Grafika przedstawiająca potworniaka jajnika
Patryk Jasielski

Potworniak i inne nowotwory germinalne jajnika

Potworniaki u kobiet powstają zazwyczaj w obrębie jajników i są nazywane także torbielą skórzastą, czyli dermoidem jajnika. Większość potworniaków zarówno dojrzałych, jak i niedojrzałych nie powoduje żadnych objawów. Są one wówczas zwykle wykrywane przypadkowo podczas badania USG czy tomografii komputerowej wykonywanych z innego powodu. Jakie są przyczyny powstawania potworniaka jajnika i jak się go leczy?

  1. Co to jest potworniak? Przyczyny powstania nowotworu germinalnego jajnika
  2. Potworniaki jajnika – rodzaje nowotworu
  3. Potworniak jajnika – objawy i powikłania
  4. Potworniak jajnika – leczenie i rokowania

Nowotwory germinalne jajnika stanowią zróżnicowana grupę chorób i wywodzą się z komórek macierzystych embrionalnych gonad. Mogą one być zarówno łagodne, jak i złośliwe. Wywołują różne objawy, a część z nich wydziela hormony. Jednym z bardziej interesujących nowotworów germinalnych jest potworniak jajnika.

Co to jest potworniak? Przyczyny powstania nowotworu germinalnego jajnika

Jak już wspomniano, potworniak jest nowotworem germinalnym, który powstaje z komórek macierzystych mających zdolność do przekształcenia się w tkanki z wszystkich listków zarodkowych (ektodermy, mezodermy i endodermy). Mówiąc prościej, mogą „przekształcić się" czy zróżnicować się w komórki każdego rodzaju, teoretycznie zastępując dowolną tkankę, która uległa uszkodzeniu.

Biorąc pod uwagę te właściwości, jest możliwe, aby w obrębie guza potworniaka mogły powstawać zęby, fragmenty kości, włosy, ale także tkanka gruczołowa przypominająca tarczyce czy nadnercza, przez co mogą mieć wpływ na gospodarkę hormonalną organizmu.

Potworniaki u kobiet powstają zazwyczaj w obrębie jajników i są nazywane także torbielą skórzastą, czyli dermoidem jajnika (takie guzy stanowią nawet 95% wszystkich potworniaków). Potworniak może powstać w każdym miejscu w organizmie m.in. w jamie brzusznej. Potworniaki jajnika występują najczęściej między 20. a 30. rokiem życia. Dużo z nich nigdy nie zostaje zdiagnozowanych. Przyczyny rozwoju tego nowotworu nie są znane. Prawdopodobnie jest to związane z wystąpieniem „błędów" podczas migracji komórek macierzystych w czasie rozwoju wewnątrzmacicznego płodu. Część z tych komórek pod wpływem mutacji genetycznych zaczyna się dzielić i różnicować w niewłaściwym miejscu i w taki sposób powstaje potworniak.

Potworniaki jajnika – rodzaje nowotworu

Nowotwór potworniak można podzielić ze względu na jego budowę oraz stopień złośliwości. Wyróżnia się dwa główne typy tego guza – potworniak dojrzały jajnika i potworniak niedojrzały. W obrębie tego pierwszego są rozróżniane jeszcze dwa podtypy – potworniak dojrzały torbielowaty i lity.

Potworniak dojrzały torbielowaty

Stanowi najczęściej rozpoznawany typ potworniaka i jest uznawany za najczęstszy nowotwór germinalny jajnika. Składa się z dojrzały komórek wszystkich trzech listków zarodkowych, a więc w jego obrębie można stwierdzić tkanki takie jak zęby, kości, mięśnie, włosy czy łój. Jest zazwyczaj nowotworem łagodnym, otoczonym przez łącznotkankową torebkę. Jego najczęstszą odmianą jest torbiel skórzasta, zwana dermoidem na jajniku, która zawiera tylko wytwory naskórka, a więc włosy, zęby, paznokcie, gruczoły łojowe i potowe.

Potworniak dojrzały lity

Stanowi drugi podtyp potworniaka dojrzałego. Jest rozpoznawany bardzo rzadko. Może również zawierać tkanki z wszystkich trzech listków zarodkowych. Dość charakterystycznym typem tego guza jest potworniak lity zbudowany z aktywnej hormonalnie tkanki tarczycy, zwany (łac.) struma ovaris. Wydziela on hormony, a więc może powodować objawy nadczynności tarczycy.

