Kobieta trzymająca się za brzuch patrzy na zdjęcie USG macicy
Kamila Gniady

Torbiel na jajniku – przyczyny powstawania, diagnostyka, leczenie

Torbiel jajnika (łac. cystis ovarii) zazwyczaj nie dają żadnych objawów, a do zdiagnozowania ich obecności dochodzi często przypadkiem podczas wykonywania profilaktycznego badania USG w gabinecie ginekologicznym. Kiedy torbiel na jajniku boli, jak wygląda jeszcleczenie torbielowatości jajników i dlaczego jednym z elementów terapii jest stosowanie tabletek antykoncepcyjnych?

Temat torbieli na jajniku jest dość złożonym, a na pewno rozległym tematem. Aby zrozumieć przyczyny powstawania torbieli jajnikowych, konieczna jest podstawowa wiedza z zakresu fizjologii i anatomii człowieka. Pamiętajmy jednak, że nie zawsze hasło „torbiel” wypowiadana z ust lekarza jest powodem do zmartwień, a co więcej może okazać się, że zniknie sama, zanim zdążymy ją skontrolować przy następnej wizycie.

Torbiel na jajniku – czym jest cysta?

Torbiele jajnika są grupą bardzo różnorodną i trudną do jednoznacznego opisania. Zwykle jednak stanowią twór o kształcie zbliżonym do kuli i wypełniony płynną treścią. Mogą występować pojedynczo, ale także po kilka w jednym lub obu jajnikach. Czasami zdarza się, że lekarz zauważa bardziej „nietypowe” cechy, które mogą go zaniepokoić. Wówczas konieczna jest dalsza diagnostyka.

Każda kobieta rodzi się z już ustaloną liczbą niedojrzałych komórek jajowych w jajnikach. Ich liczba później już nie ulegnie zmianie, a począwszy od okresu dojrzewania i zazwyczaj co miesiąc jajnik – prawy lub lewy (chociaż czasami oba naraz) – wytwarza dojrzałą komórkę jajową. Po zakończeniu miesiączki pojawiają się drobne pęcherzyki, które pod wpływem hormonu FSH rozpoczynają swój wzrost. W pewnym momencie jeden z pęcherzyków zdecydowanie dominuje wzrostem nad pozostałymi – jest to tzw. pęcherzyk dominujący. W tym czasie reszta pęcherzyków, tych wolniej rosnących, zaczyna powoli zanikać. W momencie, w którym pęcherzyk dominujący jest już wystarczający duży (pod wpływem różnych zmian hormonalnych), dochodzi do owulacji, pęcherzyk dominujący pęka i uwalnia dojrzałą komórkę jajową. Zwykle ma to miejsce około 14. dnia cyklu, ale moment ten może ulec przesunięciu. Czasami zdarza się także, że ten rosnący pęcherzyk dominujący nie ulegnie pęknięciu i kontynuuje swój wzrost. Wówczas w zależności od jego wielkości, w pewnym momencie, możemy już mówić o powstającej torbieli.

Sprawdź, jak wygląda badanie poziomu FSH, jakie są normy i jak hormon ten wpływa na płodność

Torbiele na jajnikach – rodzaje. Torbiele czynnościowe i nieczynnościowe

Torbiel pęcherzykowa (prosta)

Jak wspomniano torbiel pęcherzykowa, inaczej prosta lub czynnościowa, nie jest powodem do obaw. Stanowi najczęściej występujący typ torbieli i jest efektem pewnych chwilowych zachwiań w gospodarce hormonalnej, przez co niepęknięty pęcherzyk Graffa nie pęka i kontynuuje swój wzrost. Na szczęście takie torbiele z reguły wchłaniają się w ciągu kolejnych cykli miesiączkowych, a często są niewykrywalne już na kolejnej wizycie kontrolnej. Wówczas nie ma powodów do obaw. Czasami lekarz decyduje o czasowym podaniu środków antykoncepcyjnych. Wówczas blokujemy hormony odpowiadające za wzrost pęcherzyka, a pęcherzyk niestymulowany – wkrótce zanika.

Torbiel ciałka żółtego

Prawidłowy schemat wygląda tak, że w miejscu, gdzie wcześniej mieliśmy do czynienia z pęcherzykiem dominującym, po owulacji powstaje ciałko żółte. Jego zadaniem jest produkcja progesteronu, a zatem hormonu podtrzymującego ciążę w sytuacji, gdy uwolniona do jajowodu dojrzała komórka jajowa zostanie zapłodniona przez plemnik. Jeżeli jednak do zapłodnienia nie dojdzie, ciałko żółte zanika. Czasami na skutek zbyt dużej stymulacji progesteronem w II facie cyklu dochodzi do nieprawidłowego zanikania ciałka żółtego i wówczas określamy mianem torbieli.

Torbiel krwotoczna

Czasami pękający pęcherzyk powoduje uszkodzenie naczynia krwionośnego znajdującego się tuż przy nim. W tej sytuacji uwolniona krew przedostaje się do pozostałości pęcherzyka, powodując, że treść staje się nieprzezroczysta. Niektóre kobiety mają ku takim torbielom zwiększone skłonności.

Torbiel czekoladowa

Z torbielami czekoladowymi możemy mieć styczność np. w przebiegu endometriozy. Z drugiej strony zaliczamy do nich również np. potworniaka i wtedy mówi się o torbieli dermatoidalnej. Zmianę pochodzącą ze struktur zarodkowych (tzw. listki zarodkowe), która wewnątrz może kryć tkanki pochodzące z odległych lokalizacji np. włosy czy zęby.

Powiązane produkty

Torbiel na jajniku – objawy. Czy torbiele bolą?

Zwykle torbiele pozostają bezobjawowe i są przypadkowo wykrywane podczas rutynowego badania ginekologicznego. Objawy występują zwykle wtedy, jeśli torbiel osiąga większe wymiary. Wówczas pacjentka może odczuwać dyskomfort lub pobolewanie w podbrzuszu, nieregularne krwawienia czy nawet ból podczas współżycia oraz ucisk na pęcherz moczowy. Niektóre torbiele mogą przyczyniać się do trudności z zajściem w ciążę.

Skręcenie lub pęknięcie torbieli na jajniku

Torbiele mogą ulec niebezpiecznym deformacjom, do których zaliczono po pierwsze skręcenie torbieli jajnika – zaciśnięcie naczyń krwionośnych, które może doprowadzić do niedokrwienia i martwicy jajnika, a także pęknięcie torbieli jajnika – płyn surowiczy z wnętrza torbieli rozlewa się w jamie brzusznej. Pęknięcie często stanowi mechanizm znikania torbieli, chociaż czasami może również stanowić punkt wyjścia krwawienia. Najczęstszymi objawami takich patofizjologicznych zmian są nagłe bóle podbrzusza, wymioty, gorączka, bóle głowy i pogorszenie ogólnego samopoczucia. Ważne, by przy takich symptomach niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Im większa torbiel, tym większa szansa że dojdzie do zaciśnięcia naczyń krwionośnych, które może doprowadzić do niedokrwienia i martwicy jajnika, często skutkując koniecznością jego usunięcia.

Torbiel na jajniku – rozpoznanie

Postępowanie przy stawianiu rozpoznania w kwestii torbieli w pierwszej kolejności obejmuje wykluczenie torbieli czynnościowych pęcherzykowych i luteinowych (występuje głównie w trakcie ciąży). Wskazanie obejmuje wykonanie badania USG, dzięki któremu możliwa jest ocena określonych cech torbieli, takich jak grubość jej ściany, cechy obrysu, zawartość, liczba komór, unaczynienie czy obecność elementów rosnących do wewnątrz torbieli. Ponadto zazwyczaj ginekolog zleci pacjentce wykonanie badań poziomu LH, estrogenów, progesteronu i FSH. Zwykle, zwłaszcza jeśli obraz w USG jest trudny do oceny, lekarz zaleca kontrolę na kolejnej wizycie. Ocena ma miejsce zwykle po kolejnej miesiączce (ok. 5.–7. dnia cyklu) lub po okresie stosowania środków hormonalnych, które mają za zadanie odpowiednie blokowanie hormonów, uniemożliwiając dalsze wzrastanie torbieli.

Jeśli w kolejnych kontrolach torbiel utrzymuje się lub jej rozmiar powiększa się, jest to wskazanie do podjęcia dalszej diagnostyki i pobrania krwi na markery nowotworowe, CA-125 oraz test ROMA.

Dowiedz się więcej o badaniu markerów nowotworowych

Torbiel jajnika – leczenie

Zwykle, o ile torbiel nie budzi wątpliwości w badaniu USG, stosuje się kontrolę po kilku cyklach miesiączkowych lub ordynuje się stosowanie środków antykoncepcyjnych blokujących rozrost torbieli. Założeniem takiego postępowania diagnostycznego, jest wysokie prawdopodobieństwo samoistnego zniknięcie torbieli do czasu kolejnego. Czasami zdarza się jednak, że zmiany są duże, wywołują u pacjentki objawy lub w USG posiadają widoczne, nietypowe cechy. Wówczas powinniśmy rozważyć postępowanie operacyjne w obawie o nowotworowy charakter zmiany.

  1. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwa i Ginekologia tom 2, Warszawa 2014, s. 788–790.
  2. https://www.mp.pl/pacjent/ginekologia/choroby/258610,torbiele-jajnika [dostęp:] 30.01.2021 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij