodzieży pomiędzy 7 a 19 rokiem życia i 4,6 – 7,4 g/dl u noworodków i dzieci do 7 roku życia. Obniżenie stężenia albumin poniżej zakresu referencyjnego może świadczyć m.in. o chorobach nerek – zwłaszcza zespole nerczycowym, chorobach wątroby (na przykład wirusowym zapaleniu wątroby lub marskości wątroby), ponadto stanach, w których organizm nie otrzymuje lub nie wchłania wystarczającej ilości składników odżywczych, takich jak: choroba Leśniowskiego-Crohna, diety niskobiałkowe, celiakia (uszkodzenie błony śluzowej jelita cienkiego w wyniku spożycia glutenu), czy wrzodziejące zapalenia jelita grubego, stanach związanych ze zwiększoną utratą albumin, np. w wyniku rozległych oparzeń, urazów, masywnego krwawienia, ciężkich infekcji lub rozsianej choroby nowotworowej. Niekiedy zdarza się także, że niski poziom albuminy jest skutkiem rzadkiej choroby genetyczne – analbuminemii, objawiającej się niezdolnością do wytwarzania albuminy przez organizm. Wynik wskazujący na obniżony poziom albumin powinien być zawsze omówiony z lekarzem, który zdecyduje, jak powinna wyglądać dalsza diagnostyka i leczenie przyczyny tego zaburzenia. Poziom albumin znajdujący się powyżej górnej granicy normy może świadczyć o odwodnieniu organizmu lub też  być skutkiem diety wysokobiałkowej lub  zażywania leków, takich jak insulina, hormon wzrostu, czy leki hormonalne. Nie ma on jednak dużego znaczenia diagnostycznego.

Badanie poziomu albumin w surowicy – cena/refundacja

Oznaczenie poziomu albuminy jest refundowane przez NFZ, jeżeli zostanie zlecone przez lekarza. W przypadku braku skierowania na badanie koszt oznaczenia albumin wynosi około 10 – 20 złotych. Na wyniki nie czeka się zwykle dłużej niż 1 dzień.