Potworniak niedojrzały

Od poprzednich typów potworniaka różni się przede wszystkim tym, że jego komórki nie tworzą żadnych konkretnych tkanek (pozostają na niskim poziomie zróżnicowania). Jest uznawany za nowotwór złośliwy. Stanowi nawet do 20% wszystkich złośliwych zmian na jajniku u kobiet poniżej 20. roku życia. Nie wytwarza torebki (nie jest torbielą) otaczającej zmienione tkanki. Szybko rośnie i może dawać przerzuty.

Powiązane produkty

Potworniak jajnika – objawy i powikłania

Większość potworniaków zarówno dojrzałych, jak i niedojrzałych nie powoduje żadnych objawów. Są one wówczas zwykle wykrywane przypadkowo podczas badania USG czy tomografii komputerowej wykonywanych z innego powodu. Dolegliwości zazwyczaj są powodowane przez duży potworniak, który uciska sąsiednie struktury. Obserwuje się wówczas uczucie pełności i ból, lokalizujący się w podbrzuszu i w obrębie brzucha. Jest on zwykle tępy i ma charakter ciągły. Bolesność pojawia się niekiedy podczas oddawania moczu i/lub stolca.

Inne stwierdzane dolegliwości związane z potworniakiem jajnika to:

  • zaparcia,
  • zaburzenia miesiączkowania,
  • wzdęcia,
  • powiększanie się obwodu brzucha,
  • częste oddawanie moczu,
  • niestrawność, nudności i wymioty,
  • objawy nadczynności tarczycy.

Potworniak jajnika może dawać różne objawy, zależy to m.in. od jego rozmiaru i lokalizacji. Duży guz uciskając drogi moczowe lub jelita, może prowadzić do zatrzymania moczu czy stolca. Ciężkim powikłaniem, wymagającym pilnej operacji jest skręt lub pęknięcie jajnika z potworniakiem. Grozi to ostrym zapaleniem otrzewnej. Za powikłanie tego nowotworu można uznać także objawy nadczynności tarczycy, wywołane przez aktywność hormonalną guza.

Potworniak jajnika – leczenie i rokowania

W leczeniu potworniaka jajnika podstawę stanowi wycięcie go podczas operacji. Część pacjentek może mieć wątpliwości, kiedy należy go operować i czy czas pomiędzy rozpoznaniem potworniaka jajnika a operacją może być wydłużony. Przy braku przeciwwskazań należy usunąć guza jak najszybciej. Wynika to zarówno z ryzyka wystąpienia groźnych powikłań, jak i zagrożenia powiększaniem się lub zezłośliwieniem zmiany. Mały potworniak będzie zdecydowanie łatwiejszy do usunięcia niż duży i zaniedbany guz. W przypadku potworniaka złośliwego leczenie operacyjne uzupełnia się chemioterapią i/lub radioterapią.

Jeżeli potworniak jest łagodny i szybko usunięty po rozpoznaniu, wówczas rokowanie jest bardzo dobre – uzyskuje się trwałe wyleczenie. W złośliwych potworniakach jajnika rokowania zależą od stopnia zaawansowania i stanu ogólnego pacjentki.
  1. Ginekologia i położnictwo, pod red. Bręborowicz G. Poznań 2015.
  2. Schmidt D, Kommoss F. Teratome des Ovars. Klinisch-pathologische Unterschiede zwischen unreifen und reifen Teratomen [Teratoma of the ovary. Clinical and pathological differences between mature and immature teratomas]. Pathologe. 2007; 28(3): 203-8.
  3. Peterson CM, Buckley C, Holley S et al. Teratomas: a multimodality review. Curr Probl Diagn Radiol. 2012; 41(6): 210-9.
  4. Ahmed A, Lotfollahzadeh S. Cystic Teratoma. 2021. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan–. PMID: 33231995.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zespół odstawienny (abstynencyjny) – objawy, czas trwania, leczenie

    Zespół odstawienny to reakcja organizmu na odstawienie substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol, narkotyki oraz leki. Objawia się różnorodnymi dolegliwościami fizycznymi i psychicznymi, które mogą być intensywne i trudne do zniesienia. Jakie są najczęstsze symptomy? Jak długo trwa ten stan? Jakie metody leczenia pomagają złagodzić jego przebieg?

  • Komar tygrysi – czy jest groźny? Jak rozpoznać komara tygrysiego i jego ugryzienie?

    Komar tygrysi to jeden z najbardziej inwazyjnych gatunków komarów na świecie, którego obecność stwierdzono już na niemal wszystkich kontynentach – także w Europie. Jego ukłucia nie tylko wywołują silne reakcje skórne, ale mogą również prowadzić do przeniesienia niebezpiecznych wirusów tropikalnych. Wraz z postępującym ociepleniem klimatu oraz rozwojem globalizacji rośnie ryzyko, że komar tygrysi zadomowi się również w Polsce.

  • Neuropatia cukrzycowa – jedno z najczęstszych powikłań cukrzycy

    Neuropatia cukrzycowa jest najczęstszym powikłaniem diabetologicznym, z którym zmaga się znaczny odsetek osób chorych na cukrzycę. Patologia ta charakteryzuje się postępującym uszkodzeniem nerwów obwodowych, wywołanym długotrwale utrzymującym się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi. Konsekwencje ignorowania wczesnych symptomów oraz niewłaściwej kontroli glikemii mogą okazać się dramatyczne – od przewlekłego bólu znacząco obniżającego jakość życia, przez owrzodzenia kończyn dolnych, aż po konieczność amputacji stopy czy zwiększone ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych. W poniższym artykule przedstawiamy kompleksową analizę tego powikłania, jego mechanizmów rozwoju, objawów klinicznych oraz współczesnych możliwości terapeutycznych.

  • Bąblowica – objawy i leczenie zarażenia tasiemcem bąblowcowym

    Bąblowica jest chorobą odzwierzęcą, w której dochodzi do zakażenia człowieka tasiemcem bąblowcowym. Jedną z najczęstszych dróg zakażenia jest spożycie niemytych owoców leśnych. Głównymi nosicielami tasiemców są psy, koty i lisy. Objawy choroby są nieswoiste, a ze względu na rzadkość występowania mogą być często mylnie zinterpretowane lub przeoczone. Leczenie różni się w zależności od stadia zaawansowania choroby i narządów zajętych przez larwy tasiemca.

  • Opuchnięte oczy – przyczyny i sposoby leczenia opuchlizny powiek

    Powieki, jako niezwykle delikatna i cienka część skóry wokół oczu, są szczególnie podatne na różnego rodzaju obrzęki. Przyczyny tego stanu mogą być bardzo zróżnicowane, a ich rozpoznanie często wymaga dokładnej obserwacji i analizy towarzyszących objawów.

  • Hirsutyzm – nadmierne owłosienie u kobiet. Jakie badania wykonać i jak przebiega leczenie?

    Choć hirsutyzm to problem, który dotyka wiele kobiet, to rzadko się o nim mówi. Dla wielu pań jest on wstydliwym tematem i często bywa źródłem kompleksów, a nawet obniżonej samooceny. Hirsutyzm objawia się nadmiernym owłosieniem w miejscach typowych dla mężczyzn – na twarzy (wąsik, broda, policzki), brzuchu czy plecach. Najczęściej jest spowodowany łagodnymi przyczynami, ale niekiedy może być również sygnałem poważniejszych zaburzeń hormonalnych.

  • Czym jest pokrzywka stresowa? Objawy i metody leczenia wysypki na tle nerwowym

    Pokrzywka stresowa to specyficzna odmiana reakcji skórnej, która pojawia się w odpowiedzi na czynniki psychiczne, w szczególności silny stres, lęk czy napięcie emocjonalne. W odróżnieniu od klasycznych postaci pokrzywki, które mają podłoże alergiczne lub fizykalne, pokrzywka na tle nerwowym może być związana z funkcjonowaniem układu nerwowego i reakcjami organizmu na bodźce psychiczne. W literaturze medycznej określana jest pokrzywką idiopatyczną z komponentą psychogenną lub pokrzywką psychogenną. Pokrzywka stresowa stanowi wyraźny przykład tego, jak silne emocje mogą wpływać na funkcjonowanie różnych układów organizmu i prowadzić do powstawania charakterystycznych objawów dermatologicznych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl