Czym są modulatory homocysteiny? Jak wpływa na zmęczenie i poziom hormonów?
Homocysteina jest aminokwasem. Nieregulowany poziom tej cząsteczki sprzyja rozwojowi chorób układu krwionośnego u ludzi. Suplementy z modulatorami homocysteiny zawierają zazwyczaj witaminę B6, B12, kwas foliowy i betainę (trimetyloglicynę, TMG). Wyniki licznych badań naukowych wskazują, że regularne przyjmowanie przez minimum kilka tygodni modulatorów homocysteiny może przyczynić się do obniżenia nadmiernego poziomu homocysteiny we krwi.
Homocysteina jest aminokwasem endogennym powstającym w toku przemian z metioniny. Jej podwyższony poziom może wskazywać na zwiększone ryzyko wystąpienia chorób w obrębie układu krążenia. Ponadto homocysteina i jej metabolity mogą mieć działanie neurotoksyczne. W profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych niezwykle ważne jest monitorowanie jej poziomu we krwi, a w przypadku podwyższonego stężenia homocysteiny stosowanie jej modulatorów.
Modulatory homocysteiny – czym są? Jakie mają właściwości?
Homocysteina jest aminokwasem siarkowym powstającym w wyniku wewnątrzkomórkowej przemiany (demetylacji) metioniny. Dalszy metabolizm homocysteiny prowadzi do odtworzenia metioniny lub produkcji cysteiny – w zależności od aktualnego zapotrzebowania organizmu. Do prawidłowego przebiegu pierwszego szlaku niezbędna jest witamina B12 oraz metylotetrahydrofolian. Do przebiegu reakcji syntezy cysteiny kluczowa jest obecność kofaktora w postaci witaminy B6. Gdy organizm działa prawidłowo, powstawanie oraz przemiany homocysteiny są w równowadze. W przypadku nadmiernej podaży metioniny lub zaburzenia prawidłowego procesu jej przemian może dojść do wzrostu stężenia homocysteiny w komórkach. Zwiększony poziom homocysteiny jest ważnym czynnikiem ryzyka wystąpienia chorób w układzie sercowo-naczyniowym. Najnowsze doniesienia wskazują również na ryzyko neurotoksyczności homocysteiny i związków z niej powstających.
Do grupy modulatorów homocysteiny należą powszechnie znane związki:
- witamina B6,
- witamina B12,
- kwas foliowy (witamina B9),
- cholina (witamina B4),
- trimetyloglicyna (TMG).
Związki te są niezwykle ważne do przemian homocysteiny w nieszkodliwe metabolity. Jak wskazują badania, poziom homocysteiny jest w tak dużym stopniu zależny od obecności witamin z grupy B, że jej podwyższone stężenie może stanowić wiarygodny wskaźnik do stwierdzenia niedoboru tych witamin. W jednym z badań wykazano, że suplementacja witaminy B6 może obniżyć poziom homocysteiny o ponad 50%. Trimetyloglicyna (TMG) nazywana jest również betainą, ponieważ pierwszy raz została odkryta w buraku zwyczajnym – łac. Beta vulgaris. Ze względu na obecność grup metylowych w swojej strukturze betaina sprzyja przemianie homocysteiny do metioniny. Dowiedziono, że w przypadkach, w których witaminy z grupy B okazywały się nieskuteczne, podanie trimetyloglicyny skutecznie redukowało nadmierny poziom homocysteiny.
Kto powinien zażywać modulatory homocysteiny?
Suplementacja modulatorów homocysteiny wskazana jest w stanach podwyższonego poziomu tego aminokwasu. Jak wskazują badania, nadmierne stężenie homocysteiny obserwuje się w poniższych schorzeniach i sytuacjach.
- Choroby układu krążenia (miażdżyca, nadciśnienie, udary, wylewy krwi do mózgu, hipercholesterolemia)
Nadmierny poziom homocysteiny przyczynia się do powstawania uszkodzeń w ścianach naczyń krwionośnych, w których kumulują się związki tłuszczowe. Prowadzi to do powstania stanu zapalnego, a następnie blaszek miażdżycowych, których rozrost przyczynia się do zwiększenia oporu obwodowego, rozwoju nadciśnienia tętniczego oraz miażdżycy. W konsekwencji może to doprowadzić do udaru mózgu. Zaobserwowano, że zwiększenie stężenia homocysteiny w surowicy krwi o 5 µmol/l wpływa na zwiększenie ciśnienia skurczowego o 3,5 mm Hg oraz o 1,3 mm Hg ciśnienia rozkurczowego. Zwiększone stężenie homocysteiny towarzyszy także zaburzonemu przepływowi krwi w naczyniach i powstawaniu zakrzepów. W badaniu u pacjentów z hiperhomocysteinemią wykazano, że podawanie witamin B6, B12 i kwasu foliowego powoduje redukcję stężenia homocysteiny we krwi o 3 µmol/l oraz zmniejsza ryzyko udaru mózgu o 24%.
- Problemy z zajściem w ciążę, ryzyko poronienia
Podwyższone stężenie homocysteiny może utrudniać zapłodnienie, ponieważ wpływa negatywnie na proces embriogenezy oraz oddziaływanie plemnika i komórki jajowej, zaburza proces implantacji, czyli zagnieżdżenia zapłodnionej komórki jajowej. Może to prowadzić do utraty ciąży, zaburzeń rozwoju płodu czy nawet jego śmierci. Przypuszcza się, że nadmierny poziom homocysteiny w organizmie może stanowić czynnik ryzyka wystąpienia wad w obrębie układu nerwowego płodu oraz poronień nawykowych.
- Stosowanie antykoncepcji hormonalnej
U kobiet przyjmujących doustną antykoncepcję hormonalną znacząco wzrasta ryzyko wystąpienia chorób serca i układu krążenia, których rozwojowi sprzyja zbyt wysokie stężenie homocysteiny.
- Choroby układu nerwowego
Homocysteina upośledza syntezę ważnych neurotransmiterów, czyli substancji przekazujących informacje pomiędzy komórkami nerwowymi, do których zaliczono dopaminę, noradrenalinę i serotoninę. Poziom homocysteiny wyraźnie wzrasta u osób starszych, co może zwiększać ryzyko wystąpienia chorób neurodegeneracyjnych, jak choroba Parkinsona i choroba Alzheimera. W badaniach dowiedziono, że przyjmowanie modulatora homocysteiny, jakim jest witamina B12, przez osoby w wieku podeszłym spowolniło zmiany neurologiczne i objawy towarzyszące chorobie Alzheimera.
- Depresja
W jednym z badań zaobserwowano, że u ponad 50% pacjentów z głęboką depresją występuje nadmierne stężenie homocysteiny we krwi. Dodatkowo wykazano, że wraz ze wzrostem poziomu homocysteiny zwiększa się prawdopodobieństwo pojawienia się złego nastroju oraz braku motywacji do działania. Homocysteina w nadmiarze sprzyja obniżeniu poziomu serotoniny (neurotransmiter wpływający na nastrój). Dowiedziono, że stosowanie modulatorów homocysteiny, jak witamina B2, B6, B12, kwas foliowy, reguluje poziom homocysteiny oraz zmniejsza objawy depresyjne.
- Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
Wysoki poziom homocysteiny obserwuje się u pacjentów cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów. Może to być związane z niskim poziomem witaminy B12, folianów oraz podwyższonym poziomem CRP.
- Osteoporoza
Homocysteina wpływa na obniżenie aktywności komórek odpowiedzialnych za tworzenie tkanki kostnej (osteoblastów) przy jednoczesnym zwiększeniu aktywności komórek powodujących niszczenie tkanki kostnej (osteoklastów). Ponadto sprzyja uszkodzeniom kolagenu oraz hydroksyproliny, która jest cennym dla kości aminokwasem.
- Ryzyko chorób nowotworowych
W badaniach zaobserwowano korelację pomiędzy wysokim poziomem homocysteiny a powstawaniem nowotworów, zwłaszcza jelita grubego oraz nowotworów estrogenozależnych.
- Cukrzyca
Wysokie ryzyko hiperhomocysteinemii występuje u pacjentów z cukrzycą typu 2. U tych osób występuje znaczne narażenie na stres oksydacyjny oraz zaburzenia krzepnięcia, a tym samym istnieje ryzyko ostrych incydentów wieńcowych i innych zaburzeń w układzie sercowo-naczyniowym.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania modulatorów homocysteiny?
Nie należy stosować preparatów z modulatorami homocysteiny w przypadku nadwrażliwości na którykolwiek ze składników. W przypadku kobiet w ciąży lub w okresie karmienia przed zastosowaniem produktu należy skonsultować się z lekarzem.
Modulatory homocysteiny zawierające betainę (TMG) mogą powodować wzrost poziomu metioniny w osoczu. Ponadto betaina może warunkować wystąpienie obrzęku mózgu. Z tego względu jeśli podczas suplementacji betainy doszłoby do pojawienia się porannego bólu głowy, nudności, wymiotów lub zaburzeń widzenia, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Istnieje również ryzyko wystąpienia interakcji pomiędzy betainą a lekami przeciwpadaczkowymi, takimi jak gabapentyna i wigabatryna.
Jak dawkować modulatory homocysteiny?
Modulatory homocysteiny należy stosować zgodnie z zaleceniami producenta zamieszczonymi na opakowaniu lub w ulotce. Zazwyczaj przyjmuje się od 1 do 2 kapsułek na dobę, niezależnie od posiłku, ponieważ nie wpływa on na ich wchłanianie. Ze względu na obecność witamin z grupy B rozpuszczalnych w wodzie suplement zawierający modulatory homocysteiny najlepiej popić wodą. W przypadku jednoczesnego stosowania modulatorów homocysteiny zawierających betainę oraz leków przeciwpadaczkowych należy zachować minimum półgodzinny odstępu, ponieważ istnieje potencjalne ryzyko interakcji.
Na co zwrócić uwagę, wybierając suplement z modulatorami homocysteiny?
W aptekach dostępne są suplementy zawierające modulatory homocysteiny. Zawierają one zwykle witaminy z grupy B (B6, B12, kwas foliowy) oraz betainę i cholinę.
Wskazane jest wybieranie produktów z apteki, od zaufanych producentów, co gwarantuje bezpieczeństwo i skuteczność stosowania. Przed rozpoczęciem suplementacji modulatorów homocysteiny warto oznaczyć jej stężenie we krwi i monitorować jej poziom po kilku tygodniach suplementacji.