Smuta, otyła dziewczynka, trzyma wagę.
Karolina Targosz

Jak odchudzić dziecko? Praktyczne porady dietetyka

Statystyki w kwestii nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży pogarszają się z roku na rok. Coraz więcej dzieci w Polsce boryka się ze zbyt wysoką masą ciała. Jako rodzice chcemy jak najlepiej dla swoich pociech, dlatego zaczynamy wyszukiwać informacje dotyczące odchudzania dzieci. Jak poradzić sobie z nadwagą lub otyłością dziecka? Jakie kroki warto podjąć w tym kierunku? I ostatnie – czy dzieci powinno się odchudzać?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2013 roku na świecie były 42 miliony dzieci z nadwagą lub otyłością. Szacuje się, że nadwaga lub otyłość występuje u co siódmego polskiego dziecka w wieku 11–15 lat. Na tle innych krajów europejskich występowanie nadmiernej masy ciała u dzieci w Polsce utrzymuje się na średnim poziomie. Niestety, odsetek ten stale się zwiększa i według niektórych statystyk dzieci w Polsce tyją najszybciej w Europie.

Czym jest otyłość?

Według WHO nadwaga i otyłość to „nieprawidłowe, nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie człowieka, które jest efektem utrzymującego się przez dłuższy czas dodatniego bilansu energetycznego, tzn. stanu, w którym podaż energii przewyższa wydatek energetyczny”. Otyłość znacznie wpływa na pogorszenie stanu zdrowia i uważa się ją za chorobę przewlekłą. Według danych WHO w Polsce 12,2% chłopców i 10% dziewcząt w wieku przedszkolnym ma nadwagę lub choruje na otyłość.

Objawy otyłości u dzieci

Rozpoznanie otyłości u dzieci opiera się na ocenie proporcji masy do wysokości ciała. Najpopularniejszą metodą do określenia otyłości jest obliczenie BMI (stosunek masy ciała w kg do podniesionej do kwadratu wartości wzrostu) oraz naniesienie wskaźnika na odpowiednią dla płci siatkę centylową. Otyłość u dzieci stwierdza się, gdy wskaźnik BMI wynosi >95 centyla dla płci i wieku. Zbyt wysoki wskaźnik to pierwszy objaw nieprawidłowej masy ciała.

Polecane dla Ciebie

Najczęstsze przyczyny otyłości wśród dzieci

Jedną z najczęstszych przyczyn otyłości u dzieci jest dysproporcja pomiędzy spożyciem a wydatkowaniem energii. Oznacza to, że dzieci zjadają więcej, niż wynosi ich zapotrzebowanie energetyczne. Rozwój otyłości to proces długotrwały, w którym kluczową rolę odgrywają nie tylko czynniki genetyczne, ale przede wszystkim środowiskowe.

Do innych przyczyn otyłości u dzieci zalicza się:

  • czynniki genetyczne;
  • małą bądź dużą masę urodzeniową dziecka;
  • cukrzycę u matki w trakcie ciąży;
  • sposób karmienia w okresie niemowlęcym – według niektórych wyników badań karmienie piersią przez okres pierwszych 6 miesięcy życia może mieć wpływ na zmniejszenie ryzyka późniejszej otyłości;
  • nadmierny przyrost masy ciała w pierwszym roku życia – predysponuje do rozwoju otyłości w późniejszym okresie, niezależnie od sposobu karmienia;
  • otyłość u rodziców – często spowodowana złą kompozycją diety, co przekłada się także na żywienie dzieci;
  • czynniki dietetyczne i złe nawyki żywieniowe;
  • zmniejszenie aktywności fizycznej i siedzący tryb życia;
  • zespoły uwarunkowane genetycznie – między innymi zespół Pradera i Williego, zespół Bardeta i Biedla, zespół Cohena;
  • stosowane leki, np. długotrwałe przyjmowanie glikokortykosteroidów.

Najczęstsze błędy w diecie dzieci

Sposób żywienia to jeden z kluczowych elementów wpływających na rozwój nadwagi i otyłości. Nawyki, które jako rodzice przekazujemy swoim dzieciom, są podstawą ich zdrowego życia i późniejszych wyborów. Nie bez przyczyny podstawową zasadą już w okresie karmienia malucha jest zdanie: rodzic decyduje, co dziecko je, dziecko decyduje, jak i ile zje. Warto zadbać o to, aby proponowane posiłki były zdrowe. Pozwoli to dziecku na poczucie kontroli nad jedzeniem i być może pomoże uniknąć zaburzeń łaknienia w przyszłości.

Powszechna dostępność do produktów wysokoprzetworzonych powoduje, że dzieci chętniej sięgają po słodycze i słone przekąski niż po warzywa czy owoce. Do najczęstszych błędów w diecie dzieci zalicza się:

  • spożywanie wysokokalorycznych przekąsek, takich jak: słodycze, ciastka, cukierki, batoniki, rożnego rodzaju wypieki, chrupki, paluszki, chipsy;
  • sięganie po posiłki bogate w tłuszcz typu fast food;
  • częste wypijanie kolorowych, słodkich gazowanych napojów czy soków i nektarów;
  • dietę ubogą w warzywa i owoce;
  • brak w diecie pełnoziarnistych produktów zbożowych (w tym kasz, makaronów pełnoziarnistych, ciemnego pieczywa), co przekłada się na zbyt małą ilość błonnika pokarmowego;
  • brak regularności i nieprawidłowy rozkład posiłków w ciągu dnia (niejedzenie śniadań i nadmierna ilość kalorii zjadana wieczorami);
  • jedzenie w pośpiechu;
  • niezabieranie ze sobą pełnowartościowych posiłków do szkoły;
  • rzadsze jedzenie posiłków przy stole, wspólnie z rodzicami.

Jak odchudzić dziecko? Krok po kroku

Najważniejszym pierwszym krokiem w kierunku zmiany jest znalezienie przyczyny, która spowodowała przyrost masy ciała u dziecka. Jeśli dziecko zmaga się z dużą nadwagą lub otyłością, nieunikniona może okazać się wizyta u lekarza pediatry oraz dietetyka klinicznego. Jeśli za nadprogramowe kilogramy odpowiada nadwyżka kaloryczna i błędy żywieniowe, to na początek warto popracować nad prawidłowymi zdrowymi nawykami żywieniowymi.

Mówiąc o odchudzaniu dziecka, nie myślmy od razu o dietach, restrykcjach, zakazach czy głodówkach. Taka sytuacja nie powinna mieć miejsca. W przypadku dzieci nie wolno wprowadzać niskokalorycznych diet ani stosować wyżej wymienionych metod. Należy pamiętać, że dzieci potrzebują odpowiedniej ilości energii do prawidłowego rozwoju i wzrostu, ale z jak najbardziej naturalnych i najmniej przetworzonych produktów. Leczenie nadwagi i otyłości powinno obejmować pracę nad prawidłowymi nawykami całej rodziny, a nie tylko dzieci. Pomoże to wypracować właściwą „relację” z jedzeniem.

Jeśli chcemy, aby nasze dziecko zrzuciło zbędne kilogramy, warto wprowadzić:

Jedzenie śniadań – śniadanie daje energię na pierwszą połowę dnia, a dodatkowo chroni przed wieczornym dojadaniem i nadrabianiem straconych kalorii w ciągu dnia.

Regularność posiłków – warto zjadać 4/5 posiłków dziennie. Dzięki temu znacznie obniżymy chęć podjadania pomiędzy posiłkami.

Kolację spożywaną około 2–3 h przed snem. Nie jest to jednak reguła, która będzie pasowała do trybu życia każdego dziecka. Dobrze jest porę spożywania posiłku dopasować indywidualnie, pamiętając o tym, aby ostatni posiłek nie był ciężkostrawny czy wyjątkowo kaloryczny.

Prawidłową kompozycję posiłków, które dadzą sytość na kolejne 3–4 h do kolejnego posiłku. Posiłek taki powinien składać się z białka (mięso, ryby, jaja, nabiał, nasiona roślin strączkowych), tłuszczu (oliwa z oliwek, masło orzechowe, awokado, orzechy, pestki, nasiona), węglowodanów złożonych (ciemne pieczywo, makaron, zdrowe kasze, ryż, owoce) i w miarę możliwości z dużej ilości warzyw.

Picie wody zamiast słodzonych napojów. Dla smaku warto do wody dołożyć plasterki cytryny, pomarańczy czy listki mięty. Warto ograniczyć także ilość wypijanych soków i nektarów.

Ograniczenie spożywania przekąsek – ograniczenie, ale nie całkowite wyeliminowanie. Przekąski mogą być częścią prawidłowej diety i nie należy robić dziecku zakazów, które mogą spowodować, że będzie po nie sięgało jeszcze częściej. Warto ograniczyć częstotliwość czy ilość spożywanych słodkich lub słonych produktów, zaproponować dziecku inną, alternatywną przekąskę (owoce, orzechy, koktajl) czy zaangażować w proces przygotowywania domowych, zdrowszych słodkości.

Regularną aktywność fizyczną – taką, którą dziecko lubi wykonywać. Warto zachęcać do próbowania różnych ćwiczeń, proponować różne opcje – np. basen, spacer czy rolki. Aktywność fizyczna wspomaga redukcję tkanki tłuszczowej, a także wpływa na wzmocnienie mięśni. Pomaga również zachowywać prawidłowy rytm wypróżnień, wspierając uregulowanie tempa metabolizmu.

Wprowadzenie powyższych wskazówek pozwoli na znaczne ograniczenie spożywanych kalorii, a to może przełożyć się na spadek kilogramów. Nowe nawyki warto jednak wprowadzać również w zgodzie z dzieckiem – bez wymuszania, nagradzania czy zakazywania. Lepszym wyborem będą wolniejsze, ale trwałe zmiany, które zmienią tym samym podejście dziecka do jedzenia. Najlepszą metodą na leczenie nadwagi i otyłości u dziecka jest stopniowa zmiana stylu życia całej rodziny. Warto dawać przykład swoim dzieciom i pokazywać, że wprowadzane zmiany dotyczą wszystkich, jest to jak najbardziej normalne i naturalne zjawisko. Sytuacja, w której sami zajadamy się przekąskami, a dziecku ich zakazujemy, nie przyniesie zamierzonych efektów, a może jedynie nasilić problem poprzez jedzenie w ukryciu.

  1. H. Szajewska, A. Horvath, Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017.
  2. M. Bąk-Sosnowska, M. Białkowska i in., Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na otyłość 2022. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości, Medycyna Praktyczna – wydanie specjalne, 2022.
  3. A. Stanek-Gonera, Dzieci – profilaktyka i terapia nadwagi i otyłości dziecięcej. Poradnik dla mądrych rodziców, Fundacja Insulinooporność, zdrowa dieta i zdrowe życie, Wrocław 2017.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Rak żołądka – przyczyny, wczesne objawy, leczenie

    Podobnie jak większość nowotworów, rak żołądka rozwija się wiele lat, początkowo nie dając żadnych specyficznych objawów. Niestety, najczęściej rozpoznawany jest w stadium bardzo trudnym do wyleczenia, co w większości przypadków prowadzi do zgonu chorego. Kluczowa jest zatem szybka diagnostyka i wdrożenie skutecznej terapii. Jakie są wczesne objawy raka żołądka? Na co zwrócić uwagę?

  • Dializy – kiedy się je stosuje, jak długo, koszt, skutki uboczne

    Wprowadzenie terapii nerkozastępczej (potocznie dializ) było przełomowym osiągnięciem pozwalającym wydłużyć życie pacjentom z niewydolnością nerek. Najpowszechniej stosowana jest hemodializa, która wykorzystywana jest zarówno w przypadkach nagłego zachorowania, jak i w czasie leczenia przewlekłego.

  • HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia wirusem HPV

    HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, ma ponad 120 typów, z czego część jest wysokoonkogenna. Human papilloma virus jest odpowiedzialny m.in. za raka szyjki macicy, gardła i krtani, prącia. HPV jest także przyczyną powstawania łagodnych zmian, takich jak kurzajki czy brodawki płciowe. Do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego najczęściej dochodzi w trakcie stosunków seksualnych oraz przez kontakt z naskórkiem osoby zakażonej.

  • Aplazja szpiku kostnego – objawy, przyczyny, leczenie

    Aplazja szpiku kostnego, zwana również niedokrwistością aplastyczną lub anemią aplastyczną, to choroba, którą można podzielić na wrodzoną lub nabytą. Schorzenie może pojawić się nagle lub rozwijać się przez wiele miesięcy, nie dając przy tym żadnych specyficznych objawów.

  • Terapia dźwiękiem – na czym polega? Co leczy?

    Często mówi się o tym, że muzyka łagodzi obyczaje. Jest w tym wiele prawdy. Dźwięk od lat z powodzeniem wykorzystuje się w terapii osób dorosłych i dzieci. W Polsce terapia dźwiękiem zyskuje coraz większą popularność. Jak wpływa na organizm i psychikę? Co zrobić, aby zostać profesjonalnym terapeutą?

  • Felinoterapia, czyli… leczenie kotem

    Są puszyste, ciepłe i przyjemnie mruczą. Każdy, kto jest szczęśliwym posiadaczem kota, wie, że przebywanie w jego towarzystwie jest niczym balsam dla duszy – uspokaja zszargane nerwy, poprawia samopoczucie, a nawet pozytywnie wpływa na zdrowie. Nic w tym dziwnego, ponieważ zwierzęta te od lat wykorzystywane są w terapii wielu przypadłości.

  • Rak przełyku – przyczyny, objawy i leczenie

    Rak przełyku jest złośliwym nowotworem atakującym częściej mężczyzn niż kobiety. Lekarze są zgodni, że zdecydowana większość przypadków choroby wynika z prowadzenia niezdrowego stylu życia, w tym palenia papierosów i spożywania nadmiernej ilości alkoholu. Jakie są objawy raka przełyku i jak się go leczy?

  • Czym jest diastema i jak ją leczyć?

    Diastema, popularnie określana jest jako przerwa między zębami. To nie tylko cecha szczególna, dla niektórych defekt lub dodatkowy atrybut urody, to także możliwa przyczyna zaburzeń funkcjonalnych. Przyczyny tego defektu mogą być różne. Nie zawsze wymaga leczenia. Diastema fizjologiczna obserwowana u dzieci z czasem zanika. Diastemy zamyka się przy pomocy aparatów ortodontycznych lub wykonując odbudowę estetyczną, np. przy użyciu licówek.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij