Przodozgryz – co to za wada, jak wygląda, jakie są przyczyny

Przodozgryz jest wadą zgryzu, której elementem charakterystycznym jest ustawienie dolnych zębów przed górnymi. Przodozgryz może być uwarunkowany genetycznie lub powstać na skutek zaburzeń czynnościowych. Leczeniu poddaje się zarówno dzieci, jak i dorosłych. Służą do tego specjalne aparaty stałe i zewnątrzustne. W przypadku najmłodszych pacjentów niezbędne jest wsparcie logopedyczne.

Czym jest przodozgryz?

Przodozgryz należy do wad zgryzu klasy III według Angle’a, czyli tzw. wad doprzednich. Są one spowodowane nadmiernym wzrostem żuchwy, niedorozwojem szczęki lub obiema nieprawidłowościami jednocześnie. Jego cechą charakterystyczną jest odwrotny nagryz zębów przednich – zęby dolne ustawione są przed górnymi.

U niektórych pacjentów, gdy doszło do kompensacyjnego przechylenia siekaczy dolnych w stronę języka, przodozgryz może być widoczny tylko w rysach twarzy i na zdjęciu rentgenowskim, które uwidacznia relacje szkieletowe. Na twarzy widoczne jest wygładzenie bruzdy wargowo-bródkowej oraz wysunięcie brody i wargi dolnej, tzw. profil wklęsły.

Jakie są rodzaje przodozgryzu?

Przodozgryz może być:

• częściowy – dochodzi do wysunięcia przedniego odcinka dolnego łuku zębowego przy prawidłowych kontaktach zębów bocznych,
• całkowity – wysunięty jest cały łuk dolny, co powoduje nieprawidłowe kontakty także w obrębie zębów bocznych,
• rzekomy – problemem jest zahamowanie doprzedniego wzrostu szczęki, co powoduje pozorne wysunięcie dolnego łuku.

Ponadto do wad kl. III zalicza się przodożuchwie – czynnościowe (wysunięcie żuchwy do przodu przy jej prawidłowej budowie) i morfologiczne (progenia, wydłużenie żuchwy).

Przodozgryz u dziecka – przyczyny, wiek, wady rozwojowe

Badania przeprowadzone w Polsce wykazały, że wady zgryzu występują u 40–70 proc. przedszkolaków oraz u ponad 60 proc. dzieci w wieku szkolnym. Wady doprzednie nie występują często – stanowią zaledwie kilka procent.

Przodozgryz może być uwarunkowany genetycznie lub powstać na skutek zaburzeń czynnościowych. Częstą przyczyną przodozgryzu jest obniżona pozycja języka. Może to mieć miejsce np. u dzieci z powiększonymi migdałkami i mającymi trudność w oddychaniu nosem. W przypadku wadliwego położenia na dnie jamy ustnej zamiast na podniebieniu język powiększa się i modeluje rozwój żuchwy, prowadząc do jej dominacji względem szczęki.

Innym powodem powstawania wad klasy III może być nieprawidłowy tor wyrzynania zębów, prowadzący do czynnościowego doprzedniego przemieszczenia żuchwy. W tym przypadku kluczowa jest szybka interwencja ortodontyczna.

Zastosowanie znajdują aparaty prowadzące do rozszerzenia szczęki (np. płytki ze śrubą hyrax) w połączeniu z aparatami zewnątrzustnymi, np. maską twarzową.

Przodozgryz – jaki aparat? Jak się leczy?

Leczenie pacjentów dorosłych z wadami doprzednimi możliwe jest w dwojaki sposób – poprzez wykonanie operacji ortognatycznej lub zastosowanie tzw. leczenia kompensacyjnego.

Część pacjentów, z obawy przed samą operacją i możliwymi powikłaniami, rezygnuje z uzyskania spektakularnych zmian w rysach twarzy i decyduje się na leczenie nieoperacyjne. Może ono przebiegać różnie w zależności od stopnia nasilenia wady i oczekiwań pacjenta. U osób dorosłych po leczeniu nieoperacyjnym nie można spodziewać się istotnych zmian szkieletowych, ale w przypadku czynnościowego wysunięcia żuchwy możliwe jest jej cofnięcie i rotacja, co wraz z innymi zmianami uzyskanymi dzięki działaniu aparatów poprawia rysy twarzy.

Poznaj asortyment past i szczoteczek dla osób noszących aparaty ortodontyczne.

W leczeniu wad doprzednich zastosowanie mają m.in. aparat Hassa, maska twarzowa i aparaty stałe. U niektórych pacjentów lekarz może zaproponować usunięcie dwóch zębów w żuchwie celem uzyskania miejsca na cofnięcie łuku dolnego i zlikwidowanie odwrotnego nagryzu.

Przodozgryz – jakie ćwiczenia?

Logopeda dobiera sposób pracy dla każdego pacjenta indywidualnie, we współpracy z ortodontą. Wśród ćwiczeń na przodozgryz można wymienić m.in. cofanie żuchwy, naukę prawidłowego połykania czy pionizacji języka. Sposób pracy z pacjentem może się zmieniać wraz z postępem leczenia. Spotkania z logopedą odbywają się zwykle raz w tygodniu.

Masz problem z zaciskaniem zębów? Przeczytaj więcej.

Zabieg, operacja na przodozgryz

Pacjenci z najbardziej nasilonymi wadami szkieletowymi klasy III wymagają leczenia ortodontyczno-chirurgicznego. Zabieg ma na celu korektę kości szczęki i/lub żuchwy (tzw. operacja ortognatyczna – jedno- lub dwuszczękowa). Daje on najlepsze efekty estetyczne i funkcjonalne – przywrócenie prawidłowego żucia, połykania, oddychania i mowy. Pierwszym etapem jest założenie aparatu stałego celem dopasowania do siebie łuków zębowych i odpowiedniego ustawienia zębów. Następnie wykonuje się zabieg chirurgiczny, który przywraca właściwe proporcje szczęki i żuchwy oraz ich położenie względem siebie. Najczęściej jest to operacja dwuszczękowa.

Operacja odbywa się w znieczuleniu ogólnym. Kości są korygowane, a następnie stabilizowane w nowej pozycji za pomocą śrub bikortykalnych. Bezpośrednio po operacji konieczne jest sztywne unieruchomienie międzyszczękowe. Następnie przez kilka tygodni pacjent nosi wyciągi elastyczne celem stabilizacji zgryzu. Po okresie rehabilitacji może zaistnieć potrzeba korekty ortodontycznej.